'Đại phẫu' đăng kiểm cần đi đôi với thay đổi mô hình

Do những điều bất cập được phát hiện trong thời gian qua, Bộ Giao thông Vận tải đã yêu cầu Cục Đăng kiểm Việt Nam tập trung biên soạn dự thảo sửa đổi Thông tư 16/2021/TT-BGTVT, trình gấp Bộ Giao thông Vận tải trong tháng 2 này.

Thông tư 16/2021/TT-BGTVT quy định chi tiết về kiểm định an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường với ô tô. Đây là hành lang pháp lý cần phải điều chỉnh nếu Cục Đăng kiểm Việt Nam muốn triển khai những cơ chế mới(*).

Mô hình quản lý đăng kiểm của Việt Nam trên lý thuyết rất chặt chẽ và tiêu chuẩn rất cao. Ví dụ, xe mới xuất xưởng phải đưa vào kiểm định rồi mới được sử dụng, trong khi thời điểm đi đăng kiểm tương ứng như vậy ở Mỹ, Nhật, Liên minh châu Âu (EU)… phải sau từ hai đến bốn năm sử dụng. Mức độ hợp lý của việc áp dụng tiêu chuẩn kiểm định này của Việt Nam đến đâu chưa rõ nhưng chắc chắn là nếu áp dụng tiêu chuẩn như các nước phát triển, mỗi năm người dân và doanh nghiệp sẽ tiết kiệm được vài chục tỉ đồng tiền phí đăng kiểm, đó là chưa tính đến thời gian tiết kiệm được cũng không ít.

Một thay đổi khác đã được đề xuất cần sớm áp dụng là cho phép cơ sở bảo dưỡng sửa chữa của các nhà sản xuất ô tô chính hãng thực hiện công tác đăng kiểm. Nếu chỉ xét trên thực tế, quy trình kỹ thuật tại các xưởng bảo dưỡng chính hãng có độ an toàn còn cao hơn cách đo thông số tại các trung tâm đăng kiểm hiện nay. Cũng không phải lo ngại việc tiêu cực nếu giao các cơ sở này đăng kiểm vì họ có quy trình kiểm soát chất lượng, quản lý nội bộ chặt chẽ. Đó là chưa kể đến việc đây là những thương hiệu lớn, doanh thu vài trăm tỉ đồng một năm thì họ không thể để thương hiệu tổn hại vì gian dối được.

Hồi cuối năm ngoái, chiếc xe đã sử dụng hơn 10 năm của người viết bài này đã được đăng kiểm với chứng nhận đạt yêu cầu, kể cả khi đo thông số của thắng (phanh) xe. Khoảng hai tuần sau, khi xe đến kỳ bảo dưỡng tại hãng, kỹ thuật viên khi kiểm tra thắng đã phát hiện “heo thắng” (piston bơm dầu thắng) của cả hai bánh sau đều có vết dầu loang, tức là đã bị hở nhẹ nên dầu thắng rịn ra. Dù về mặt thông số, xe vẫn thắng đạt yêu cầu, nhưng để an toàn thì cơ sở bảo dưỡng đề nghị thay cả hai bộ piston này.

Trong trường hợp cụ thể này, quy trình bảo dưỡng chính hãng giúp phát hiện sớm nguy cơ hư hỏng của hệ thống thắng. Trong khi đó, cách làm của trung tâm đăng kiểm như hiện nay, kỹ thuật viên chỉ có thể phát hiện vấn đề khi thắng xe đã trục trặc, thắng không đạt yêu cầu.

Ví dụ cụ thể này cho thấy, về mặt quy trình kiểm tra an toàn, cơ sở bảo dưỡng chính hãng thực hiện nhiều công đoạn hơn bao gồm tháo một số phụ tùng ra để kiểm tra bên trong, đọc dữ liệu trên máy tính để tìm lỗi phát sinh và kiểm tra chi tiết các hệ thống điện, lái, khung gầm, đèn… Có thể nói, xe đã qua bảo dưỡng tại cơ sở chính hãng và sửa chữa đầy đủ theo khuyến cáo là đạt độ an toàn cao, người lái yên tâm khi ra đường.

Gần đây, lại thêm các khiếu nại của chủ xe liên quan đến việc thay phụ tùng bị phía đăng kiểm từ chối vì cho là không đúng thông số kỹ thuật. Những tranh cãi lòng vòng kiểu này sẽ chấm dứt nếu đăng kiểm tại cơ sở bảo dưỡng chính hãng vì so với nhân viên đăng kiểm, kỹ thuật viên của hãng xe là người biết rõ hơn hết phụ tùng nào phù hợp với loại xe của hãng.

Đây là những thay đổi mang lại lợi ích lớn cho người dân, doanh nghiệp và không có gì mới lạ vì đã được áp dụng vài chục năm qua ở các nước có thị trường ô tô phát triển hàng đầu thế giới như Mỹ, Nhật, liên minh châu Âu (EU)… Vì vậy, nhân cuộc “đại phẫu” ngành đăng kiểm, cần sớm thay đổi các quy định không còn phù hợp để đảm bảo thực chất của hai chữ “đăng kiểm”, không để bị biến tướng như vừa qua.

(*) https://thesaigontimes.vn/se-de-xuat-co-so-bao-duong-o-to-chinh-hang-duoc-lam-dang-kiem/

Mục Nhĩ