Đại biểu Quốc hội cảnh báo tình trạng giới trẻ 'nghiện' mạng ảo

Sáng 30/10, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội tiếp tục thảo luận ở hội trường về kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội năm 2025; kết quả thực hiện các nghị quyết của Quốc hội về kế hoạch 5 năm giai đoạn 2021-2025…

Khi “thế giới ảo” đe dọa sức khỏe và nhân cách

Đề cập đến một thực trạng đáng báo động trong thanh thiếu niên thời gian qua, đại biểu Châu Quỳnh Dao (Đoàn An Giang) bày tỏ lo lắng về những tác động tiêu cực của mạng xã hội đối với thanh, thiếu niên. Trong thời đại chuyển đổi số, mạng xã hội mang đến nhiều tiện ích, nhưng cũng tạo ra “vòng xoáy vô hình” khiến nhiều em học sinh bị lệ thuộc, suy giảm sức khỏe thể chất và tinh thần.

Dẫn khảo sát của UNICEF năm 2022, đại biểu cho biết: 82% trẻ em từ 12-13 tuổi và 93% trẻ từ 14-15 tuổi sử dụng internet mỗi ngày, trung bình từ 5 đến 7 tiếng. Hệ quả là nhiều em rơi vào tình trạng mất ngủ, suy giảm hệ miễn dịch, rối loạn cột sống, lo âu, trầm cảm và thậm chí có hành vi tự hủy hoại bản thân.

Đại biểu Châu Quỳnh Dao (Đoàn An Giang) bày tỏ lo lắng về những tác động tiêu cực của mạng xã hội đối với thanh, thiếu niên. (Ảnh: THỦY NGUYÊN)

Bên cạnh đó, đại biểu cũng cho rằng hệ thống chính sách và pháp luật của Việt Nam bước đầu chú ý đến vấn đề này, song vẫn chưa đủ mạnh. Nghị định 147 có hiệu lực từ tháng 12/2024 mới chỉ yêu cầu trẻ dưới 16 tuổi sử dụng mạng xã hội phải có sự đăng ký của cha mẹ hoặc người giám hộ, nhưng chưa quy định giới hạn độ tuổi hay thời gian truy cập. Trong khi đó, nhiều quốc gia như Hàn Quốc, Hà Lan đã có quy định cụ thể: trẻ dưới 15-16 tuổi bị giới hạn hoặc cấm sử dụng mạng xã hội quá 3 giờ/ngày. Việt Nam cũng chưa có khái niệm “nghiện mạng xã hội” trong tài liệu chuyên môn của ngành y tế, khiến việc chẩn đoán và điều trị các rối loạn tâm thần liên quan gặp khó khăn, đây là khoảng trống cần sớm được khắc phục.

Đề cập đến nguyên nhân của thực trạng trên, đại biểu cũng chỉ ra ba nhóm nguyên nhân chính khiến trẻ dễ sa vào thế giới ảo. Thứ nhất, từ phía gia đình, nhiều cha mẹ coi thiết bị điện tử như “bảo mẫu kỹ thuật số”, giao con cho màn hình để rảnh tay làm việc, vô tình khiến trẻ bị cô lập. Thứ hai, từ phía nhà trường, áp lực thi cử và thành tích khiến nhiều trường chưa chú trọng đến hoạt động ngoại khóa, giáo dục kỹ năng sống hay tuyên truyền an toàn mạng. Thứ ba, từ chính các em học sinh – khi thiếu bản lĩnh, thiếu định hướng giá trị, dễ bị cuốn vào những “ảo tưởng nổi tiếng” trên mạng.

“Chúng ta cần giúp các em nhận ra ranh giới giữa thế giới ảo và đời thực, giữa giá trị ảo và giá trị thật”, đại biểu chia sẻ.

Trên cơ sở đó, đại biểu Châu Quỳnh Dao kiến nghị Quốc hội và Chính phủ cần rà soát lại hệ thống chính sách pháp luật về bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng, quy định rõ độ tuổi tối thiểu và thời lượng sử dụng phù hợp. Đồng thời, khuyến khích các tổ chức, cá nhân nghiên cứu các tác động tiêu cực của mạng xã hội đối với thanh, thiếu niên, từ đó làm cơ sở cho hoạch định chính sách.

Ngoài ra, các gia đình cũng cần chung tay với nhà trường và xã hội để gắn kết và tạo không gian lành mạnh cho trẻ.

