Đa dạng sinh học vùng đô thị bằng tường xanh

Tường xanh vừa làm mát thành phố vừa cung cấp sự đa dạng sinh học.

Nhiều tòa nhà bê tông trong thành phố khiến các đợt nắng nóng trở nên dữ dội hơn… Để ứng phó, các kiến trúc sư và nhà sinh thái học đã tìm ra các giải pháp giúp thành phố trở nên đáng sống hơn, với những bức tường xanh phủ đầy cây được xem như một lựa chọn hứa hẹn.

Những mặt tiền phủ đầy cây xanh này không chỉ làm cho các tòa nhà trông đẹp hơn. Chúng giúp làm mát các khu vực đô thị và cung cấp môi trường sống thiết yếu cho các loài chim, côn trùng và các sinh vật khác.

Một nghiên cứu gần đây do nhà sinh thái học Katharina Hecht của Đại học Utrecht ở Hà Lan dẫn đầu đã cung cấp bằng chứng khoa học về những lợi ích này. Nghiên cứu so sánh các bức tường xanh với các bức tường trần và vách đá tự nhiên, làm sáng tỏ giá trị sinh thái của chúng.

Nghiên cứu được công bố trên tạp chí Building and Environment, nêu bật tác động của các bức tường xanh đối với quá trình làm mát đô thị và đa dạng sinh học. Bà Katharina Hecht và nhóm của mình đã làm việc với các nhà nghiên cứu từ Đại học Công nghệ Nanyang và công ty bioSEA tại Singapore.

Họ cùng nhau kiểm tra 20 bức tường xanh trong môi trường đô thị của Singapore. “Những bức tường xanh có thể có nhiều ý nghĩa hơn là một xu hướng trang trí”, bà Hecht cho biết và chia sẻ, nhiều công ty xây dựng và nhà hoạch định chính sách thúc đẩy chúng, nhưng vẫn còn thiếu bằng chứng khoa học vững chắc.

Hiệu ứng làm mát trong thành phố

Một trong những phát hiện chính của nghiên cứu là khả năng làm giảm nhiệt độ của những bức tường xanh. Các nhà nghiên cứu đã đo được hiệu ứng làm mát lên tới 0,6 - 0,7 độ C giữa mặt trước và mặt sau của những bức tường này.

“Điều này có vẻ như là một sự khác biệt nhỏ. Tuy nhiên, trong bối cảnh nhiệt độ đô thị tăng cao, ngay cả những mức giảm nhỏ cũng có thể giúp giảm chi phí năng lượng và các tòa nhà trở nên thoải mái hơn để sinh sống và làm việc”, bà Katharina Hecht cho biết.

Với số lượng tường xanh ngày càng tăng, hiệu ứng làm mát này có thể giúp chống lại hiện tượng đảo nhiệt đô thị vốn xảy ra khi các thành phố hấp thụ và giữ nhiệt, khiến chúng nóng hơn đáng kể so với các khu vực nông thôn xung quanh.

Các bức tường xanh tạo bóng râm, giảm hấp thụ nhiệt và cải thiện sự thoải mái về nhiệt trong môi trường đô thị đông đúc, đồng thời góp phần vào khả năng phục hồi khí hậu bằng cách giảm sự phụ thuộc vào điều hòa, mức tiêu thụ năng lượng.

Một bức tường xanh với cây cối xung quanh ở Anh.

Hỗ trợ đa dạng sinh học đô thị

Ngoài tác dụng làm mát, tường xanh còn tăng cường đa dạng sinh học đô thị. Các nhà nghiên cứu phát hiện các mặt tiền phủ thực vật là nơi trú ngụ của hơn 100 loài động vật, gồm côn trùng, nhện và chim. Đây là sự tương phản hoàn toàn với các bức tường không phủ thực vật, chỉ hỗ trợ một số ít loài.

Nghiên cứu cũng so sánh các bức tường xanh với vách đá tự nhiên để đánh giá hiệu quả của chúng trong việc tái tạo môi trường sống tự nhiên. Không có gì ngạc nhiên khi vách đá tự nhiên hỗ trợ đa dạng sinh học nhiều hơn một chút.

Tuy nhiên, tường xanh vẫn cung cấp nơi trú ẩn có giá trị cho nhiều loài. Bà Hecht cho biết: “Điều này cho thấy chúng ta có thể học hỏi từ các chiến lược thiết kế của thiên nhiên để tăng cường các bức tường xanh do con người tạo ra”.

Bà Hecht lưu ý chỉ riêng các bức tường phủ thực vật không thể tối đa hóa tiềm năng sinh thái của chúng mà cần có sự đóng góp quan trọng của môi trường xung quanh. “Những tán cây và mảng xanh gần đó đóng vai trò như những bậc thang. Chúng cho phép ong, côn trùng và thậm chí những loài chim nhỏ nhảy từ cây này sang cây khác và cuối cùng đến được những bức tường xanh”, bà nói.

Nếu không có mạng lưới cây xanh và thảm thực vật, những bức tường xanh có thể khó thu hút nhiều loài khác nhau. Những bức tường xanh biệt lập mang lại lợi ích hạn chế so với những bức tường xanh được tích hợp vào các hành lang xanh lớn hơn. Các nhà quy hoạch đô thị và kiến trúc sư phải cân nhắc đến cảnh quan sinh thái rộng lớn hơn khi thiết kế không gian xanh.

Ứng dụng ngoài vùng nhiệt đới

Mặc dù nghiên cứu tập trung vào khí hậu nhiệt đới của Singapore, bà Hecht tin rằng những phát hiện này cũng áp dụng cho các vùng ôn đới. Bà lưu ý các nguyên tắc thiết kế tường xanh vẫn nhất quán ở các vùng khí hậu khác nhau. Các nguyên tắc sẽ tương tự nhau nhưng cần điều chỉnh các loài thực vật và thiết kế cụ thể theo điều kiện thời tiết và đa dạng sinh học tại địa phương.

Ở các vùng ôn đới, những bức tường xanh có thể tự nhiên bị rêu, cây lâu năm và cây leo địa phương xâm chiếm. Những loài thực vật này có thể ảnh hưởng đến các loài phát triển mạnh. Các kiến trúc sư và nhà sinh thái học phải điều chỉnh thiết kế của mình để phù hợp với điều kiện khí hậu tại địa phương trong khi vẫn bảo tồn được những lợi ích sinh thái của những bức tường xanh.

Nghiên cứu này nhấn mạnh nhu cầu nghiên cứu nhiều hơn về tường xanh, đặc biệt là ở các vùng ôn đới. Các nghiên cứu trước đó ở Hà Lan do sinh viên Đại học Utrecht thực hiện đã cho thấy kết quả khả quan. Tuy nhiên, bà Hecht nhấn mạnh cần có nhiều dữ liệu thực nghiệm hơn để xác nhận lợi ích lâu dài của tường xanh ở các vùng khí hậu khác nhau.

Theo Earth

Hải Yến