Đã mắt xem người dân ngoại thành Hà Nội đào hang, hun khói bắt chuột đồng

Chuột đồng không chỉ là món ăn khoái khẩu mà còn đem lại nguồn thu nhập cao cho người nông dân ở các xã thuộc huyện Thạch Thất, Hà Nội. Do vậy, mỗi khi gặt xong mùa lúa, nhiều người đổ xô ra đồng đi săn chuột về bán và làm món ăn trong bữa cơm gia đình.

Nghề săn chuột ở Canh Nậu rộn ràng nhất vào khoảng giữa tháng 9 đến tháng 12 (âm lịch) hàng năm.

Đông vui và rộn ràng nhất là ở xã Canh Nậu. Theo chia sẻ, nghề săn chuột đồng ở địa phương này đã có từ rất lâu, họ đi bắt chuột quanh năm. Ngoài công việc đồng áng, người Canh Nậu còn coi nghề này là "cần câu cơm" để kiếm sống. Việc săn bắt và chế biến chuột đồng không chỉ giúp người dân nơi đây ổn định cuộc sống mà còn góp phần bảo vệ mùa màng, hoa màu.

Hang chuột thường có nhiều nhánh, một nhánh sẽ được đào rộng để đổ nước, các nhánh còn lại được tìm thấy sẽ bịt rọ, chuột ngạt nước tự bò ra khỏi hang là chui ngay vào rọ.

Hằng ngày, họ phong tỏa ra khắp cánh đồng, có khi đi bộ hàng chục cây số để săn chuột về bán. Đồ nghề đi săn chuột khá đơn giản, người canh Nậu chỉ cần chuẩn bị vài bó rơm khô, chiếc cuốc, thuổng, vợt, hoặc xô nước đổ vào hang cho chuột chui ra là có thể "tóm gọn" hàng chục kg chuột mỗi ngày.

Để phát hiện dấu vết của "cu tý" một cách nhanh nhất, nhiều người dân ở canh Nậu còn dẫn theo những chú chó tinh khôn. Chúng có khả năng đánh hơi, phát hiện ra hang chuột chỉ cách đó vài trăm mét.

Chuột làm tổ trong hang, có hang thở và hang chính, bên trong nhiều ngõ ngách nên khi phát hiện ra có chuột thì phải chặn ở hai cửa hang mới có khả năng bắt thành công cao.

Ông Đỗ Đăng Mức (64 tuổi) cho biết: "Trời càng về chiều, cánh đồng làng Canh Nậu lại càng đông hơn bởi những tốp người hì hụi đào hang, hun chuột. Dân săn chuột ở Canh Nậu có đủ các độ tuổi. Trẻ con ở đây lên 7 đã theo người lớn ra đồng, thậm chí những cụ già ở cái tuổi "xưa nay hiếm" vẫn còn rất ham bắt chuột".

Hằng ngày, ông Đỗ Đăng Mức đều ra đồng săn chuột kiếm thêm thu nhập cho gia đình.

Theo ông Mức, thú săn chuột ở Canh Nậu lâu dần thành thói quen. Trước đây ở xã chỉ có vài gia đình làm nghề nhưng sau này, do nhu cầu tiêu thụ ngày càng lớn nên nhiều người bắt đầu săn bắt, một số hộ gia đình còn mở dịch vụ thu mua, chế biến. Chuột sau khi bắt về được cạo lông, làm sạch, thui rơm vàng óng, thịt thơm và ngọt, ăn nhiều thành "nghiện", có khi ngon hơn cả thịt gà, thịt lợn.

Bắt chuột để bán là nghề kiếm cơm, cũng là để tiếp khách quý. Trong mâm cỗ sang của người dân xứ Đoài thường có thịt chuột đồng.

Anh Đỗ Hữu Lại (40 tuổi) tiết lộ, nghề săn chuột với mỗi người có một kinh nghiệm riêng, phải hiểu đặc tính của từng loại để có những mẹo bắt được chuột. Khi đã xác định được cánh đồng có luồng chuột chạy, anh Lại tiến hành đặt bẫy. Anh sử dụng bẫy kẹp loại nhỏ đường kính 5 - 6cm, vành có răng cưa (kiểu bẫy thú) được đặt khéo léo để kẹp đúng vào chân con chuột.

