Cựu Đệ nhất phu nhân Bongo bị quản thúc tại gia

Bà Sylvia Bongo Valentin - cựu Đệ nhất phu nhân Gabon - đang bị cáo buộc một số tội danh sau khi chồng bà là Tổng thống Ali Bongo Ondimba bị phế truất hôm 30-8-2023

Công tố viên Andre Patrick Roponat thông báo trên các kênh truyền hình nhà nước hôm 29-9 rằng, bà Sylvia Bongo Valentin đã bị quản thúc tại gia ở Thủ đô kể từ khi chồng bà bị lật đổ trong cuộc đảo chính vào ngày 30-8. Chính biến nổ ra ngay sau khi ông Ali Bongo được tuyên bố là người chiến thắng trong cuộc bầu cử Tổng thống Gabon, chấm dứt 55 năm cầm quyền của triều đại Bongo.

Cựu Đệ nhất phu nhân mang 2 dòng máu Pháp và Gabon đã bị thẩm phán đưa ra cáo buộc vào ngày 28-9. Bà bị buộc tội rửa tiền, nhận hàng ăn cắp cũng như giả mạo và lừa đảo, tất cả các tội danh đều có thể bị trừng phạt theo Bộ luật Hình sự nước này. Một trong những luật sư của bà Sylvia Bongo Valentin cho biết hồi đầu tháng 9 rằng, bà đang bị giữ mà “không liên lạc với bất kỳ khuôn khổ pháp lý bên ngoài nào”.

Ông Ali Bongo Ondimba (64 tuổi) lên giữ chức Tổng thống khi cha ông là Omar qua đời năm 2009 sau gần 42 năm cầm quyền. Kết quả cuộc bầu cử Tổng thống năm nay với chiến thắng dành cho ông Ali Bongo Ondimba đã bị phe đối lập và các nhà lãnh đạo cuộc đảo chính quân sự coi là gian lận. Họ cũng cáo buộc chính phủ tham nhũng tràn lan và quản lý kém. Nhiều người coi việc lật đổ Tổng thống Ali Bongo một hành động giải phóng hơn là một cuộc đảo chính quân sự.

Ông Ali Bongo ban đầu bị quản thúc tại gia ở Libreville, sau đó được tuyên bố là có thể “tự do đi lại” với khả năng sẽ ra nước ngoài. Tuy nhiên, chính quyền có lập trường cứng rắn hơn đối với cựu Đệ nhất phu nhân và người con trai cả của cựu Tổng thống. Con trai cả của bà - ông Noureddin Bongo Valentin - cũng đã bị buộc tội tham nhũng và biển thủ công quỹ.

Vào tháng 10-2018, ông Ali Bongo bị đột quỵ nên không xuất hiện trước công chúng suốt 10 tháng. Tướng Brice Oligui Nguema - lãnh đạo cuộc đảo chính - trong bài phát biểu trước Lực lượng Vệ binh Cộng hòa vào tháng 9-2023 đã cáo buộc cựu Đệ nhất phu nhân và ông Noureddin đã lạm dụng quyền lực của Tổng thống bằng cách giả mạo chữ ký và ra lệnh thay ông.

Tổng cộng, cho đến nay đã có 10 quan chức của Gabon đã bị truy tố về các tội danh từ vấn đề vận hành cử tri đoàn, làm giả và sử dụng con dấu nhà nước đến tham nhũng, biển thủ công quỹ và rửa tiền. Theo thông báo của công tố viên Andre Patrick Roponat trong cuộc họp báo ngày 29-9, 7 người trong đó có Noureddin Bongo đã bị giam giữ. Hai cựu bộ trưởng phụ trách dầu mỏ và công trình công cộng cũng đã bị bắt giữ.

Ngay khi lên nắm quyền, chỉ huy cuộc đảo chính đã cảnh báo rằng, tham nhũng sẽ không còn được dung thứ nữa. Tổng thống lâm thời Gabon Brice Oligui Nguema đã triệu tập khoảng 200 lãnh đạo doanh nghiệp đến họp. Phát sóng trên truyền hình nhà nước, ông nghiêm khắc cảnh báo các lãnh đạo doanh nghiệp không nên “thanh toán quá mức” và yêu cầu họ cam kết “vì sự phát triển của đất nước”. Ông cũng hứa sẽ đảm bảo số tiền bị tính phí quá mức “sẽ được trả lại cho nhà nước”.

Tướng Oligui đã hứa sẽ đưa đất nước trở lại chế độ dân sự bằng các cuộc bầu cử sau một thời gian chuyển tiếp, mặc dù chưa ấn định khung thời gian nào. Trong suốt tháng 9 vừa qua, nhà lãnh đạo này đã tổ chức lấy ý kiến người dân, đồng thời thành lập các thể chế để quản lý đất nước trước một hiến pháp mới hứa hẹn sẽ “tôn trọng nhân quyền hơn” cùng “các cuộc bầu cử tự do và minh bạch”.

Ông Oligui đã cam kết cải thiện điều kiện sống cho người nghèo, nhưng những thách thức chính trị, kinh tế và xã hội mà Gabon phải đối mặt là rất lớn. Theo Ngân hàng Thế giới, đây là quốc gia giàu thứ ba châu Phi tính theo GDP bình quân đầu người, nhưng cứ 3 người thì có 1 người sống dưới mức nghèo khổ.

Theo France24