Cựu Giám đốc Tình báo Pháp bị kết án 4 năm tù

Ông bị cáo buộc lạm dụng quyền lực công để phục vụ lợi ích của Tập đoàn LVMH, bao gồm việc sử dụng nguồn lực tình báo quốc gia để theo dõi các đối thủ và nhà báo phê phán tập đoàn này. Vụ án đã làm dấy lên những lo ngại sâu sắc về sự xâm nhập của lợi ích doanh nghiệp vào cơ quan an ninh quốc gia và đặt ra câu hỏi về đạo đức công vụ trong thời đại thông tin.

Lạm dụng quyền lực công

Bernard Squarcini, biệt danh “Le Squale” (Cá mập), từng là một trong những nhân vật quyền lực nhất trong giới tình báo Pháp. Trên cương vị Giám đốc Cơ quan Tình báo Nội địa Pháp (DCRI) từ năm 2008 đến 2012 - một trong những cơ quan chủ lực bảo vệ an ninh quốc gia - ông nắm trong tay quyền truy cập vào hệ thống thông tin tối mật và điều phối các chiến dịch tình báo nhạy cảm cấp quốc gia.

Tuy nhiên, thay vì tiếp tục phát huy vai trò trong việc bảo vệ lợi ích đất nước, Bernard Squarcini lại lựa chọn một lối rẽ đầy tai tiếng. Sau khi rời nhiệm sở, ông đã sử dụng chính những mối quan hệ và nguồn lực từng phục vụ cho nhà nước để làm công cụ bảo vệ lợi ích cho LVMH - đế chế hàng xa xỉ hàng đầu thế giới, do tỷ phú Bernard Arnault điều hành.

Bernard Squarcini - Cựu Giám đốc Cơ quan Tình báo Nội địa Pháp đã bị bỏ tù và phạt tiền vì sử dụng sai mục đích tiền công quỹ.

Dưới danh nghĩa “cố vấn an ninh” cho LVMH, Squarcini đã triển khai một loạt hoạt động hậu trường vượt ra ngoài khuôn khổ đạo đức và pháp lý, từ việc giám sát các đối thủ cạnh tranh đến theo dõi giới báo chí chỉ trích tập đoàn. Các tài nguyên và dữ liệu từng được sử dụng để bảo vệ an ninh quốc gia đã bị ông chuyển hóa thành “vũ khí” nhằm bảo vệ hình ảnh thương hiệu, triệt tiêu mầm mống phản kháng, thậm chí xâm phạm nghiêm trọng quyền riêng tư công dân.

Một điểm đặc biệt gây chú ý trong vụ án là việc theo dõi Francois Ruffin - người hiện là nghị sĩ Quốc hội Pháp, nhưng vào thời điểm xảy ra vụ việc, ông vẫn còn là một nhà báo và nhà hoạt động xã hội. Trong giai đoạn từ 2013 đến 2016, Bernard Squarcini, thay mặt Tập đoàn LVMH, đã trực tiếp chỉ đạo một chiến dịch giám sát kéo dài suốt 3 năm nhằm vào Ruffin và tờ báo độc lập Fakir do ông sáng lập. Khi đó, Ruffin đang thực hiện bộ phim tài liệu châm biếm “Merci Patron!” (Cảm ơn ngài Chủ!) - tác phẩm phơi bày các bất cập trong chính sách lao động của LVMH. Bộ phim sau đó đã giành giải César danh giá vào năm 2017.

Lo ngại bộ phim ảnh hưởng tiêu cực đến hình ảnh thương hiệu và gây bất ổn trong đại hội cổ đông năm 2013, LVMH được cho là đã chỉ đạo thực hiện các biện pháp giám sát ngầm, trong đó Bernard Squarcini đóng vai trò trung tâm điều phối. Với danh nghĩa cố vấn an ninh, ông đã trực tiếp kích hoạt các nguồn lực từng thuộc về hệ thống tình báo quốc gia để truy vết cá nhân, theo dõi di biến động và thu thập thông tin nhạy cảm về nhóm làm phim.

Tòa án xác định hành vi của Squarcini là sự lạm dụng nghiêm trọng quyền lực công vụ, khi cung cấp các “dịch vụ tình báo trái phép” cho một tập đoàn tư nhân. Dù vậy, LVMH không bị truy tố trong phiên tòa lần này, do đã đạt thỏa thuận hòa giải từ năm 2021, chấp nhận nộp phạt 10 triệu euro (khoảng 10,9 triệu đô la Mỹ) để tránh bị khởi tố hình sự.

Bản án này đến vào thời điểm nước Pháp đang vật lộn với sự giám sát chặt chẽ hơn về động lực quyền lực giữa các tổ chức công và doanh nghiệp tư nhân. Vụ án đã làm dấy lên các cuộc tranh luận về trách nhiệm giải trình trong cộng đồng tình báo và ảnh hưởng của các tập đoàn giàu có, đặt ra những câu hỏi nhức nhối về đạo đức kinh doanh, quyền riêng tư công dân và đặc biệt là sự thao túng các thiết chế nhà nước bởi các tập đoàn quyền lực.

