Đảm bảo chất lượng, mục tiêu chương trình dạy học 2 buổi/ngày

Giờ học của cô trò Trường THCS Hiến Sơn (Bạch Hà, Nghệ An). Ảnh Hồ Lài

Chủ động, linh hoạt triển khai

Trường THPT Cẩm Xuyên (xã Thiên Cầm, Hà Tĩnh) có quy mô hơn 1.300 học sinh, với 25 phòng học, thiếu 10 phòng để đáp ứng việc dạy học 2 buổi/ngày.

Ông Võ Hữu Hà, Hiệu trưởng Trường THPT Cẩm Xuyên chia sẻ: “Khó khăn về cơ sở vật chất là hiện hữu, nhưng với tinh thần chủ động, sáng tạo và sự quan tâm của các cấp, việc dạy học hai buổi/ngày đang ngày càng phát huy hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh”.

Học sinh lớp 11 Đỗ Phương Thảo chia sẻ: “Mỗi ngày không quá 7 tiết nên chúng em thấy nhẹ nhàng hơn, buổi 2 giúp củng cố kiến thức, chuẩn bị tốt cho các bài kiểm tra, đánh giá cuối kỳ”.

Tại Thanh Hóa việc triển khai dạy học 2 buổi/ngày đã được Sở GD&ĐT hướng dẫn đến từng cấp học. Cụ thể, cấp tiểu học, các trường tổ chức không quá 7 tiết/ngày, mỗi tiết 35 phút. Buổi sáng dành cho chương trình chính khóa, buổi chiều tập trung vào các hoạt động củng cố kiến thức, rèn kỹ năng, giáo dục đạo đức, thể chất, nghệ thuật, văn hóa đọc và trải nghiệm.

Cô và trò Trường THCS Đông Thọ, phường Hàm Rồng, tỉnh Thanh Hóa. Ảnh: Thế Lượng

Đối với cấp THCS và THPT, mỗi ngày học không quá 7 tiết, mỗi tiết 45 phút. Buổi 1 triển khai nội dung chương trình giáo dục phổ thông; buổi 2 dành cho phụ đạo học sinh yếu, bồi dưỡng học sinh giỏi, ôn thi vào lớp 10 hoặc thi tốt nghiệp THPT, cùng các hoạt động nghiên cứu khoa học, STEM/STEAM, hướng nghiệp và phát triển kỹ năng.

Các nhà trường được chủ động bố trí thời khóa biểu linh hoạt, không cố định buổi 1 là sáng và buổi 2 là chiều, tùy vào điều kiện cơ sở vật chất và đội ngũ giáo viên. Ông Lê Thanh Hải - Hiệu trưởng Trường THCS Đông Thọ, phường Hàm Rồng (Thanh Hóa) cho biết: “Chúng tôi đã rà soát lại cơ sở vật chất, sắp xếp lại đội ngũ giáo viên, đồng thời khảo sát nhu cầu học tập của học sinh. Việc tổ chức dạy học 2 buổi/ngày giúp nhà trường không chỉ củng cố kiến thức mà còn mở rộng các hoạt động trải nghiệm, kỹ năng sống, tạo môi trường học tập phong phú và hấp dẫn hơn cho các em”.

Bà Nguyễn Thị Hiền - Hiệu trưởng Trường Tiểu học Nguyễn Văn Trỗi, phường Hạc Thành (Thanh Hóa), chia sẻ: “Nhà trường chú trọng kết hợp giữa học và chơi, giữa kiến thức và kỹ năng sống. Buổi chiều, học sinh được tham gia câu lạc bộ đọc sách, câu lạc bộ STEM và các hoạt động thể thao. Qua đó, các em hứng thú hơn với việc đến trường, còn giáo viên cũng có điều kiện đổi mới phương pháp giảng dạy”.

Theo Hiệu trưởng Trường Tiểu học Nguyễn Văn Trỗi việc dạy học 2 buổi/ngày không đơn thuần là tăng thời lượng học, mà là đổi mới cách tiếp cận giáo dục, hướng đến sự phát triển toàn diện của học sinh cả về tri thức, nhân cách và kỹ năng. Chủ trương này đồng thời giúp nâng cao chất lượng dạy học chính khóa, hạn chế dạy thêm ngoài giờ, phát huy tối đa hiệu quả sử dụng đội ngũ giáo viên và cơ sở vật chất hiện có.

