Đại biểu Quốc hội lo ngại tình trạng người nổi tiếng livestream quảng cáo sai sự thật

Về cơ bản, các đại biểu nhất trí với dự thảo và nội dung báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế và Tài chính; đồng thời có những kiến nghị cụ thể.

Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật Thương mại điện tử. Ảnh: Quochoi.vn

Người nổi tiếng livestream bán hàng kém chất lượng

Đại biểu Hoàng Thị Thanh Thúy (Đoàn Tây Ninh) cho biết, dự thảo đã có các điều khoản quy định trách nhiệm của ba chủ thể gồm: Người bán, người livestream và nền tảng. Tuy nhiên, qua đối chiếu với thực tiễn vẫn còn tình trạng người nổi tiếng livestream bán hàng kém chất lượng, thổi phồng công dụng thực phẩm chức năng hoặc trường hợp dùng kỹ thuật seeding ảo để thao túng niềm tin của người mua.

Đại biểu Hoàng Thị Thanh Thúy (Đoàn Tây Ninh) phát biểu. Ảnh: Quochoi.vn

Cùng với đó, vẫn còn một số khoảng trống cần phải được rõ hơn để tăng tính khả thi của luật. Cụ thể, nghĩa vụ không cung cấp thông tin gian dối trong dự thảo luật mới chỉ mang tính nguyên tắc, chưa có cơ chế kiểm soát trước khi phát sóng, đặc biệt với mặt hàng ảnh hưởng sức khỏe cộng đồng.

Thời hạn lưu trữ dữ liệu livestream tối thiểu 1 năm như dự thảo là chưa đủ để phục vụ xử lý tranh chấp kéo dài; dự thảo cũng chưa quy định rõ quyền tiếp cận bản ghi của người tiêu dùng và trách nhiệm cung cấp cho cơ quan quản lý. Trong trường hợp người livestream đưa ra thông tin vượt quá nội dung quảng cáo được xác nhận, hiện chưa có cơ chế xử lý riêng, đặc biệt về trách nhiệm liên đới với người bán.

Đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo bổ sung các nội dung, trong đó cơ chế kiểm soát trước khi phát trực tiếp đối với các phiên livestream quảng cáo công dụng đặc biệt với sản phẩm ảnh hưởng đến sức khỏe như thực phẩm chức năng, mỹ phẩm theo hướng yêu cầu người bán hoặc người livestream cung cấp hồ sơ sản phẩm cho nền tảng để rà soát điều kiện.

Đồng thời, theo đại biểu, trách nhiệm liên đới của người livestream cần được làm rõ trong trường hợp cung cấp thông tin sai lệch; bổ sung chế tài như cấm livestream trong thời hạn nhất định.

Đại biểu Đỗ Đức Hiển (Đoàn thành phố Hồ Chí Minh) phát biểu. Ảnh: Quochoi.vn

Đại biểu Đỗ Đức Hiển (Đoàn thành phố Hồ Chí Minh) cho biết, dự thảo Luật chưa có quy định những trường hợp vi phạm nào thì nền tảng thương mại điện tử bị cơ quan nhà nước có thẩm quyền công khai thông báo vi phạm pháp luật. Đồng thời, trong dự thảo chưa rõ hệ quả của việc cơ quan có thẩm quyền công khai thông báo vi phạm pháp luật có dẫn đến nền tảng phải tạm dừng hoặc bị đình chỉ hoạt động hay không.

Đại biểu Đoàn Thị Thanh Mai (Đoàn Hưng Yên) phát biểu. Ảnh: Quochoi.vn

Từ góc độ khác, đại biểu Đoàn Thị Thanh Mai (Đoàn Hưng Yên) cho biết, hiện nay hơn 90% thị trường thương mại điện tử Việt Nam thuộc về các sàn có vốn nước ngoài. Điều này đồng nghĩa với việc dòng tiền, dữ liệu và lợi nhuận phần lớn chảy ra ngoài lãnh thổ, trong khi doanh nghiệp trong nước dù có năng lực nhưng rất khó cạnh tranh do chưa được hưởng cơ chế hỗ trợ phù hợp.

Vì vậy, đại biểu đề nghị luật cần hướng tới có chính sách khuyến khích, ưu tiên và bảo vệ sàn thương mại điện tử Việt Nam, coi đây là hạ tầng kinh tế số quan trọng của quốc gia, tương tự như viễn thông hay ngân hàng, có như vậy mới hình thành được nền thương mại số độc lập, tự chủ của Việt Nam.

