Cựu bộ trưởng và cố vấn khuyên ông Trump không nên tự ân xá

Tổng thống Trump trong các tuần gần đây đã nói bóng gió khả năng tự ân xá cho mình và người trong gia đình, dù vẫn chưa rõ ông có thẩm quyền tự ân xá hay không.

Ông Trump đã bị lên án kịch liệt bởi các nghị sĩ Mỹ, cựu tổng thống và quan chức vì kích động đám đông ủng hộ mình ở Washington kéo đến trụ sở Quốc hội Mỹ, gây ra cảnh bạo loạn hôm 6/1.

Cuối tuần qua, công tố viên liên bang của Đặc khu Columbia nói với đài NPR rằng họ sẽ điều tra mọi manh mối để xác định vai trò của mỗi người trong vụ bạo loạn, bao gồm vai trò của các quan chức trong chính quyền.

Khoảng 15.000 lính Vệ binh Quốc gia dự kiến được điều động để bảo vệ lễ nhậm chức. Ảnh: New York Times.

Các quan chức Nhà Trắng đang cân nhắc xem việc điều tra liên bang như vậy sẽ ảnh hưởng thế nào tới một người vừa được ông Trump ân xá trước đó, là luật sư Rudy Giuliani. Chính ông Giuliani kêu gọi đám đông ủng hộ hãy “phân xử bằng cách đánh nhau”, ngay trước khi đám đông này xông vào chiếm Điện Capitol.

Các nguồn tin của CNN cho biết ông Barr tin rằng quyền ân xá của tổng thống được điều chỉnh bởi văn bản năm 1974 của Bộ Tư pháp, trong đó lập luận rằng tổng thống không thể tự ân xá cho mình.

Văn bản này ghi rõ “Tổng thống không thể tự ân xá cho mình... vì quy tắc cơ bản là không ai được phép là người phán xử cho vụ việc của chính mình”.

Nhưng văn bản này cũng cho biết một tổng thống đương nhiệm có thể từ chức để được phó tổng thống ân xá, khi phó tổng thống lên nắm quyền. Đó là trường hợp ông Richard Nixon được Tổng thống Gerald Ford ân xá năm 1974.

Hai nguồn tin gần với Phó tổng thống Mike Pence cho biết không có nhiều khả năng ông Pence sẽ ân xá cho ông Trump. Ông Pence luôn là người trung thành với ông Trump, nhưng gần đây đã tức giận vì cách ông Trump hành xử trước vụ bạo loạn ở Điện Capitol.

Vụ bạo loạn khiến ông Pence và các nghị sĩ phải sơ tán. Ông Pence cũng không gọi điện hỏi thăm tổng thống trong khi vụ bạo loạn đang diễn ra hoặc sau khi vụ việc kết thúc.

Trong khi đó, ông Cipollone chưa đề nghị Văn phòng Cố vấn Pháp lý của Bộ Tư pháp cho ý kiến về vấn đề tổng thống tự ân xá. Thông thường, Văn phòng Cố vấn Pháp lý Nhà Trắng của ông Cipollone sẽ đề nghị Bộ Tư pháp cho ý kiến về những vấn đề pháp lý hệ trọng.

Ngay cả nếu ông Trump vẫn tuyên bố tự ân xá, quyết định này nhiều khả năng sẽ bị đưa ra tòa. Việc ân xá chỉ áp dụng với tội liên bang, chứ không thể bảo vệ ông Trump khỏi việc bị các tiểu bang điều tra, bao gồm các cuộc điều tra ở bang New York.

Về các cuộc điều tra ở New York, hiện vẫn chưa có nhiều chi tiết. Một trong hai cuộc điều tra là điều tra hình sự - do công tố viên quận Manhattan, Cyrus Vance Jr. dẫn dắt - là cuộc điều tra hình sự duy nhất đã công khai nhắm vào ông Trump.

Cuộc điều tra còn lại, là cuộc điều tra dân sự do Tổng chưởng lý bang New York Letitia James dẫn dắt, tập trung vào một số cách thức kinh doanh của Tập đoàn Trump. Nhưng bà hoàn toàn có thể đề nghị các bên khác truy tố hình sự.

Việc ông Barr và ông Cipollone không ủng hộ ông Trump là đáng chú ý, vì cả hai đều là những nhân vật trung thành với tổng thống, từng bênh vực cho các quyền hạn của tổng thống, trong cả cuộc điều tra Nga lẫn đợt luận tội đầu năm 2020 về cuộc gọi yêu cầu Ukraine điều tra nhà Biden.

Nhưng hai ông Barr và Cipollone giờ đây cũng phản đối việc tổng thống nói dối về gian lận bầu cử.

Ông Barr từ chức vào tháng 12/2020 và khẳng định không có gian lận. Ông Cipollone cũng cân nhắc từ chức sau khi phản đối việc tổng thống lạm dụng quyền lực để đảo ngược kết quả bầu cử hợp pháp.

Trọng Thuấn