Đài Loan (Trung Quốc) phát triển nhân lực bán dẫn - kinh nghiệm nào cho Việt Nam?

Sinh viên học ngành bán dẫn tại Đài Loan (Trung Quốc).

Những thay đổi này không chỉ nhằm đáp ứng yêu cầu công nghiệp trong nước mà còn hướng tới mục tiêu quốc tế hóa giáo dục, thu hút sinh viên ưu tú từ khắp nơi trên thế giới, đặc biệt là khu vực , trong đó có Việt Nam.

Tuyển sinh mở, không đặt nặng điểm số trong cuộc đua nhân lực bán dẫn

Ngày 13/5 vừa qua, Bộ Giáo dục và Đào tạo Việt Nam ban hành quy định mới về Chuẩn chương trình đào tạo về vi mạch bán dẫn trình độ đại học, thạc sĩ. Theo đó, đầu vào cho các ngành đào tạo cử nhân và kỹ sư , điểm môn Toán phải đạt ít nhất 8/10.

Trong khi đó, Đài Loan (Trung Quốc) lựa chọn phương thức tuyển sinh linh hoạt và cởi mở hơn. Chính quyền sở tại không ban hành một chính sách chung bắt buộc về điểm số cụ thể cho học sinh trung học phổ thông (THPT) khi đăng ký học ngành bán dẫn. Thay vào đó, các trường đại học và chương trình đào tạo tự đặt ra yêu cầu điểm

Và không chỉ dựa vào điểm thi, các trường đại học hàng đầu như Đại học Đài Loan (NTU), Đại học Quốc gia Thanh Hoa (National Tsing Hua University-NTHU) hay Đại học Giao thông Quốc gia (National Chiao Tung University-NCTU) đang áp dụng phương pháp đánh giá toàn diện.

Theo đó, hồ sơ tuyển sinh ngành bán dẫn bao gồm nhiều yếu tố: điểm học tập tổng thể, bài luận cá nhân, phỏng vấn trực tiếp, các sản phẩm học thuật hoặc dự án nghiên cứu nếu có và đặc biệt là động lực theo học ngành. Mục tiêu của phương thức này là phát hiện và bồi dưỡng những sinh viên có đam mê, tư duy sáng tạo và tiềm năng phát triển, thay vì chỉ tập trung vào năng lực giải toán thuần túy.

Bên cạnh đó, Đài Loan (Trung Quốc) triển khai một số chương trình đào tạo "tinh hoa" bán dẫn với yêu cầu đầu vào rất cao, nhằm tạo lớp kỹ sư nòng cốt, không phải là yêu cầu phổ quát cho toàn bộ sinh viên đăng ký vào ngành kỹ thuật bán dẫn.

Từ khoảng năm 2002-2003, một số trường đại học hàng đầu tại Đài Loan như NTHU (National Tsing Hua University), NCTU (National Chiao Tung University) và NTU đã triển khai các chương trình đào tạo tinh hoa trong lĩnh vực vi điện tử, thiết kế vi mạch và đóng gói chip (packaging). Các chương trình này tuyển chọn sinh viên rất gắt gao, yêu cầu điểm Toán từ 8/10 trở lên trong kỳ thi đại học GSAT (General Scholastic Ability Test), đạt top 10% toàn quốc, kèm theo phỏng vấn cá nhân và bài kiểm tra tư duy logic chuyên biệt.

Tuy nhiên, NTHU (National Tsing Hua University) và NCTU (National Chiao Tung University) đã sáp nhập thành Đại học Quốc gia Dương Minh Giao Thông (NYCU) từ năm 2021. Nhiều chương trình đào tạo kỹ thuật cao cấp đã được tích hợp và cải tiến sau sáp nhập, không còn yêu cầu đầu vào như điểm Toán từ 8/10 và top 10% toàn quốc trong kỳ thi GSAT. Hiện nay, các trường đang áp dụng cơ chế tuyển sinh linh hoạt hơn (ví dụ: phỏng vấn, hồ sơ học thuật, thư giới thiệu,...) thay vì chỉ dựa trên điểm GSAT.

Từ năm 2021, Đài Loan đã thành lập Liên minh Học viện Bán dẫn (Semiconductor School Alliance) với sự tham gia của hàng chục trường đại học hàng đầu, tạo nên mô hình đào tạo – nghiên cứu – sản xuất khép kín, đào tạo hơn 20.000 nhân lực chất lượng cao mỗi năm. Điểm đặc biệt của mô hình này là không đặt nặng điểm số đầu vào như môn Toán, mà tập trung vào tư duy công nghệ, khả năng thực hành, tinh thần sáng tạo và hợp tác với doanh nghiệp.

Đài Loan (Trung Quốc) – trung tâm sản xuất chip hàng đầu thế giới –đang mở cửa thu hút nhân lực bán dẫn.

Quốc tế hóa giáo dục – cơ hội thu hút nhân lực bán dẫn

Để phát triển nhân lực ngành bán dẫn, bên cạnh việc cởi mở trong cơ chế tuyển sinh, Đài Loan (Trung Quốc) còn là một hình mẫu điển hình về quốc tế hóa giáo dục.

Theo báo cáo của cơ quan quản lý giáo dục Đài Loan (Trung Quốc), hiện nay toàn ngành đang thiếu hụt trầm trọng khoảng 30.000 nhân lực bán dẫn, buộc chính quyền và các trường đại học phải khẩn trương mở rộng quy mô đào tạo. Chỉ riêng năm 2024, số lượng chỉ tiêu các chương trình bán dẫn tại các trường đại học tăng hơn 50% so với năm trước, đặc biệt là các chương trình dành cho sinh viên quốc tế.

Không chỉ mở chương trình, các trường đại học và tập đoàn của Đài Loan (Trung Quốc) còn chủ động đưa các đoàn công tác sang các nước Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam, tổ chức hội thảo, tư vấn tuyển sinh, ký kết hợp tác với các trường đại học, cung cấp nhiều học bổng nhằm tuyển sinh viên sang học bán dẫn.

Đơn cử là "Chương trình đặc biệt giáo dục tài năng công nghiệp quốc tế" (INTENSE) cho sinh viên Việt Nam, Indonesia và Philippines, chi trả toàn bộ học phí, doanh nghiệp hỗ trợ sinh viên 10.000 đài tệ mỗi tháng (khoảng 7,7 triệu đồng), còn trường đại học sẽ phối hợp đào tạo theo đặt hàng.

Đây là những cơ hội thực sự hấp dẫn dành cho sinh viên Việt Nam muốn tiếp cận hệ sinh thái công nghệ cao này. Cũng đồng thời là kinh nghiệm nên tham khảo của các nước cần đẩy mạnh phát triển nhân lực bán dẫn.

Chính phủ Việt Nam đang đặt mục tiêu có 50.000 vào năm 2030. Kinh nghiệm từ Đài Loan trong việc linh hoạt phương thức tuyển sinh để mở rộng đào tạo đại trà và quốc tế hóa giáo dục là chiến lược nên tham khảo để Việt Nam có chỗ đứng chuỗi giá trị toàn cầu và phát triển ngành công nghiệp mũi nhọn một cách bền vững.

HOA LAN