Trách nhiệm bảo vệ trẻ em trong thương mại điện tử

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Đoàn Hải Phòng) phát biểu. Ảnh: Quochoi.vn

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Đoàn Hải Phòng) cho rằng, hoạt động livestream bán hàng hiện nay không chỉ đơn thuần là hoạt động thương mại mà đã trở thành một dạng nội dung giải trí, thu hút lượng lớn người xem, trong đó có cả trẻ em và trẻ vị thành niên. Tuy nhiên, trong dự thảo Luật chưa có quy định riêng để bảo vệ nhóm đối tượng này khi tham gia các livestream bán hàng.

Để bảo vệ nhóm đối tượng là trẻ em, trẻ vị thành niên trước những livestream có nội dung không phù hợp, giới thiệu các sản phẩm không đúng lứa tuổi, thậm chí độc hại đối với trẻ em, đại biểu đề nghị nghiên cứu bổ sung quy định nền tảng thương mại điện tử phải kiểm soát, phân loại nội dung livestream theo độ tuổi, hiển thị cảnh báo khi nội dung có yếu tố nhạy cảm, nguy hiểm hoặc không phù hợp với trẻ em.

Đồng thời, đại biểu kiến nghị yêu cầu người livestream và người bán lựa chọn chế độ phân loại độ tuổi có thể tiếp cận đối với các phiên livestream bán với các sản phẩm không phù hợp với từng độ tuổi. Đặc biệt, khi phát hiện các livestream có nội dung không phù hợp với thuần phong mỹ tục, văn hóa, quy định pháp luật, gây hại cho trẻ em cần có cơ chế báo cáo, phối hợp giữa nền tảng và cơ quan quản lý để gỡ bỏ nhanh đối với nội dung livestream đó.

Đại biểu Trịnh Thị Tú Anh (Đoàn Lâm Đồng) phát biểu. Ảnh: Quochoi.vn

Đại biểu Trịnh Thị Tú Anh (Đoàn Lâm Đồng) cho biết, với hơn 90% trẻ em từ 6 đến 17 tuổi đang sử dụng internet và các thiết bị thông minh ít nhất 1 giờ mỗi ngày, chúng ta đang có khoảng 15 triệu công dân số đang lớn lên cùng điện thoại, cùng các sàn thương mại điện tử, cùng những thuật toán AI biết rõ chúng thích gì hơn cả cha mẹ.

Từ những bất cập hiện nay, đại biểu đề nghị bổ sung một điều về trách nhiệm bảo vệ trẻ em trong thương mại điện tử, đặt trách nhiệm pháp lý lên các chủ quản nền tảng số lớn, trong đó, cấm hoàn toàn quảng cáo dựa trên dữ liệu cá nhân, hành vi hoặc vị trí của người dùng dưới tuổi. Tài khoản trẻ em phải mặc định ở chế độ riêng tư và phải cung cấp tính năng cho phép trẻ em và phụ huynh chọn hiển thị theo thời gian thực, không bị cá nhân hóa bởi thuật toán.

Đồng thời, các nền tảng cần xây dựng nút báo cáo thân thiện với trẻ em - sử dụng hình ảnh hoặc giọng nói - và xử lý các khiếu nại về nội dung độc hại trong thời hạn nghiêm ngặt. “Việc bổ sung điều khoản này là hành động bảo vệ hơn triệu công dân số khỏi sự khai thác của thuật toán, đảm bảo quyền riêng tư và thúc đẩy tiêu dùng lành mạnh, khẳng định sự tiên phong của Việt Nam trong việc xây dựng một nền kinh tế số bền vững và nhân văn”, đại biểu kiến nghị.

Phó Thủ tướng Chính phủ Bùi Thanh Sơn phát biểu tiếp thu, giải trình. Ảnh: Quochoi.vn

Tại phiên thảo luận, Phó Thủ tướng Chính phủ Bùi Thanh Sơn phát biểu tiếp thu, giải trình ý kiến các đại biểu góp ý. Cụ thể, tại phiên thảo luận tổ ngày 3-11 có 69 lượt ý kiến đóng góp và hôm nay có 15 lượt ý kiến phát biểu và một ý kiến tranh luận. Cơ quan chủ trì soạn thảo ghi chép đầy đủ và tiếp thu để phối hợp với cơ quan thẩm tra, các chuyên gia tiếp tục hoàn thiện dự thảo Luật trình Quốc hội.

Đình Hiệp