Đa dạng hóa sinh kế, nghề trồng và chế biến dược liệu giúp bà con thoát nghèo

Hiệu quả từ mô hình hợp tác xã dược liệu

Bên cạnh phát triển mạnh cây chè, Phú Xuyên đã khai thác tiềm năng đất đồi, đất vườn để phát triển các loại cây dược liệu. Địa hình đồi gò xen kẽ, khí hậu ôn hòa, đất đai màu mỡ tạo điều kiện thuận lợi cho nhiều loại cây thuốc như đinh lăng, ngải cứu, sâm, quế, hòe, nghệ, đương quy…

Nhận thấy tiềm năng lớn của cây dược liệu, nhiều hộ dân đã mạnh dạn chuyển đổi cơ cấu cây trồng, biến những diện tích đất rừng, đất vườn kém hiệu quả thành các vườn dược liệu xanh tốt quanh năm.

Hợp tác xã Dược liệu Phú Xuyên cũng đã đầu tư trồng và chiết xuất tinh dầu từ cây mùi già, húng quế. Nhờ áp dụng mô hình sản xuất hữu cơ kết hợp chuyển đổi số trong tiêu thụ sản phẩm, hợp tác xã đã nâng cao giá trị hàng hóa và mở ra hướng phát triển kinh tế bền vững cho nông dân.

Với diện tích canh tác 25 ha, hợp tác xã áp dụng nông nghiệp hữu cơ và được chứng nhận đạt tiêu chuẩn chất lượng. Không chỉ trồng trọt, hợp tác xã còn tiên phong nghiên cứu, chiết xuất tinh dầu từ mùi già và húng quế, tạo sản phẩm giá trị cao, phục vụ nhu cầu trong nước và hướng tới xuất khẩu.

Bên cạnh sản xuất, hợp tác xã còn chủ động tham gia các lớp tập huấn chuyển đổi số, đẩy mạnh bán hàng qua livestream trên mạng xã hội. Cách làm này giúp mở rộng thị trường và nâng cao thu nhập cho người nông dân. Ông Hoàng Bá Vụ, hộ trồng húng quế tại xã Khai Thái, cho biết gia đình có 9 sào húng quế bán cho hợp tác xã với giá 19.000 đồng/kg. Mỗi sào thu 6–7 tạ/vụ, sau khi trừ chi phí lãi hơn 11 triệu đồng/sào/vụ.

Người dân phát triển cây dược liệu giúp phát triển kinh tế xóa đói giảm nghèo.

Vừa phát triển kinh tế, vừa gìn giữ nguồn gen cây thuốc quý

Toàn xã Phú Xuyên hiện có hơn 30 hộ dân trồng cây thuốc nam với quy mô từ vài sào đến vài héc-ta, tập trung tại các xóm Tân Lập, Tân Phú, Đồng Lâm. Bình quân mỗi năm, giá trị kinh tế từ cây thuốc nam cao hơn 1,5–2 lần so với trồng lúa, ngô. Một số loại cây như quế, sâm, đinh lăng còn có thể chế biến sâu thành tinh dầu, cao dược liệu, trà thảo mộc, giúp tăng giá trị hàng hóa.

Ngoài lợi ích kinh tế, nghề trồng cây thuốc còn góp phần bảo tồn tri thức y học dân gian, gìn giữ những bài thuốc quý của cha ông. Một số hộ còn kết hợp trồng thuốc nam với du lịch trải nghiệm và khám chữa bệnh bằng y học cổ truyền, tạo sản phẩm du lịch đặc trưng.

Tiêu biểu như gia đình ông Báo ở xóm Tân Lập, đã nhân giống và trồng nhiều loại cây thuốc tại vườn nhà để chủ động nguồn nguyên liệu. Gia đình ông có 3 ha quế cùng các diện tích sâm, đinh lăng, ngải cứu… phục vụ chế biến thuốc nam bán cho người dân và các cơ sở đông y. Mỗi năm, gia đình thu về hàng chục triệu đồng từ dược liệu khô và tinh dầu quế. Việc trồng xen nhiều loại cây giúp giảm rủi ro khi giá nông sản khác biến động.

Nhờ trồng cây dược liệu mà nhiều hộ dân thu nhập cải thiện rõ rệt

Gia đình bà Phùng Thị Năm cũng gắn bó với nghề trồng cây thuốc hơn 5 năm. Trước đây, bà trồng rau màu trên 3 sào đất nhưng hiệu quả thấp. Khi chuyển sang trồng ích mẫu, cam thảo, ngải cứu, dây đau xương…, thu nhập cải thiện rõ rệt nhờ đầu ra ổn định từ các hiệu thuốc và cơ sở đông y trong và ngoài huyện.

Hiện địa phương phối hợp tổ chức các lớp tập huấn kỹ thuật trồng, chăm sóc và sơ chế cây thuốc; đồng thời vận động người dân liên kết thành tổ hợp tác để bảo đảm quy mô sản xuất và đầu ra.

Trong thời gian tới, xã định hướng phát triển vùng trồng dược liệu tập trung, gắn với xây dựng thương hiệu thuốc nam Phú Xuyên; khuyến khích chuyển đổi đất rừng, đất đồi sang trồng cây dược liệu có giá trị; đồng thời kết nối doanh nghiệp và hợp tác xã để bao tiêu sản phẩm.

Mô hình trồng cây thuốc nam tại Phú Xuyên tuy còn mới nhưng đã chứng minh hiệu quả rõ rệt: vừa giúp người dân tăng thu nhập, vừa góp phần gìn giữ nguồn gen cây thuốc quý. Từ những mô hình bước đầu thành công, cây thuốc nam hứa hẹn trở thành cây kinh tế chủ lực của vùng đất trung du này.

Thu Phương