Giám đốc điều hành của LVMH - tỷ phú Bernard Arnault đã bị triệu tập ra tòa với tư cách là nhân chứng, nhưng ông phủ nhận mọi nhận thức về các hoạt động bất hợp pháp được dàn dựng thay mặt cho công ty của mình. Bernard Arnault khẳng định mình “chỉ tập trung vào điều hành tập đoàn theo cách minh bạch và hiệu quả”. Mặc dù vậy, vụ án đã phủ bóng đen lên danh tiếng của LVMH, đặt ra câu hỏi về ranh giới đạo đức của ảnh hưởng của công ty.

Về phía nguyên đơn, nhà báo Francois Ruffin bày tỏ sự hài lòng với bản án dành cho Squarcini nhưng đồng thời lên tiếng chỉ trích việc LVMH “dễ dàng thoát khỏi trách nhiệm pháp lý”. Luật sư của Ruffin, ông Benjamin Sarfati, gọi đây là “một chiến thắng nửa vời”, bởi “cá nhân sai phạm bị xử lý nhưng hệ thống bảo trợ cho sai phạm lại không bị động đến”.

Ngay sau phiên tòa, Ruffin đăng tải thông điệp trên mạng xã hội, gọi bản án là “chiến thắng của công lý trước sự lạm quyền và gián điệp doanh nghiệp”. Trong khi đó, phía LVMH từ chối đưa ra bình luận, dường như muốn kết thúc vụ việc sau thỏa thuận năm 2021.

Về phần mình, Bernard Squarcini cùng đội ngũ pháp lý đang chuẩn bị hồ sơ kháng cáo. Tuy nhiên, vụ việc tiếp tục đặt ra câu hỏi lớn về tính minh bạch trong hoạt động hậu công vụ của các quan chức cấp cao, cũng như sự len lỏi của quyền lực tài chính vào các thiết chế an ninh vốn phải trung lập và phục vụ lợi ích công.

Bernard Arnault rời tòa án sau khi làm chứng trong phiên tòa xét xử Bernard Squarcini.

Bài học đạo đức doanh nghiệp

Vụ án Bernard Squarcini, cựu Giám đốc Cơ quan Tình báo Nội địa Pháp (DCRI) không chỉ là một sự kiện pháp lý, mà còn là một phép thử đối với đạo đức trong quản trị doanh nghiệp và niềm tin của công chúng vào tính minh bạch của các tập đoàn lớn. Mối quan hệ mờ ám giữa quyền lực công và lợi ích tư trong vụ việc này đặt ra câu hỏi: Liệu có thể đảm bảo rằng các tập đoàn lớn không lạm dụng quyền lực và ảnh hưởng của mình để tác động đến hệ thống chính trị và pháp luật, phục vụ lợi ích cá nhân hoặc doanh nghiệp?

Vụ án không chỉ làm dấy lên một làn sóng phẫn nộ từ công chúng mà còn gây ra một cuộc tranh luận sâu rộng về sự thiếu hụt cơ chế kiểm soát quyền lực trong xã hội. Việc một cựu quan chức tình báo lợi dụng mạng lưới thông tin và quyền lực công để phục vụ cho các lợi ích kinh tế cá nhân hoặc doanh nghiệp phản ánh một vấn đề cấp bách trong chính trị và kinh tế hiện đại.

Không chỉ dừng lại ở một hành vi cá nhân, vụ việc này phản ánh sự giao thoa giữa quyền lực công và tư, khi các cá nhân chuyển từ công vụ sang làm việc cho các tập đoàn lớn, mang theo mình những mối quan hệ quyền lực không thể tách rời. Vậy ai sẽ giám sát những người giám sát, khi mà sự minh bạch và công bằng đang bị đe dọa bởi sự thiếu hụt các cơ chế kiểm soát trong các mối quan hệ này?

Ngay sau khi phán quyết được công bố, dư luận Pháp cũng không giấu được sự phẫn nộ. Không chỉ là sự vi phạm luật pháp, vụ án còn cho thấy cách mà các tập đoàn lớn, thông qua các mối quan hệ chính trị và kinh tế, có thể thao túng các cơ quan công quyền. Mức độ ảnh hưởng của các doanh nghiệp đối với các cơ quan công quyền khiến nhiều người lo ngại về sự xói mòn niềm tin vào hệ thống pháp lý và chính trị. Sự việc cũng khiến công chúng phải nhìn nhận lại về tác động của các tập đoàn lớn đối với quyền lực nhà nước, làm nổi bật vấn đề “lợi ích riêng” khi quyền lực công đang bị lợi dụng phục vụ cho các lợi ích cá nhân và tổ chức.

