Đặc sắc lễ hội Lồng tồng

Lày cỏ là một trong những nét văn hóa đặc sắc của dân tộc Tày, Nùng

Sức sống trên vùng đất mới

Những ngày đầu tháng 6, tại xã Tân Lợi, huyện Đồng Phú đã tổ chức lễ hội Lồng tồng trong không khí rộn ràng, đậm đà bản sắc dân tộc. Sự kiện thu hút hàng ngàn lượt người dân và du khách tham gia, tạo nên một ngày hội văn hóa sôi động và ý nghĩa. Đây là năm thứ 3 liên tiếp lễ hội được tổ chức ở quy mô cấp huyện, khẳng định sức sống bền bỉ và tầm ảnh hưởng ngày càng lan tỏa của một hoạt động văn hóa truyền thống đối với cộng đồng, đặc biệt là đồng bào Tày, Nùng từ các tỉnh phía Bắc vào lập nghiệp tại vùng đất mới Bình Phước.

Lễ hội Lồng tồng, theo tiếng Tày, Nùng có nghĩa là “xuống đồng”, là nghi lễ truyền thống gắn liền với tín ngưỡng thờ thần Nông, vị thần cai quản mùa màng. Lễ hội thể hiện khát vọng về một năm mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, cuộc sống no đủ, gia đình an khang, hạnh phúc. Tại các tỉnh miền núi phía Bắc, lễ hội thường được tổ chức vào dịp đầu xuân, từ mồng 1 đến rằm tháng Giêng. Không chỉ mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc, lễ hội còn là dịp để người dân tạm gác lại việc ruộng nương, cùng nhau sum họp, giao lưu, thắt chặt tình làng nghĩa xóm, vun đắp tình cảm cộng đồng.

Với nhiều hoạt động phong phú như hát sli, hát then bằng tiếng dân tộc ca ngợi Đảng, Bác Hồ, quê hương, đất nước hay các trò chơi dân gian như ném còn, nhảy sạp, lày cỏ, đi cà kheo đá bóng, đánh cù…, lễ hội đã mang đến không gian văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc Tày, Nùng giữa lòng miền Đông Nam Bộ. Đặc biệt, lễ hội năm nay có thêm một số nội dung mới như: đi cà kheo đá bóng và lày cỏ dành cho nữ, thu hút đông người tham gia.

Lễ hội Lồng tồng năm nay có điểm mới là lày cỏ nữ và đi cà kheo đá bóng

Ông Lê Xuân Nghị, Giám đốc Trung tâm Văn hóa, Thể thao huyện Đồng Phú, Trưởng ban tổ chức lễ hội cho biết: “So với các năm trước, năm nay số lượng người dân tham gia lễ hội tăng gấp đôi, thể hiện sự quan tâm, đồng lòng gìn giữ di sản của cộng đồng. Việc đổi mới một số phần thi cũng tạo nên không khí sôi động, thu hút đông giới trẻ”.

Không chỉ là cuộc hội tụ của những người lớn tuổi am hiểu phong tục, lễ hội còn là nơi lớp trẻ được học hỏi, thực hành và tiếp nối những giá trị văn hóa dân tộc. Chị Long Thị Thảo ở xã Tân Hòa bày tỏ: “Là thế hệ trẻ còn nhiều điều chưa biết, tôi mong lễ hội sẽ được tổ chức hằng năm, để chúng tôi học tập thêm các giá trị văn hóa tốt đẹp của dân tộc mình. Bản thân tôi sẽ cố gắng tìm hiểu, gìn giữ và phát huy nét đẹp văn hóa ông cha để lại”.

Bên cạnh các hoạt động giao lưu văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao, lễ hội còn giới thiệu nhiều nét đặc trưng trong đời sống đồng bào Tày, Nùng. Từ ẩm thực như phở vịt, heo quay mắc mật, bánh tro, bánh ngải cứu, bánh tẻ... đến trang phục truyền thống, dụng cụ sinh hoạt như nơm bắt cá, giỏ đựng, tất cả đều được trưng bày sinh động tại lễ hội, mang đậm dấu ấn văn hóa dân tộc.

Giữ gìn hồn cốt dân tộc

Huyện Đồng Phú hiện có 17 dân tộc anh em cùng chung sống, trong đó đồng bào dân tộc thiểu số chiếm 21,17%. Người Tày và Nùng sinh sống tập trung chủ yếu tại các xã Tân Lợi, Tân Hòa, Tân Hưng, Thuận Phú, Đồng Tiến… theo dòng di cư từ các tỉnh Cao Bằng, Lạng Sơn, Bắc Kạn vào lập nghiệp. Quá trình sinh sống, nhiều phong tục, tập quán truyền thống được gìn giữ và truyền nối qua các thế hệ, góp phần làm phong phú thêm đời sống tinh thần của cộng đồng các dân tộc nơi đây.

Trong bối cảnh hội nhập và hiện đại hóa, nhiều phong tục, lễ hội truyền thống đang có nguy cơ mai một. Vì vậy, việc tổ chức và duy trì lễ hội Lồng tồng không chỉ là hoạt động văn hóa đơn thuần mà còn là một hình thức “giữ lửa”, trao truyền hồn cốt dân tộc. Bà Hoàng Thị Oanh ở ấp Đồng Bia, xã Tân Lợi bộc bạch: “Tôi lớn tuổi rồi, chỉ mong con cháu sau này tiếp nối, duy trì những nét đẹp truyền thống của dân tộc mình, phát triển và lan tỏa ngày càng rộng hơn nữa”.

Thời gian qua, Đảng và Nhà nước đã có nhiều chính sách hỗ trợ phát triển văn hóa vùng đồng bào dân tộc thiểu số, đặc biệt là bảo tồn các lễ hội, phong tục đặc sắc. Lễ hội Lồng tồng ở Đồng Phú là một minh chứng cho sự gắn kết giữa chủ trương đúng đắn từ cấp trên và nỗ lực giữ gìn văn hóa từ chính cộng đồng.

Đàn tính, hát then, hát sli rất phổ biến trong các nghi lễ như đám hỏi, đám cưới hay các dịp giao duyên hát đối của đồng bào Tày, Nùng

Bên cạnh các hoạt động giao lưu văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao, lễ hội còn giới thiệu nhiều nét đặc trưng trong đời sống đồng bào Tày, Nùng

Ông Nghị bày tỏ: Việc tổ chức lễ hội Lồng tồng trong 3 năm liên tiếp là minh chứng sinh động cho sự quan tâm của các cấp ủy, chính quyền trong bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa dân tộc trên địa bàn. Trong thời gian tới, thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, sẽ có những thay đổi, tôi rất mong hoạt động ý nghĩa này tiếp tục được duy trì và lan tỏa, góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc.

Giữa dòng chảy của lịch sử hiện đại, khi nhiều giá trị truyền thống bị lãng quên, những lễ hội như Lồng tồng lại càng trở nên quý giá. Nó như ngọn lửa âm ỉ cháy trong lòng người, nuôi dưỡng và giữ gìn hồn cốt dân tộc cho hôm nay và mai sau.

Văn Đoàn