Đã tìm ra nguyên nhân gây ra sạt lở đất tại xã Trà Leng (Quảng Nam)

Theo kết quả nghiên cứu và khảo sát thực địa của Viện Khoa học Thủy lợi miền Trung và Tây Nguyên, nguyên nhân chính ban dầu dẫn đến vụ sạt lở đất nghiêm trọng tại xã Trà Leng (huyện Nam Trà My, tỉnh Quảng Nam) là do đây là khu vực có tổ hợp rất nhiều bất lợi về địa hình dốc, phân cắt mạnh nên hình thành 1 khe suối hẹp hình chữ V, có độ dốc từ 30 - 45 độ; 2 vách bên khe suối có cấu tạo nền đất bở rời, nằm trên nền đá gốc nên dễ gây sạt trượt.

Sơ đồ phân tích vụ sạt lở đất tại xã Trà Leng. Ảnh: Viện Khoa học Thủy lợi miền Trung và Tây Nguyên

Trong khoảng thời gian từ ngày 6 đến 22/10, mưa kéo dài, đất bị bão hòa hết và khi gặp trận mưa lớn trong hai ngày 27-28/10 (bão số 9) với gần 180mm thì đất như một khối bùn lỏng, sạt lở lao nhanh xuống phía dưới tạo ra trận lũ quét kéo theo đất đá, cây cối chắn ngang cống thoát nước dẫn tới dòng bùn đá đã chuyển hướng sang bờ phải lao vào khu dân cư, cuốn đi tất cả trên đường đi của nó, tạo ra thảm họa sạt lở. Bên cạnh đó, việc dự báo lũ quét, sạt lở đất rất khó, chỉ có thể cảnh báo, xác định được các vùng điểm có nguy cơ sạt lở. Tuy nhiên để dự báo chính xác thời điểm xảy ra là không thể.

Về giải pháp ứng phó, theo Viện Khoa học Thủy lợi miền Trung và Tây Nguyên, trước mắt, trong mùa mưa bão này, mà gần nhất là bão số 10 đang dự kiến đổ bộ vào đất liền gây mưa lớn thì nguy cơ sạt lở đất càng nghiêm trọng. Vì vậy, Quảng Nam cần rà soát ngay các khu vực có nguy cơ sạt lở đất cao theo khuyến cáo của các cơ quan chuyên môn và theo dõi dự báo mưa của Đài Khí tượng Thủy văn để di dời dân đến nơi an toàn. Đồng thời, người dân cần chủ động quan sát, khi thấy các dấu hiệu bất thường như: Nứt đất, nứt nhà, cây nghiêng, nước chảy sườn đồi chuyển màu..., phải báo cáo ngay chính quyền.

Viện Khoa học Thủy lợi miền Trung và Tây Nguyên đưa ra khuyến cáo cụ thể cho các huyện Nam Trà My, Bắc Trà My, Phước Sơn, Tây Giang về những điểm nguy cơ sạt lở cao.

Về lâu dài, Viện Khoa học thủy lợi miền Trung và Tây Nguyên kiến nghị cần xây dựng bản đồ cảnh báo nguy cơ sạt lở đất tới cấp huyện tỷ lệ 1/5.000 và cấp xã (tỷ lệ 1/1.000 - 1/2.000) và phổ biến tới chính quyền cấp xã, thôn và người dân biết. Hiện nay, viện đã xây dựng bản đồ cảnh báo nguy cơ sạt lở đất cho 3 huyện (Nam Trà My, Bắc Trà My, Phước Sơn) với tỷ lệ 1/50.000 và toàn tỉnh 1/100.000.

Tập huấn, hướng dẫn người dân kỹ năng nhận biết về phòng chống thiên tai nói chung và sạt lở đất nói riêng. Đặc biệt cần phải đưa các kiến thức về phòng chống thiên tai vào chương trình giáo dục phổ thông. Rà soát, quy hoạch, bố trí lại khu dân cư, cơ sở hạ tầng... an toàn trước thiên tai. Cần xây dựng hệ thống cảnh báo sạt lở đất tại các khu vực dân cư có nguy cơ cao. Tăng mật độ trạm đo mưa tự động để nâng cao công tác cảnh báo chính xác hơn. Đồng thời cần rà soát và đánh giá để đưa ra tỷ lệ các loại rừng trồng, rừng tự nhiên cũng như phương thức khai thác hợp lý để nâng cao chất lượng thảm phủ rừng nhằm hạn chế tối đa các nguy cơ gia tăng lũ lụt, sạt lở đất và lũ quét. Bởi rừng có vai trò hết sức quan trọng trong điều hòa dòng chảy mặt, dòng chảy ngầm cũng như ổn định của các mái dốc sườn đồi.

Vũ Lê