Đảm bảo chất lượng khi giảm tiết, tăng buổi

Dù được đồng thuận cao, Hà Tĩnh vẫn đối mặt với ba thách thức lớn: thiếu giáo viên, cơ sở vật chất xuống cấp và chưa có cơ chế kinh phí riêng cho khối lượng công việc tăng thêm. Bên cạnh đó, việc dạy cả ngày khiến khối lượng công việc tăng đáng kể, nhiều giáo viên băn khoăn về thời gian và thu nhập.

Cô Phan Thị Hồng Cẩm (Trường THPT Nguyễn Thị Minh Khai) chia sẻ: “Nếu được tổ chức khoa học, buổi 2 giúp giảm áp lực chương trình chính khóa, tăng sự gắn kết giữa thầy và trò. Nhưng giáo viên cũng cần được bố trí thời gian hợp lý để đảm bảo chất lượng”.

Việc xây dựng nội dung cho buổi 2 cũng là thử thách. Giáo viên phải linh hoạt, cập nhật phương pháp mới, tổ chức hoạt động trải nghiệm, giáo dục hướng nghiệp, STEM…

Nhiều trường học tại Hà Tĩnh đã triển khai thực hiện dạy 2 buổi/ngày. Ảnh: Hồ Phương

Tại Nghệ An, hiện 100% trường phổ thông đã triển khai dạy học 2 buổi/ngày. Trong đó, nội dung của buổi 2 bao gồm phụ đạo học sinh kém, bồi dưỡng học sinh giỏi và ôn thi cho học sinh cuối cấp. Các nội dung khác như giáo dục kỹ năng sống, giáo dục tài chính, giáo dục nghệ thuật, thể chất, STEM/STEAM, hướng nghiệp, trí tuệ nhân tạo, ngoại ngữ… đang khó thực hiện vì thiếu giáo viên, thiếu điều kiện cơ sở vật chất và nguồn lực.

Từ năm học 2025 – 2026, Trường THCS Hiến Sơn, xã Bạch Hà (Nghệ An) đã có sự điều chỉnh, chỉ học từ thứ 2 đến thứ 6 và nghỉ học vào thứ 7. Thay vào đó, học sinh học thêm 3 buổi chiều với thời lượng mỗi buổi từ 2 – 3 tiết. “Thời khóa biểu của nhà trường đã có sự điều chỉnh theo hướng giảm số tiết nhưng tăng buổi học ở cả sáng và chiều. Để làm được điều này, nhà trường phải sắp xếp linh hoạt để phù hợp với đặc thù đội ngũ giáo viên. Toàn trường chỉ có 2 giáo viên là người sở tại, còn lại đều ở xa, có những người cách trường gần 20 cây số nên việc đi lại sẽ vất vả”, ông Nguyễn Văn Dần - Hiệu trưởng nhà trường cho hay.

Về nội dung chương trình buổi 2, ông Nguyễn Văn Dần chia sẻ thêm, nhà trường xây dựng một số hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp nhưng không thường xuyên vì nhà trường chưa có điều kiện để triển khai. Việc mời đội ngũ như nghệ nhân, vận động viên… cũng chưa thể thực hiện vì nằm ngoài tiềm lực của nhà trường.

Trường THPT Nguyễn Cảnh Chân (xã Đại Đồng, Nghệ An) triển khai dạy học 2 buổi/ngày với thời khóa biểu cụ thể cho từng khối lớp. Trong đó khối 10 học 8 buổi/tuần, khối 11 và 12 học 10 – 11 buổi/tuần tùy theo đăng ký của học sinh mỗi lớp. Nội dung chương trình tăng cường buổi 2 gồm bồi dưỡng học sinh giỏi, phụ đạo kiến thức cho học sinh chưa đạt yêu cầu và ôn thi cuối cấp, tất cả đều đang được giáo viên dạy miễn phí.

Ông Nguyễn Văn Thuần cho rằng, hiện nay, Đảng và Nhà nước đang có nhiều quyết sách lớn, đột phá về giáo dục và đào tạo, trong đó có cải cách tiền lương cho giáo viên. Đây chính là điểm tựa về chính sách, tạo thuận lợi để nhà trường triển khai dạy học 2 buổi/ngày. Vì thực tế dù giảm số tiết nhưng tăng buổi học, tổng thời gian làm việc, dạy học của giáo viên tăng lên.