Công việc đặt bẫy xong xuôi cũng là khi trời đã xẩm tối, anh Lại nghỉ ngơi, ăn uống tại đồng. Đến 10 giờ đêm, anh trở lại thu những chiếc bẫy đặt hồi chiều. Bất kể ngày nắng hay mưa, ngày nóng hay giá rét, công việc của anh Lại chỉ kết thúc vào lúc nửa đêm.

Những người đi bắt chuột cho biết, mỗi buổi có thể bắt được hàng chục kg chuột sống. Hôm nào đào hang gặp rắn thì coi như "trúng số".

Không dừng lại ở những cánh đồng trong xã, nhiều nhóm người còn tỏa đi nhiều nơi để săn chuột, như vậy mới đảm bảo được việc không về tay trắng vì số lượng người tham gia săn chuột khá đông.

Dùng rơm hun khói bắt chuột...

Mỗi hang thường có một vài con, nhưng cũng có hang gặp đàn. Chuột đồng thường chỉ nhỏ bằng hai ngón tay, lông hung vàng, bụng có màu trắng, thịt chắc, nhỏ hơn nhiều loại thường thấy ở trong khu dân cư.

Mỗi nhóm có những phương pháp săn chuột khác nhau, đổ nước vào hang để bắt chuột là phương pháp phổ biến và nhẹ nhàng nhất. Người đi bắt chuột mang theo xô, chậu múc nước dưới ruộng, mương rồi đổ vào hang chuột. Chỉ sau vài lần đổ chuột lớn chuột bé theo nhau ra cửa hang. Người đi săn ngồi canh, thấy chuột thò đầu ra chỉ việc nhặt bỏ vào bao tải.

Thịt chuột đồng từ lâu là đặc sản của ngoại thành Hà Nội.

Ngoài biện pháp này một số người còn dùng phương pháp thủ công khác nhưng kém hiệu quả hơn như đào hang, hun chuột bằng khói rơm, hay dùng chó để săn.

Chuột bắt được nhiều, họ mang về chế đồ nhậu và thui vàng đem ra chợ bán. Mỗi ngày, nhóm vài ba người có thể kiếm được cả triệu đồng nhờ việc săn chuột đồng.

Khi có khách mua, chuột mới được cắt bỏ đầu, đuôi và toàn bộ ruột. Việc chế biến sau cùng sẽ do người ăn tự quyết định.

Vừa thoăn thoắt sơ chế chuột bán cho khách, bà Nguyễn Thị Tính (58 tuổi) chia sẻ, mặc dù có giá khá cao từ 80.000 - 120.000 đồng/kg thế nhưng mặt hàng này bán vẫn rất chạy. Chuột đồng thường nhỏ, tròn mình, trung bình mỗi con nặng khoảng từ 2 - 3 lạng. Chuột sau khi sơ chế có thể chế biến thành các món ăn đặc sản như thịt chuột xào xả ớt, chuột luộc, chuột hấp... Món ăn có vị thơm, béo ngậy, được rất nhiều thực khách yêu thích.

Đặc điểm của chuột đồng là màu lông vàng óng, chân nhỏ, bụng trắng. Chuột nhà thì có lông đen, thân to, chân to khi sơ chế có mùi hôi.

"Nhiều người chưa ăn thịt chuột bao giờ thì thấy có vẻ kinh sợ nhưng nếu đã ăn một lần thì sẽ nghiện ngay. Mỗi ngày, sạp hàng của tôi bán khoảng chục kg thịt chuột đồng. Mặc dù có giá đắt ngang với thịt lợn, thịt gà, thế nhưng đây là mặt hàng không bao giờ ế, có bao nhiêu là bán hết bấy nhiêu. Thậm chí nhiều hôm tôi bày ra chưa đầy 30 phút đã hết sạch hàng", bà Tính cho hay.

Ngon và dễ chế biến là món thịt chuột đồng nấu giả cầy.

Người dân Canh Nậu vẫn tự hào là đi đến đâu cũng được quý, không ai ghét người săn chuột. Bởi nghề săn chuột của làng không chỉ là một thú vui nông nhàn, một nét đặc sắc của làng quê mà còn góp phần bảo vệ mùa màng, đồng thời mang lại thu nhập chính đáng cho nhiều gia đình.

Nguyễn Lan