Cuốn sách về cuộc đời nhiều tranh cãi của tướng giết giặc Dương Tam Kha

Cuốn “Ngô Quyền và các danh tướng trong trận Bạch Đằng lịch sử” do tác giả Lê Thái Dũng biên soạn. Nội dung cuốn sách xoay quanh về chiến thắng Bạch Đằng, những câu chuyện về Ngô Quyền, về những tướng lĩnh của ông… Trong sách, tác giả dành một chương quan trọng để viết về cuộc đời của tướng Dương Tam Kha, người có công giết tướng giặc Hoằng Tháo.

Theo tác giả Lê Thái Dũng, trong trận thủy chiến lịch sử trên sông Bạch Đằng (năm 938), quân Nam Hán đại bại. Cùng với nhiều binh lính, tướng giặc là Thái tử Hoằng Tháo cũng bỏ mạng.

Chính sử không ghi tên người đã lập công giết chết chủ tướng giặc, nhưng dã sử và các nguồn thư tịch dân gian lại cho biết rõ về nhân vật này, người đó chính là Dương Tam Kha, con của Tiết độ sứ Dương Đình Nghệ, quê ở làng Ràng, xã Dương Xá, đất Ái châu (nay thuộc xã Thiệu Dương, huyện Thiệu Hóa, tỉnh Thanh Hóa).

Trong trận Bạch Đằng, Dương Tam Kha lập công lớn, bản thần tích đền Cổ Lễ (nay thuộc huyện Trực Ninh, tỉnh Nam Định) có đoạn viết: "Tam Kha xuất bản bộ binh dĩ trường tiễn tự lưỡng ngạn loạn phóng, trảm đắc Hoàng Tháo" (Nghĩa là: Tam Kha dẫn quân dưới trướng, dùng tên dài bắn từ hai bên bờ, chém được Hoằng Thao).

Trong bài "Quá Bình Vương cựu trạch từ" (Qua đền trên nền nhà cũ của Bình Vương) của Thượng thư Lê Tung nhà Hậu Lê được chép trong bộ Thiên gia thi vựng tuyển cũng có câu: "Trảm Hán Hoằng Tháo tuyết phụ cừu" (Nghĩa là: Chém Hoằng Tháo người Hán trả thù cho cha).

Sau chiến thắng quân Nam Hán xâm lược, Ngô Quyền lên ngôi lập ra nhà Ngô, triều đại phong kiến đầu tiên của thời kỳ độc lập, tự chủ; lúc này Dương Tam Kha trở thành đại thần của vương triều mới.

Năm Giáp Thìn (944), Ngô Vương lâm bệnh mất, thọ 46 tuổi để lại lời ủy thác cho Dương Tam Kha phù giúp con trưởng của mình là Ngô Xương Ngập nối nghiệp nhưng Dương Tam Kha đã cướp ngôi của cháu, xưng hiệu là Dương Bình Vương.

Trong tình hình đó, Ngô Xương Ngập buộc phải bỏ trốn; những người con khác của Ngô Vương, gồm Ngô Xương Văn được Dương Tam Kha nhận làm con nuôi, Ngô Nam Hưng và Ngô Càn Hưng còn nhỏ để cho chị mình là Dương Quốc mẫu (Dương Thị Như Ngọc) nuôi dưỡng.

Hành động cướp ngôi của Dương Tam Kha bị sử sách phê phán gay gắt. Nhà sử học Ngô Sỹ Liên trong sách Đại Việt sử ký toàn thư viết: "Tam Kha là kẻ gian thần, đuổi con đích của vua để cướp lấy ngôi, việc lấy Xương Văn làm con mình chẳng qua là chuyện giả cách mà thôi, ai mà biết được…".

Đến năm Canh Tuất (950) con nuôi của Dương Bình Vương là Ngô Xương Văn cùng các tướng Dương Cát Lợi và Đỗ Cảnh Thạc bất ngờ đem quân lật đổ ngôi vị. Tổng cộng thời gian ở trên ngai vàng của Dương Bình Vương được 6 năm.

Sau khi đã bị phế ngôi, nghĩ tình cậu cháu, lại ít nhiều có ơn với mình nên Ngô Xương Văn không giết mà chỉ giáng Dương Tam Kha làm Chương Dương Công, ban cho đất Chương Dương làm thực ấp (nay là xã Chương Dương, huyện Thường Tín, Hà Nội). Tại đây ông dạy dân trồng trọt, chăn nuôi, khai hoang, lập lên nhiều làng xóm…

Đến năm Quý Sửu (953) ông đưa gia quyến và thuộc hạ đi xuống phía Đông Nam để khai khẩn vùng đất mới ở Giao Thủy (nay thuộc huyện Giao Thủy, Nam Định) và quyết định ở lại đó sinh sống, đổi tên thành Dương Tùng Khê để giấu tung tích. Thấy dân khó khăn, Dương Tam Kha tự bỏ tiền của cho dân làng đắp đê chống lụt lội, cho khai sông ngòi phục vụ tưới tiêu.

Ngoài ra, ông còn khuyến khích việc khai khẩn đất hoang ở Cổ Lễ hay còn gọi là Cổ Lĩnh (nay thuộc huyện Trực Ninh, Nam Định), lập ra các làng trại là Tùng Khê, Trúc Khê, Lệ Khê, Lộ Khê và Nga Khê…

Cuối đời Dương Tam Kha về sống ở quê nhà là Ràng, xã Dương Xá (nay thuộc xã Thiệu Dương, huyện Thiệu Hóa, tỉnh Thanh Hóa) và mất tại đây ngày 10/ 8 năm Canh Thìn (980).

Nhiều nơi nhớ ơn đã lập đền thờ phụng và tôn Dương Tam Kha làm Đương cảnh phúc thần; các triều đại sau này cũng không còn giữ cái nhìn khắt khe về ông nữa, bởi vậy đã ban nhiều sắc phong, đặt mỹ tự là Bột Hải Hoàng đế, Tùng Khê đại vương, Trung hưng tôn thần…; những đình, đền thờ phụng ông đều được chăm sóc chu đáo, hương khói mãi mãi.

Mời độc giả xem video:Vì sao tỷ phú Jeff Bezos quyết rời khỏi Amazon khi đang ở đỉnh cao sự nghiệp?. Nguồn: Thời Sự VTV1.

Sơn Hà