Đại sứ EU: Cải cách của Việt Nam sẽ tiếp tục thu hút nhà đầu tư nước ngoài

Đại sứ Liên minh châu Âu (EU) tại Việt Nam Julien Guerrier

Ông Julien Guerrier bày tỏ lạc quan về triển vọng phát triển của Việt Nam trong thời gian tới khi trao đổi với phóng viên Báo Điện tử Chính phủ về những thành tựu của Việt Nam giai đoạn 2021–2026, nhân dịp kỷ niệm 35 năm thiết lập quan hệ ngoại giao EU và Việt Nam (28/11/1990 – 28/11/2025).

Quan hệ đối tác phát triển vượt bậc

Trong suốt nhiều thập kỷ qua, mối quan hệ đối tác Việt Nam-EU đã được mở rộng đáng kể trên nhiều lĩnh vực. Xin Đại sứ chia sẻ một số thành tựu nổi bật trong quan hệ song phương?

Đại sứ Julien Guerrier: Quan hệ ngoại giao giữa hai bên được thiết lập vào năm 1990 — đánh dấu sự khởi đầu chính thức của một mối quan hệ không ngừng phát triển kể từ đó. Ngày nay, chúng ta có thể tự tin và tự hào khẳng định rằng đây là một mối quan hệ đối tác thực sự có ý nghĩa, đã phát triển vượt bậc — từ song phương, khu vực đến toàn cầu — không chỉ về kinh tế mà còn, và ngày càng nhiều hơn, về hợp tác chính trị.

Trong giai đoạn đầu, trọng tâm hợp tác của chúng ta là chương trình nhân đạo chung, hỗ trợ tái định cư hơn 100.000 người Việt Nam vượt biên trên biển.

Ba mươi lăm năm sau, hợp tác giữa hai bên đã mở rộng ra nhiều lĩnh vực, bao gồm thương mại, môi trường, năng lượng, khoa học và công nghệ, quản trị, trao đổi văn hóa, di cư, phòng chống tham nhũng và tội phạm có tổ chức, cũng như hòa bình và an ninh.

Việt Nam đã trở thành một đối tác ngày càng quan trọng của Liên minh châu Âu, cùng chia sẻ cam kết mạnh mẽ đối với chủ nghĩa đa phương và trật tự quốc tế dựa trên luật lệ. Năm 2016, hai bên đã ký kết Hiệp định Đối tác và Hợp tác Toàn diện (PCA), đặt nền tảng cho quan hệ song phương kể từ đó.

Những tiến bộ mà chúng ta đạt được cùng nhau được minh chứng rõ nét nhất qua Hiệp định Thương mại Tự do EU–Việt Nam (EVFTA) — hiệp định đầu tiên của EU với một quốc gia đang phát triển. Kể từ khi có hiệu lực vào năm 2020, kim ngạch thương mại song phương đã tăng khoảng 40%, đưa quan hệ kinh tế giữa hai bên lên một tầm cao chưa từng có.

Về hợp tác phát triển, hiện nay EU đang quản lý danh mục viện trợ không hoàn lại trị giá gần 300 triệu euro, cùng với khoảng 160 triệu euro đang được chuẩn bị. Các ưu tiên của chúng tôi bao gồm tăng trưởng xanh bền vững, việc làm bền vững và kinh doanh có trách nhiệm, cũng như quản trị tốt.

Chương trình lớn nhất hiện nay của EU tại Việt Nam tập trung hỗ trợ quá trình chuyển dịch năng lượng của Việt Nam, cung cấp hỗ trợ kỹ thuật cho các cơ quan Chính phủ với tổng ngân sách 142 triệu euro. Điều này thể hiện cam kết chung của chúng ta trong việc thúc đẩy phát triển bền vững, thượng tôn pháp luật và quyền con người.

Năm 2019, hai bên đã ký Hiệp định Tham gia Khung (FPA), cho phép Việt Nam tham gia các phái bộ và hoạt động do EU dẫn đầu. Đây là hiệp định đầu tiên mà EU ký kết với một quốc gia ASEAN, đánh dấu bước tiến quan trọng trong nỗ lực chung đóng góp cho hòa bình và an ninh toàn cầu.

Việc ký kết Hiệp định Thương mại Tự do EU–Việt Nam (EVFTA) là một cột mốc quan trọng trong quan hệ song phương giữa hai bên, và năm 2025 đánh dấu kỷ niệm năm thứ năm kể từ khi hiệp định được thực thi. Đại sứ có thể chia sẻ một số kết quả tích cực mà EVFTA đã mang lại kể từ khi có hiệu lực?