Quang cảnh phiên thảo luận của Quốc hội tại hội trường sáng 30/10. (Ảnh: THỦY NGUYÊN)

Điểm quan trọng nữa theo đại biểu, các nhà trường cần quan tâm tổ chức thực hiện tốt chỉ thị dạy học 2 buổi/ngày, các hoạt động ngoại khóa và đa dạng hóa các hình thức tổ chức để lồng ghép tuyên truyền, như bình dân học vụ số cũng đưa nội dung này vào để giúp các em “cai nghiện” mạng xã hội.

“Một điều rất quan trọng là chính bản thân các em phải có đầy đủ ý chí quyết tâm thực hiện để vượt qua những cám dỗ của thế giới ảo rất mê đắm do mạng xã hội đem lại”, đại biểu lưu ý.

Xây dựng văn hóa học đường, đẩy mạnh giáo dục đạo đức, kỹ năng sống

Bày tỏ quan tâm đến tình trạng bạo lực học đường, đại biểu Nguyễn Thanh Cầm (Đoàn Đồng Tháp) chỉ ra, bạo lực học đường không còn là sự việc cá biệt, mà đã trở thành vấn đề xã hội nghiêm trọng, ảnh hưởng sâu sắc đến thể chất, tinh thần và nhân cách học sinh. Theo đó, “bạo lực học đường không chỉ dừng lại ở bạo lực thể chất mà còn cả bạo lực tinh thần và bắt nạt trên môi trường mạng”.

Dẫn số liệu thống kê của Bộ Giáo dục và Đào tạo, trong giai đoạn từ tháng 9/2021 đến tháng 11/2023, cả nước xảy ra 699 vụ bạo lực học đường, liên quan tới hơn 2.000 học sinh; trung bình cứ 50 cơ sở giáo dục lại xảy ra một vụ việc, đại biểu, cho rằng những con số này là lời cảnh báo cho cả hệ thống giáo dục, gia đình và xã hội về những vết thương tâm lý có thể kéo dài suốt đời đối với trẻ em.

Đại biểu Nguyễn Thanh Cầm (Đoàn Đồng Tháp) phát biểu tại hội trường. (Ảnh: THỦY NGUYÊN)

Bên cạnh nguyên nhân là do mẫu thuẫn cá nhân, đại biểu Nguyễn Thanh Cầm cũng chỉ rõ, bạo lực học đường còn bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân liên quan trực tiếp tới gia đình, nhà trường và xã hội. Tác động từ xã hội, đặc biệt là các nội dung bạo lực trong phim ảnh, trò chơi điện tử và mạng xã hội, cùng thái độ thờ ơ của cộng đồng, càng khiến vấn đề trở nên phức tạp.

Từ thực trạng trên, đại biểu đề nghị cần có một cách tiếp cận đồng bộ, gắn kết giữa ba trụ cột: Gia đình-Nhà trường-Xã hội. Cụ thể, cha mẹ cần dành nhiều thời gian hơn để thấu hiểu con cái, phải là hình mẫu trong ứng xử, giải quyết mâu thuẫn một cách ôn hòa, phi bạo lực, phối hợp chặt chẽ với nhà trường để giải quyết kịp thời.

Từ ngành giáo dục, ngành y tế, triển khai hướng dẫn cơ sở giáo dục tiếp nhận, phát hiện, hỗ trợ người học bị bạo lực gia đình, bạo lực học đường, xây dựng văn hóa học đường, đẩy mạnh giáo dục đạo đức, kỹ năng sống và tâm lý, xây dựng trường học hạnh phúc với một môi trường giáo dục an toàn, thân thiện, nơi mỗi học sinh đều được tôn trọng và yêu thương; đồng thời, đào tạo các bác sĩ, giáo viên có kỹ năng phát hiện, xử lý, ngăn ngừa bạo lực gia đình, bạo lực học đường.

Bên cạnh đó, cần thực hiện nghiêm Chỉ thị số 02 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường công tác phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội trong phòng, chống bạo lực học đường.

“Giải pháp tích cực từ chính các em học sinh cần học kỹ năng giải quyết vấn đề mâu thuẫn, không sử dụng bạo lực, đặc biệt cần mạnh dạn lên tiếng hoặc kịp thời tìm kiếm sự giúp đỡ từ thầy cô, gia đình khi bị bắt nạt hoặc chứng kiến bạo lực”, đại biểu khuyến nghị.

VY ANH