Đại biểu Quốc hội góp ý Dự thảo Luật tương trợ tư pháp về dân sự

Phát biểu tại phiên thảo luận tại Tổ về dự thảo Luật Tương trợ tư pháp về dân sự ngày 23/6, Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Lan (Hà Nội) đánh giá, dự thảo sẽ khắc phục những bất cập của luật hiện hành, đáp ứng yêu cầu hội nhập và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, tổ chức trong và ngoài nước. Một số góp ý cụ thể về các điều khoản như điều 16 về hồ sơ yêu cầu tương trợ tư pháp về dân sự của Việt Nam.

Đại biểu Lan cho rằng, mặc dù dự thảo Luật đã quy định rõ ràng thành phần hồ sơ (văn bản yêu cầu, giấy tờ kèm theo, giấy tờ nộp chi phí…). Tuy nhiên, đại biểu Nguyễn Thị Lan cho rằng cần quy định rõ hơn (nếu không quy định cụ thể trong luật thì sau này phải có thông tư hay quy định hướng dẫn) thời hạn tối đa để hoàn thiện hồ sơ khi Bộ Tư pháp trả lại, quy định rõ cơ quan nào có trách nhiệm hướng dẫn đương sự bổ sung hồ sơ khi hồ sơ chưa đầy đủ.

Cần xem xét bổ sung chi tiết hơn yêu cầu kỹ thuật đối với hồ sơ điện tử (dung lượng, định dạng file, cách ký điện tử...) để tránh vướng mắc trong quá trình thực hiện.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Lan

Điều 18 tiếp nhận và thực hiện yêu cầu tương trợ tư pháp về dân sự của Việt Nam, ĐBQH Nguyễn Thị Lan kiến nghị: “Dự thảo đã nêu rõ Quy trình xử lý hồ sơ: Bộ Tư pháp kiểm tra, quyết định gửi đi hoặc trả lại, có quy định thông báo kết quả thực hiện. Tuy nhiên để luật thực thi được cần quy định rõ cơ chế phản hồi khi hồ sơ không hợp lệ (có cần thông báo bằng văn bản hay không, thời hạn trả lại hồ sơ), bổ sung thời hạn tối đa Bộ Tư pháp xử lý hồ sơ sau khi nhận để tránh chậm trễ. Cần quy định cụ thể hơn thủ tục bổ sung, hoàn thiện hồ sơ sau khi được trả lại”.

Về hệ thống thông tin tương trợ tư pháp về dân sự, điều 12, Dự thảo luật quy định về xây dựng và vận hành hệ thống thông tin điện tử, thể hiện sự minh bạch và thuận tiện trong quá trình thực hiện của luật mới, giúp lưu trữ hồ sơ, trao đổi thông tin nhanh chóng, an toàn. Tuy nhiên, để dự thảo luật có tính thực tiễn cao Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Lan kiến nghị: “Tiêu chuẩn kỹ thuật tối thiểu (về bảo mật, an toàn thông tin, xác thực điện tử) để bảo vệ dữ liệu cá nhân, bí mật nghiệp vụ.

Quy định rõ cơ quan nào quản lý, vận hành và bảo trì hệ thống; cần chỉ rõ Bộ Tư pháp hay cơ quan nào chịu trách nhiệm vận hành kỹ thuật. Bổ sung quy định về phân quyền truy cập và trách nhiệm bảo mật thông tin của từng cơ quan, tổ chức, cá nhân tham gia. Bổ sung thời hạn và cách thức lưu trữ hồ sơ điện tử, thời hạn sao lưu và tiêu hủy dữ liệu quá hạn. Có thể bổ sung cơ chế khắc phục sự cố (như khi hệ thống không thể truy cập, lỗi kỹ thuật thì xử lý hồ sơ như thế nào).”

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Lan

Về việc chuyển giao yêu cầu tương trợ tư pháp về dân sự của Việt Nam trên môi trường điện tử, đại biểu Nguyễn Thị Lan cho rằng đây là điểm khá tiến bộ của dự thảo luật, để mở rộng hình thức trao đổi điện tử giúp tăng tốc xử lý hồ sơ.

Tuy nhiên để đạt được kết quả tốt nhất, Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Lan đưa ra góp ý: “Thứ nhất nên bổ sung quy định cụ thể về định dạng và phương thức ký điện tử (ví dụ: chữ ký số, chứng thư số của tổ chức/cá nhân). Thứ hai là bổ sung quy định rõ cách xác minh tính toàn vẹn và chính xác của hồ sơ điện tử. Thứ ba là quy định thời gian tối đa Bộ Tư pháp phải thông báo nhận được hồ sơ điện tử và phản hồi sau khi nhận được".

Về vấn đề tiếp nhận yêu cầu tương trợ tư pháp về dân sự của nước ngoài trên môi trường điện tử, dự thảo luật đã thể hiện tinh thần hội nhập quốc tế và ứng dụng công nghệ. Tuy nhiên, cần quy định thêm cách thức thông báo xác nhận đã nhận hồ sơ điện tử (như trả biên nhận điện tử kèm thời gian xử lý dự kiến); Nêu rõ cơ sở pháp lý để hồ sơ điện tử có giá trị tương đương bản giấy (như yêu cầu ký số, chứng thực điện tử), tránh tranh chấp sau này; Cần bổ sung cơ chế bảo mật và mã hóa hồ sơ trong quá trình trao đổi qua mạng, tránh lộ lọt thông tin.

Điều 33, thực hiện yêu cầu tương trợ tư pháp về dân sự trên môi trường điện tử, Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Lan cũng lưu ý nên quy định cụ thể hơn căn cứ áp dụng phương thức điện tử (có thể kèm danh mục loại hồ sơ nào bắt buộc thực hiện điện tử, hồ sơ nào vẫn cần bản giấy gốc).

Đại biểu Nguyễn Thị Lan cho rằng cần bổ sung tiêu chí kỹ thuật tối thiểu, phương án bảo mật thông tin và chứng thực điện tử; Quy định lộ trình, thời hạn để Chính phủ xây dựng và vận hành đầy đủ hệ thống điện tử (có thể ấn định mốc thời gian hoàn thiện trước ngày luật có hiệu lực).

Hà An