Đại sứ Julien Guerrier: Hiệp định EVFTA đã có hiệu lực vào một thời điểm mang tính bước ngoặt — khi Việt Nam cần tự do hóa thương mại hơn bao giờ hết. Hiệp định được triển khai chỉ vài tháng trước khi đại dịch COVID-19 tác động mạnh đến nền kinh tế toàn cầu và Việt Nam. Trong bối cảnh nhu cầu tiêu dùng toàn cầu sụt giảm, EVFTA đã trở thành "tấm đệm" giúp nền kinh tế Việt Nam giảm thiểu tác động tiêu cực. Xuất khẩu của Việt Nam vẫn đạt mức tăng trưởng hai con số, trong khi xuất khẩu toàn cầu suy giảm đáng kể. Năm 2021, khi hầu hết các nền kinh tế trên thế giới gặp khó khăn, Việt Nam vẫn đạt mức tăng trưởng xuất khẩu 5,1%, và đà tăng trưởng này được duy trì trong suốt năm năm qua, với tốc độ tăng trung bình hơn 10% mỗi năm.

Về phía EU, việc thực thi hiệp định thương mại cũng mang lại tăng trưởng tích cực, dù ở mức khiêm tốn hơn, khoảng 5% mỗi năm. Từ góc nhìn của EU, vẫn còn nhiều dư địa để đạt kết quả tốt hơn, đặc biệt nếu chúng ta bảo đảm việc thực thi đầy đủ và hiệu quả EVFTA. Điều này cũng sẽ giúp EVFTA trở thành nền tảng vững chắc cho hợp tác EU–Việt Nam trong tương lai, trên các lĩnh vực mới mà hai bên cùng quan tâm. Tham vọng của Việt Nam trong tăng trưởng kinh tế, phát triển nguồn nhân lực, nâng cấp công nghệ, cũng như mong muốn thu hút thêm các nhà đầu tư nước ngoài và từ EU, đều đòi hỏi sự hợp tác như vậy.

Việc EVFTA có hiệu lực đã giúp dòng vốn và công nghệ từ EU vào Việt Nam tăng lên hơn 30 tỷ euro, so với mức 22 tỷ euro trước đó.

Trong bối cảnh thế giới đầy biến động hiện nay, EVFTA là minh chứng rõ ràng cho cam kết chung của chúng ta đối với thương mại tự do, công bằng và dựa trên luật lệ. Nhìn chung, hiệp định này đã trở thành hình mẫu cho các FTA khác mà EU đang và sẽ đàm phán.

Mặc dù Hiệp định EVFTA đã mở ra nhiều cơ hội mới, song cũng đặt ra không ít thách thức đối với các doanh nghiệp Việt Nam. Vậy thưa Đại sứ, những thách thức này là gì, và Chính phủ Việt Nam cần thực hiện những bước đi nào để khai thác hiệu quả hơn tiềm năng của hiệp định?

Đại sứ Julien Guerrier: Hiệp định EVFTA đặt ra một số yêu cầu kỹ thuật nhất định mà các bên cần tuân thủ. Ví dụ, quy tắc xuất xứ (rules of origin) yêu cầu các nhà xuất khẩu từ Việt Nam phải tuân theo những quy trình cụ thể. Hiện tỉ lệ tận dụng ưu đãi từ EVFTA của Việt Nam đạt 84,4%. Tuy nhiên, chúng tôi được biết rằng nhiều thủ tục liên quan vẫn đang được thực hiện trên giấy thay vì được số hóa. Vì vậy, vẫn còn dư địa để giảm chi phí và đơn giản hóa quy trình cho các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam — đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa (SMEs). Ngoài ra, cũng có tiềm năng để tăng cường hợp tác hải quan trong tương lai.

Việc tuân thủ các cam kết về lao động và môi trường trong EVFTA cũng có ý nghĩa hết sức quan trọng, bởi EU và các thị trường khác đều đặt ra những yêu cầu này. Đối với Việt Nam, việc chủ động áp dụng sớm và tuân thủ các cam kết sẽ mang lại lợi thế tiên phong. EU tiếp tục hỗ trợ Việt Nam trong việc nâng cao nhận thức và năng lực tuân thủ. Đồng thời, việc lồng ghép các quyền lao động cơ bản vào hoạt động kinh doanh cũng mang lại lợi ích kinh tế rõ rệt, góp phần nâng cao năng suất và hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp.

Hướng tới nâng cấp quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện

Nhìn về tương lai, Đại sứ có thể chia sẻ định hướng chiến lược của Liên minh châu Âu (EU) trong quan hệ đối tác với Việt Nam?

