Đại học vùng quy mô tăng, phân bổ không đều

Sinh viên Trường đại học Cần Thơ. Ảnh: Kiều Anh.

Tại tọa đàm đóng góp ý kiến do Bộ GDĐT tổ chức tại TP HCM mới đây, ông Nguyễn Anh Dũng, Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục ĐH (Bộ GDĐT) cho hay: Hiện cả nước có 244 cơ sở giáo dục ĐH, trong đó 172 trường công lập (54 trường thuộc Bộ GDĐT, 26 trường thuộc các địa phương); 67 trường ngoài công lập (5 trường có vốn đầu tư nước ngoài). Ngoài ra, mạng lưới còn có 20 trường cao đẳng (CĐ) sư phạm (3 trường thuộc Bộ GDĐT, 17 trường thuộc địa phương). Phân hiệu các cơ sở giáo dục ĐH có sự phát triển, góp phần mở rộng độ phủ của giáo dục đại học.

Tuy nhiên, mạng lưới cơ sở giáo dục ĐH và sư phạm tồn tại nhiều hạn chế. Cụ thể, ông Dũng cho rằng, các trường đào tạo giáo viên có độ bao phủ cao, song phân bổ chưa đều. Vai trò của các trường CĐ sư phạm ngày càng mờ nhạt, tuyển sinh gặp rất nhiều khó khăn. Về đào tạo, quy mô và tỷ lệ sinh viên ĐH theo học các lĩnh vực dạy học liên ngành (STEM) thấp hơn so với các nước trong khu vực và châu Âu, nhất là tỷ lệ nữ sinh.

Ông Dũng cũng phân tích những hạn chế trong phân bố giáo dục ĐH theo vùng. Cụ thể, quy mô sinh viên tăng nhưng phân bố không đồng đều giữa các vùng trong cả nước. Sự khác biệt về quy mô sinh viên giữa các vùng khá lớn. Trong đó, 26 cơ sở giáo dục ĐH thuộc địa phương nhiều năm không cải thiện nhiều về quy mô đào tạo, công tác tuyển sinh khó khăn, hoạt động kém hiệu quả.

Đầu tư cho giáo dục ĐH cũng còn nhiều hạn chế. Dù nhận được sự quan tâm đầu tư ngân sách, nhưng nguồn tài chính cho giáo dục ĐH chưa tương xứng với mục tiêu phát triển quốc gia trở thành nước có thu nhập trung bình cao vào năm 2035.

PGS.TS Diệp Thanh Tùng, Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Trà Vinh đề xuất bổ sung vào quy hoạch một ĐH vùng tại vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Một số lãnh đạo trường ĐH ở Đồng bằng sông Cửu Long cũng chung quan điểm cần thành lập một ĐH quốc gia trong vùng. Ông Tùng cho rằng trong dự thảo, khu vực này chỉ có một ĐH vùng là ĐH Cần Thơ, không tương xứng với quy mô, lực lượng lao động, sinh viên.

Liên quan đến vấn đề này, Thứ trưởng Bộ GDĐT Hoàng Minh Sơn cho hay, việc xác định ĐH quốc gia, vùng, trọng điểm ngành không có tiêu chuẩn cụ thể. Với các tiêu chí số lượng, quy mô, phân bổ vùng miền và nhiều yếu tố khác, trường nào tốt nhất, có tiềm năng nhất sẽ được chọn để quy hoạch.

Ông Sơn cũng cho biết, phạm vi bản quy hoạch này là việc sắp xếp lại không gian, định hướng phát triển và xác định nguồn lực để thực hiện (tự chủ ĐH, chuyên môn đào tạo, nghiên cứu…). Có quy hoạch rồi, sẽ có các dự án, nhiệm vụ cụ thể. Theo ông Sơn, quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục ĐH và sư phạm là một bài toán khó. Bộ quy hoạch dựa trên hệ thống sẵn có, đảm bảo sự xáo trộn ít nhất nhưng đem lại hiệu quả cao nhất.

Cuối tháng 11 vừa qua, Bộ GDĐT tổ chức tọa đàm lấy ý kiến góp ý về dự tại Hà Nội. Nhiều cơ sở giáo dục ĐH đề nghị được đưa vào quy hoạch trở thành ĐH quốc gia, ĐH trọng điểm quốc gia.

“

Theo dự thảo quy hoạch, đến năm 2030, toàn quốc có khoảng 250 cơ sở giáo dục ĐH và 50 phân hiệu thuộc 200 cơ sở đầu mối, định hướng phân bố theo các vùng. Trong đó, khoảng 30 cơ sở giáo dục ĐH trọng điểm quốc gia, gồm 5 ĐH quốc gia, 5 ĐH vùng và từ 18 đến 20 cơ sở giáo dục ĐH trọng điểm ngành quốc gia. Đến năm 2030, tổng quy mô đào tạo các cơ sở giáo dục ĐH xấp xỉ 3 triệu người. Trong đó có 2,75 triệu sinh viên ĐH; 210 nghìn học viên thạc sĩ; 21 nghìn nghiên cứu sinh tiến sĩ và trình độ tương đương.

Vi Cầm