Đài tưởng niệm nạn nhân Covid-19 là nơi bồi đắp lòng biết ơn, khát vọng vươn lên
Chuyên gia nhìn nhận việc thực hiện công trình biểu tượng là việc làm cần thiết, không chỉ để tưởng nhớ nạn nhân mà còn để thế hệ sau hiểu được 'chúng ta đã vượt qua một đại dịch khốc liệt như thế nào'.
Ngày 6/11, Viện Nghiên cứu phát triển TPHCM tổ chức tọa đàm lấy ý kiến đóng góp của chuyên gia về xây dựng công trình tưởng niệm nạn nhân Covid-19.
Ký ức sống của cộng đồng
Nhiều đại biểu bày tỏ sự đồng tình cao với chủ trương xây dựng công trình tưởng niệm này. Ông Nguyễn Trường Lưu (Chủ tịch Hội liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật TPHCM), cho rằng đây là việc làm cần thiết, không chỉ để tưởng nhớ nạn nhân mà còn để thế hệ sau hiểu được “chúng ta đã vượt qua một đại dịch khốc liệt như thế nào”.
Ông Nguyễn Trường Lưu đóng góp ý kiến. Ảnh: QN
“Nếu làm, phải chọn vị trí đẹp nhất, trang trọng nhất. Một nơi người dân và du khách dễ dàng tiếp cận chứ không chỉ dành cho các đoàn đại biểu đến viếng”, ông nói.
Theo ông, công trình nên là một công viên tưởng niệm, trong đó có tượng đài, nhà trưng bày, không gian chiêm nghiệm nhưng cũng hướng về tương lai, như tinh thần của Hiroshima hay Nagasaki sau thảm họa.
Ba cặp giá trị “đau thương - yêu thương”, “khốc liệt - kiên cường”, “mong đợi - khát vọng” đến từ góc nhìn xã hội của ông Phạm Đức Hải (chuyên gia Viện Nghiên cứu kinh tế - xã hội, Trường ĐH Sài Gòn). Ông đề xuất cách tiếp cận mang tính biểu tượng với ba cặp giá trị cần được thể hiện trong công trình.
“Nếu chỉ nói về đau thương mà quên đi yêu thương, tượng đài sẽ không trọn vẹn... Phải thấy trong đại dịch là tình người, là sự đùm bọc giữa đồng bào, là yêu thương của bác sĩ, chiến sĩ, công an, quân đội. Đó mới là linh hồn của công trình. Công trình phải toát lên được ý tưởng về sự kiên cường và sức sống vươn lên từ mất mát”, ông chia sẻ.
Khu đất số 1 Lý Thái Tổ, nơi dự kiến xây dựng công viên và đài tưởng niệm nạn nhân Covid-19. Ảnh: Nguyễn Huế
Tinh thần của tượng đài nên là một câu hỏi mở
Với tư duy của một nhà nghiên cứu văn hóa - lịch sử, PGS.TS Phan Xuân Biên (nguyên Trưởng ban Tuyên giáo Thành ủy TPHCM) cho rằng việc thiết kế công trình phải dựa trên thông điệp của Thành ủy và sự đồng thuận của nhân dân.
PGS.TS Phan Xuân Biên đóng góp ý kiến. Ảnh: SGGP
“Nhìn sang thế giới, từ khu tưởng niệm 11/9 ở Mỹ đến Hiroshima, ta thấy họ không làm quá hoành tráng. Sự tĩnh lặng khiến con người chiêm nghiệm, thán phục,” ông nói.
Ông Phan Xuân Biên gợi ý, ngoài tượng đài, thành phố nên xây dựng nhà trưng bày hoặc bảo tàng về quá trình phòng chống Covid-19, nơi lưu giữ hình ảnh các lực lượng tuyến đầu, các phong trào tương trợ của nhân dân như “một tài liệu lịch sử bằng hình ảnh sống động”.
Chuyên gia quy hoạch Nguyễn Đỗ Dũng, người từng tham gia nhiều dự án quy hoạch lớn của TPHCM và Hà Nội, nhấn mạnh: Một công trình tưởng niệm chỉ có giá trị khi “nó sống, được gìn giữ, chạm vào lòng người”.
“Tôi hiểu cảm giác khi nghe nói xây tượng đài là nhiều người sợ lãng phí. Nhưng nếu công trình ấy vừa tưởng niệm, vừa phục vụ đời sống, như nơi giáo dục cộng đồng, sân chơi trẻ em, thì sẽ mang ý nghĩa thật sự”, ông nêu.
Ông Nguyễn Đỗ Dũng đề xuất giữ không gian thông thoáng, tăng cây xanh và tận dụng không gian ngầm để làm khu trưng bày, nơi kể lại câu chuyện đại dịch bằng hình ảnh, âm thanh, ánh sáng. “Từ không gian ngầm khu tưởng niệm khi bước lên mặt đất, có thể sẽ là nơi để trẻ em chơi đùa, người dân tản bộ, như là một biểu tượng của sự sống tiếp nối”, ông chỉ ra.
Theo ông, đáng sợ nhất là công trình xây xong rất to nhưng bên trong trống rỗng. Phải làm sao để “phần hồn” của tượng đài được thắp sáng bằng ký ức và trải nghiệm của người dân.
Quang cảnh tọa đàm khoa học “Đóng góp ý kiến của chuyên gia về xây dựng công trình đài tưởng niệm nạn nhân Covid-19 tại TPHCM” do Viện Nghiên cứu phát triển TPHCM tổ chức ngày 6/11. Ảnh: QN
Các chuyên gia thống nhất rằng đài tưởng niệm nạn nhân Covid-19 tại TPHCM không chỉ là công trình kiến trúc, mà là một biểu tượng văn hóa của lòng nhân ái và sức sống thành phố - nơi người sống tiếp tục bồi đắp niềm tin, lòng biết ơn và khát vọng vươn lên.
Phát biểu kết thúc tọa đàm, ông Phạm Bình An (Viện phó Viện Nghiên cứu phát triển TPHCM) nêu quan điểm chủ đạo về 3 thông điệp chính mà lãnh đạo thành phố đã đưa ra, cần được làm rõ trước khi triển khai: “Từ mất mát đến sự hồi sinh thần tốc”; “Tri ân tinh thần đoàn kết, chung sức đồng lòng” và “Lời nhắc nhở cho tương lai”.
Ông thống nhất đề xuất tổ chức cuộc thi thiết kế công khai, có tiêu chí đầu vào rõ ràng. Tổ chức triển lãm các phương án hay để lấy ý kiến nhân dân trước khi chọn phương án cuối cùng.