Đại sứ Julien Guerrier: Dựa trên nền tảng mối quan hệ vững chắc và mang lại lợi ích song phương, Liên minh châu Âu và Việt Nam đang có vị thế thuận lợi để cùng nhau khám phá những cơ hội hợp tác mới. Bối cảnh toàn cầu hiện nay tạo điều kiện thuận lợi để hai bên nâng tầm hợp tác, đặc biệt trong các lĩnh vực thương mại, đổi mới sáng tạo và tăng trưởng bền vững.

Chính vì vậy, EU đang phối hợp chặt chẽ với Việt Nam nhằm nâng cấp quan hệ song phương lên tầm Đối tác Chiến lược Toàn diện. Đây sẽ là một cột mốc quan trọng, thể hiện chiều sâu và mức độ trưởng thành trong quan hệ giữa hai bên.

Nhìn về phía trước, chúng tôi nhận thấy tiềm năng to lớn để tăng cường hơn nữa hợp tác trong chuyển đổi xanh và các lĩnh vực trọng yếu khác phục vụ phát triển bền vững. Bên cạnh đó, EU cũng hướng tới việc thúc đẩy hợp tác trong nghiên cứu, khoa học và công nghệ, chuyển đổi số, kết nối, và lĩnh vực bán dẫn — tất cả đều là những trụ cột then chốt cho tương lai.

Trong bối cảnh toàn cầu đầy bất ổn hiện nay, việc tăng cường nỗ lực chung trong lĩnh vực an ninh và quốc phòng — bao gồm an ninh hàng hải, an ninh mạng và quản lý khủng hoảng — có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Thông qua việc làm sâu sắc hơn hợp tác trong các lĩnh vực chiến lược này, EU và Việt Nam có thể tiếp tục đóng góp tích cực cho hòa bình, ổn định và thịnh vượng của khu vực và trên phạm vi toàn cầu.

Trong những năm tới, Liên minh châu Âu sẽ ưu tiên hợp tác phát triển với Việt Nam trong những lĩnh vực nào, thưa Đại sứ?

Đại sứ Julien Guerrier: Trong những năm tới, hợp tác phát triển giữa EU và Việt Nam sẽ tập trung vào việc chuyển hóa Chiến lược Global Gateway của EU thành hành động cụ thể — hỗ trợ chuyển đổi xanh và chuyển đổi số, phát triển bền vững và đổi mới sáng tạo thông qua khoa học, công nghệ và phát triển kỹ năng.

Ưu tiên trung tâm trong giai đoạn này là Quan hệ Đối tác Chuyển dịch Năng lượng Công bằng (JETP), thông qua đó EU sẽ tiếp tục huy động nguồn vốn đầu tư và chuyên môn kỹ thuật nhằm hỗ trợ Việt Nam chuyển đổi sang nền kinh tế phát thải các-bon thấp, thích ứng với biến đổi khí hậu, và đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 (Net Zero) vào năm 2050.

EU cũng đang tham gia vào lĩnh vực giao thông vận tải thông qua cơ chế phối hợp tài chính quy mô lớn, kết hợp nguồn vốn viện trợ của EU và các khoản vay ưu đãi từ các Ngân hàng Phát triển châu Âu, nhằm thúc đẩy quá trình khử các-bon và nâng cao kết nối bền vững.

Tất cả những nỗ lực này được thực hiện theo cách tiếp cận "Team Europe", kết hợp thế mạnh của EU và các Quốc gia Thành viên, để mang lại hợp tác hiệu quả, toàn diện và bao trùm, phù hợp với tầm nhìn phát triển dài hạn của Việt Nam.

Thưa Đại sứ, Liên minh châu Âu có những khuyến nghị nào nhằm giúp Việt Nam duy trì tăng trưởng kinh tế và đạt mục tiêu trở thành quốc gia có thu nhập cao với nền kinh tế xanh, bền vững và số hóa?

Đại sứ Julien Guerrier: Liên minh châu Âu hoàn toàn ủng hộ khát vọng của Việt Nam trong việc xây dựng một nền kinh tế xanh, bền vững và số hóa. Thông qua Quan hệ Đối tác Chuyển dịch Năng lượng Công bằng (JETP), EU và Việt Nam đang hợp tác thúc đẩy năng lượng tái tạo, hiệu quả năng lượng và tăng trưởng bền vững, góp phần giúp Việt Nam thực hiện quá trình chuyển đổi năng lượng một cách công bằng, toàn diện và có trách nhiệm với môi trường.