Hiệu trưởng Trường THPT Nguyễn Cảnh Chân mong muốn các chính sách tiền lương, phụ cấp cho nhà giáo sớm được thực thi, tạo động lực để giáo viên yên tâm cống hiến, hoàn thành tốt nhiệm vụ. Đồng thời nỗ lực phấn đấu, nâng cao trình độ chuyên môn, sáng tạo đổi mới dạy học.

Giải pháp đường dài

Trước khó khăn về nhân lực và kinh phí, Sở GD&ĐT Hà Tĩnh đã tham mưu tỉnh tuyển dụng, điều động, biệt phái, hợp đồng bổ sung giáo viên; đồng thời tăng cường ứng dụng CNTT, dạy liên lớp – liên khối, kết nối giáo viên giữa các trường để chia sẻ khối lượng công việc.

Phó Giám đốc Sở GD&ĐT Nguyễn Hồng Cường cho biết: “Ngành đang triển khai nhiều giải pháp: sắp xếp thời khóa biểu hợp lý, ứng dụng trí tuệ nhân tạo, khai thác học liệu số, tổ chức dạy học trực tuyến kết hợp trực tiếp, sinh hoạt chuyên môn theo cụm trường để giảm tải cho giáo viên”.

Giải bóng rổ nam - nữ khối 8 Trường THCS Đặng Thai Mai (phường Trường Vinh, Nghệ An). Ảnh: NTCC

Song song đó, đẩy mạnh bồi dưỡng đội ngũ theo hướng thực chất, khuyến khích giáo viên tự học, ứng dụng công nghệ số, chia sẻ kinh nghiệm qua mạng lưới bộ môn. Qua đó, mỗi giáo viên không chỉ vững chuyên môn mà còn có kỹ năng tổ chức hoạt động, tạo hứng thú học tập cho học sinh.

Ngành giáo dục Thanh Hóa yêu cầu các địa phương bảo đảm đầy đủ đội ngũ giáo viên, cơ sở vật chất, thiết bị dạy học, đồng thời huy động các nguồn lực xã hội. Các nghệ nhân, nghệ sĩ, vận động viên chuyên nghiệp, chuyên gia trong nhiều lĩnh vực được khuyến khích tham gia giảng dạy hoặc tổ chức hoạt động trải nghiệm, giúp học sinh được tiếp cận kiến thức thực tiễn.

Ngành Giáo dục Thanh Hóa cũng khuyến khích tận dụng cơ sở vật chất dôi dư từ việc sắp xếp đơn vị hành chính để bổ sung phòng học, thư viện, nhà đa năng, sân chơi, khu hoạt động ngoài trời. Ngoài nguồn ngân sách nhà nước, Thanh Hóa đẩy mạnh xã hội hóa giáo dục, khuyến khích doanh nghiệp và cá nhân đóng góp, đầu tư cho trường học trên tinh thần tự nguyện, minh bạch.

Để thực hiện mục tiêu đề ra, đảm bảo chất lượng thực chất dạy học 2 buổi/ngày, UBND tỉnh Nghệ An cũng đã đề ra 6 giải pháp cụ thể. Đó là cần nâng cao nhận thức của các cấp, các ngành, cán bộ quản lý giáo dục, giáo viên, học sinh và cha mẹ học sinh. Bên cạnh đó, bảo đảm đội ngũ giáo viên để tổ chức dạy học như sắp xếp, điều tiết giáo viên giữa các cơ sở giáo dục để khắc phục tình trạng thừa, thiếu, giáo viên cục bộ. Thực hiện tuyển dụng giáo viên theo số biên chế được cấp đảm bảo đủ số lượng, cơ cấu giáo viên.

Trong quá trình thực hiện, các nhà trường cần xây dựng kế hoạch cụ thể, đảm bảo nguyên tắc “5 rõ” gồm: rõ lộ trình triển khai thực hiện; rõ nguồn lực; rõ nội dung phương pháp dạy học; rõ trách nhiệm của các chủ thể và rõ kết quả, chất lượng giáo dục.

Ngoài ra, cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát nhằm kịp thời phát hiện, giải quyết, tham mưu những khó khăn, vướng mắc, chấn chỉnh các biểu hiện chạy theo thành tích, làm trái quy định.

Lài Phương Lượng