Cuộc xung đột bất ngờ với ông Biden

Là một trong những chuyên gia chính sách đối ngoại giàu kinh nghiệm nhất trong số các tổng thống gần đây của Mỹ, ông Joe Biden tuyên bố rõ muốn tập trung chính sách đối ngoại chủ yếu vào Trung Quốc, đồng thời khởi động lại đàm phán với Iran để tái gia nhập và củng cố hiệp định hạt nhân đã được đàm phán dưới thời Barack Obama. Ông cũng chủ trương cứng rắn nhưng bình thường hóa lập trường của Mỹ đối với nhà lãnh đạo Nga Vladimir Putin.

Tổng thống Mỹ Joe Biden, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu và Tổng thống nhà nước Palestine Mahmoud Abbas. Ảnh: NBC News

Hãng tin NBC News dẫn lời các quan chức Nhà Trắng nói rằng, giải quyết cuộc xung đột Israel-Palestine - vốn đã làm đau đầu nhiều đời Tổng thống Mỹ - là một vấn đề ít cấp bách hơn nhiều.

Đáng chú ý, bất kỳ nỗ lực nào nhằm tái cân bằng chính sách của Mỹ và bao gồm các yêu sách hợp tình hợp lý của người Palestine trong các cuộc đàm phán đều sẽ gặp phải nhiều thách thức, sau khi cựu Tổng thống Donald Trump quay lưng với cam kết lưỡng đảng đã kéo dài nhiều thập niên qua về một giải pháp hai nhà nước và gạt người Palestine khỏi các cuộc đàm phán ngoại giao, loại họ khỏi nhưng đóng góp Washington cho các quỹ cứu trợ Liên Hợp Quốc.

Chiến lược của ông Donald Trump, do con rể ông là Jared Kushner thiết kế, bắt nguồn từ sự ủng hộ dành cho các chính sách cứng rắn của Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, bỏ qua người Palestine để gây dựng các mối liên kết ngoại giao giữa Israel và một số quốc gia Ảrập. Điều đó đã thành công, giúp Israel được một số nước Ảrập công nhận.

Nhưng lãnh đạo những nước Ảrập đó chưa bao giờ nghĩ đến diễn biến gần đây ở Jerusalem, khi Israel trục xuất người Palestine khỏi những ngôi nhà mà họ đã sinh sống nhiều thế hệ, và bắn đạn cao su vào đền thờ Hồi giáo Al-Aqsa trong lễ cầu nguyện tối thứ Sáu kết thúc tháng lễ Ramadan cách đây 10 ngày.

Trong khi không ai dám chắc bên nào đã khiến biểu tình xung quanh đền thờ biến thành bạo lực, sự xâm nhập vào tòa nhà này – địa điểm linh thiêng thứ 3 của đạo Hồi – đã kích hoạt hàng loạt rocket từ Dải Gaza, và phía Israel lập tức đáp trả bằng các cuộc không kích. Cuộc xung đột sau đó leo thang đến bờ vực chiến tranh toàn diện.

Giao chiến giữa Israel và Hamas đã khiến Gaza bị tàn phá nặng nề. Ảnh: NBC News

Vậy xung đột lần này có gì khác biệt so với lần giao tranh gần đây nhất giữa hai bên 7 năm trước?

Bạo lực đã mở rộng thành xung đột giữa người Ảrập Israel và người Do Thái trong các cộng đồng trên khắp Israel, vượt ra ngoài các lãnh địa của người Palestine. Mặc dù Israel chưa tấn công Gaza từ trên bộ, song mức độ không chiến ở cả hai hướng diễn ra khốc liệt hơn nhiều.

Và sự ủng hộ chính trị của Mỹ đối với các chính sách của Israel cũng thay đổi: Ngày càng có nhiều áp lực từ phe tiến bộ của Đảng Dân chủ về một cách tiếp cận công bằng hơn, công nhận các quyền của người Palestine, dù Israel là đồng minh lớn nhất của Mỹ ở Trung Đông và cũng là nước đơn lẻ nhận viện trợ quân sự lớn nhất của Mỹ.

Ngay cả Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Robert Menendez, DN.J., một người ủng hộ mạnh mẽ của Israel, cũng ra một tuyên bố vào cuối tuần qua, chỉ trích cuộc tấn công quân sự của Israel vào tòa nhà có trụ sở của các hãng tin AP, BBC, Al Jazeera… Thủ tướng Netanyahu lập luận tòa nhà là nơi chứa tình báo quân sự của Hamas nhưng không công bố bằng chứng.

Cuộc tấn công đó, cũng như con số thương vong cao trong dân thường Gaza, đã khiến 28 thượng nghị sĩ Mỹ khác phải phát biểu quan ngại, đồng thời làm dấy lên một số cuộc biểu tình ủng hộ người Palestine ở Mỹ. Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken, hiện đang ở Đan Mạch, chịu áp lực phải hành động nhiều hơn nữa, và nhiều khả năng ông sẽ đến khu vực này nếu các điều kiện đảm bảo.

Nhưng các nỗ lực của Mỹ làm trung gian cho một lệnh ngừng bắn giữa Israel và Palestine đã gặp phải một số trở ngại đáng chú ý. Chính quyền Tổng thống Biden không có nhà ngoại giao hàng đầu ở Israel: Không có đại sứ, không có tổng lãnh sự mà chỉ có một phái viên cấp thấp là Phó Trợ lý Ngoại trưởng Hadi Amr. Và việc Mỹ đang giải quyết với các lãnh đạo Israel và Palestine được cho là yếu kém về mặt lịch sử.

Mỹ cũng không làm việc công khai với Hamas, tổ chức bị liệt vào hàng khủng bố, mà dựa vào các tiếp xúc thông qua Ai Cập và Qatar. Một thách thức khác nữa là các nhân vật chủ chốt trong cuộc đối đầu hiện tại có rất ít lý do để giảm xung đột. Cả ông Netanyahu và tổ chức Hamas đều muốn thể hiện sức mạnh chính trị thông qua hành động quân sự.

Nếu có bất kỳ cơ hội ngừng bắn nào vào lúc này thì có thể là vì cả Thủ tướng Israel Netanyahu và các thủ lĩnh Hamas có lẽ đều tin đã đạt được mục tiêu chính trị của mình, theo NBC News.

Thanh Hảo