Trong khuôn khổ Chiến lược Global Gateway, EU cũng hướng tới huy động nguồn đầu tư chất lượng cao và nguồn lực từ khu vực tư nhân nhằm tăng cường cơ sở hạ tầng bền vững, giao thông, kết nối và đổi mới sáng tạo — những yếu tố then chốt để duy trì tăng trưởng bao trùm và khả năng chống chịu của nền kinh tế.

Bên cạnh đó, đầu tư vào chuyển đổi số và phát triển kỹ năng cũng có vai trò đặc biệt quan trọng, giúp bảo đảm các quá trình chuyển đổi kinh tế của Việt Nam sẵn sàng cho tương lai, có tính cạnh tranh cao và phù hợp với các mục tiêu phát triển bền vững toàn cầu. Một lực lượng lao động có kỹ năng số cao cùng nền kinh tế dựa trên đổi mới sáng tạo sẽ giúp Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu và hiện thực hóa mục tiêu trở thành quốc gia có thu nhập cao.

Để duy trì tăng trưởng kinh tế bền vững, hợp tác thương mại và đầu tư mạnh mẽ là điều không thể thiếu. Việt Nam có thể đạt được điều này bằng cách tận dụng tốt hơn các ưu đãi của Hiệp định EVFTA, qua đó thực hiện đầy đủ và hiệu quả các cam kết song phương. Đồng thời, cần tạo điều kiện thuận lợi, nhanh chóng và minh bạch hơn cho các nhà đầu tư khi đến Việt Nam. EuroCham Việt Nam đã đưa ra nhiều khuyến nghị rất hữu ích trong lĩnh vực này, và cộng đồng doanh nghiệp EU, các quốc gia thành viên EU cùng toàn thể Liên minh châu Âu đều sẵn sàng đồng hành và hỗ trợ Việt Nam trên hành trình phát triển đầy triển vọng này.

Về mặt đầu tư, các chính sách cần có tính ổn định, nhất quán và đáng tin cậy. Việt Nam nên hướng tới việc trở thành điểm đến hấp dẫn hơn cho các sản phẩm và dịch vụ có giá trị gia tăng cao, hàm lượng công nghệ tiên tiến. EU là đối tác tin cậy, an toàn và giàu kinh nghiệm, với nguồn vốn, công nghệ và chuyên môn trong nhiều lĩnh vực then chốt đối với Việt Nam. Thu hút được các nguồn lực này vào Việt Nam đòi hỏi sự chân thành, tầm nhìn chiến lược và hành động cụ thể.

Về chiến lược, việc hai bên đang thảo luận hướng tới nâng cấp quan hệ lên Đối tác Chiến lược toàn diện sẽ tạo động lực mạnh mẽ để thúc đẩy hợp tác sâu rộng hơn nữa, mang lại lợi ích thiết thực cho cả hai bên.

Chính phủ cải cách giúp nâng tầm vị thế và sức hút của Việt Nam

Cuối cùng, Đại sứ có thể chia sẻ đánh giá của mình về những thành tựu phát triển của Việt Nam trong nhiệm kỳ hiện tại của Chính phủ?

Đại sứ Julien Guerrier: Chính phủ Việt Nam đã triển khai một nỗ lực hiện đại hóa toàn diện, bao gồm tái cơ cấu các cơ quan nhà nước, sáp nhập một số tỉnh, cũng như ban hành nhiều quy định mới trong các lĩnh vực số và năng lượng.

Việt Nam cũng đang đầu tư mạnh mẽ vào năng lượng, giao thông và hạ tầng số — những yếu tố thiết yếu để duy trì tốc độ tăng trưởng kinh tế hiện nay của đất nước.

Thông qua Sáng kiến Global Gateway, Liên minh châu Âu sẵn sàng hỗ trợ Việt Nam trong việc đầu tư vào các cơ sở hạ tầng bền vững, đáng tin cậy và chất lượng cao, đồng thời tăng cường năng lực và chia sẻ kinh nghiệm nhằm xây dựng một khuôn khổ pháp lý đẳng cấp quốc tế, giúp tạo niềm tin cho các nhà đầu tư trong tương lai.

Cộng đồng doanh nghiệp EU cũng đang đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát triển của nền kinh tế Việt Nam, cũng như trong thúc đẩy thương mại và tiếp thu công nghệ mới, minh chứng rõ nét qua Diễn đàn Kinh tế Xanh (Green Economy Forum) sắp được tổ chức tại Hà Nội vào ngày 27/11 năm nay.

Trân trọng cảm ơn Đại sứ!

Hương Giang