Truyền thông quốc tế, đặc biệt là báo chí Pháp đã đồng loạt đưa tin và phân tích vụ án, không chỉ tập trung vào hành vi của Bernard Squarcini mà còn phản ánh sự nguy hiểm của việc các tập đoàn lớn có thể can thiệp vào các hoạt động của chính phủ, ảnh hưởng đến quyết định chính trị và pháp luật. Bài học đầu tiên mà vụ án này chỉ ra là mối quan hệ mật thiết giữa các tập đoàn lớn như LVMH với các quan chức công quyền có thể dẫn đến những hành vi sai trái, lạm dụng quyền lực một cách nghiêm trọng. Khi các cá nhân và tổ chức không có sự giám sát chặt chẽ, việc lạm dụng thông tin tình báo và các nguồn lực công để phục vụ lợi ích riêng là điều khó tránh khỏi.

Giới chính trị tại Pháp, đặc biệt là các đảng đối lập đã ngay lập tức lên tiếng yêu cầu cải cách để ngăn ngừa tình trạng “cửa quay” giữa khu vực công và tư. Những lời kêu gọi này không chỉ tập trung vào việc thiết lập các biện pháp nghiêm ngặt đối với các quan chức sau khi họ rời nhiệm sở, mà còn phản ánh mối lo ngại về sự thiếu kiểm soát và trách nhiệm trong việc ngăn ngừa các hành vi tham nhũng hay lợi dụng quyền lực để thao túng các doanh nghiệp và tập đoàn lớn. Một trong những đề xuất đáng chú ý là quy định rằng các cựu quan chức không được phép làm việc cho các doanh nghiệp trong các lĩnh vực mà họ đã từng nắm giữ quyền lực, ít nhất là trong một khoảng thời gian nhất định sau khi rời khỏi vị trí công vụ.

Đồng thời, các tổ chức xã hội dân sự và các tổ chức phi chính phủ cũng đã lên tiếng yêu cầu tăng cường tính minh bạch và trách nhiệm giải trình trong mọi hoạt động của các cơ quan công quyền, đặc biệt là trong việc giám sát mối quan hệ giữa nhà nước và các tập đoàn. Họ yêu cầu các doanh nghiệp lớn, đặc biệt là những tập đoàn có ảnh hưởng mạnh mẽ như LVMH, phải tuân thủ những nguyên tắc đạo đức kinh doanh nghiêm ngặt, không để lợi ích cá nhân hay lợi nhuận gây ảnh hưởng đến các quyết định chính trị, pháp lý.

Vụ án của Bernard Squarcini như một lời nhắc nhở nghiêm khắc về tầm quan trọng của đạo đức trong hoạt động kinh doanh. Sự lạm dụng quyền lực công để phục vụ lợi ích cá nhân hoặc doanh nghiệp không chỉ là hành vi vi phạm pháp luật mà còn có thể gây tổn hại nghiêm trọng đến uy tín và hình ảnh của chính các doanh nghiệp đó. Chuyên gia quản trị doanh nghiệp khẳng định rằng trong bối cảnh toàn cầu hóa hiện nay, nơi mà sự minh bạch và trách nhiệm xã hội đang ngày càng trở thành những yếu tố sống còn, các tập đoàn phải xây dựng và duy trì một văn hóa doanh nghiệp gắn liền với các giá trị đạo đức. Việc đào tạo nhân viên về đạo đức kinh doanh, thiết lập cơ chế kiểm soát nội bộ nghiêm ngặt và hợp tác chặt chẽ với các cơ quan chức năng là những yếu tố thiết yếu giúp các doanh nghiệp không chỉ duy trì sự tuân thủ pháp luật mà còn bảo vệ danh tiếng và uy tín của mình trong mắt công chúng.

Tính đến ngày 8/3/2025, dư chấn từ vụ án vẫn chưa có dấu hiệu hạ nhiệt. Dự kiến, Bernard Squarcini sẽ tiến hành kháng cáo, kéo dài thêm quá trình tố tụng, trong khi Tập đoàn LVMH tiếp tục đối mặt với sự giám sát chặt chẽ của dư luận, bất chấp việc đã đạt thỏa thuận hòa giải từ năm 2021.

Sự giao thoa giữa giới tình báo, ngành công nghiệp xa xỉ và pháp luật trong vụ việc này đã làm nổi bật những phức tạp của quản trị hiện đại và đạo đức kinh doanh trong bối cảnh toàn cầu hóa. Trước mắt, bản án dành cho Squarcini được xem như một chương đáng chú ý trong lịch sử tư pháp Pháp, có khả năng trở thành tiền lệ cho những vụ việc tương tự, nơi quyền lực nhà nước bị đặt trong mối quan hệ đầy rủi ro với lợi ích tư nhân.

Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết đối với các biện pháp giám sát và minh bạch trong tất cả các hoạt động của cả các cơ quan công quyền và doanh nghiệp. Đây chính là lời cảnh tỉnh đối với những cá nhân và tập đoàn lớn, đồng thời nhắc nhở chúng ta rằng, trong một xã hội dân chủ và pháp quyền, không ai đứng trên pháp luật. Chỉ khi pháp luật được thực thi công bằng và không có ngoại lệ, niềm tin của công chúng vào các hệ thống chính trị, pháp lý và kinh tế mới có thể được củng cố và phát triển bền vững.

Trần Hằng