Đảm bảo hệ thống quỹ hưu trí bổ sung tự nguyện an toàn, bền vững

4 doanh nghiệp quản lý quỹ hơn 857 tỷ đồng

Về thẩm định, cấp phép hoạt động của các quỹ hưu trí bổ sung tự nguyện, căn cứ định hướng của Bộ Chính trị tại Nghị quyết số 21-NQ/TW về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế giai đoạn 2012-2020, Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) năm 2014 và quy định tại Luật Đầu tư năm 2016, Chính phủ ban hành Nghị định số 88/2016/NĐ-CP về chương trình hưu trí tự nguyện (Nghị định số 88) để tạo khung khổ pháp lý cho hoạt động của các quỹ hưu trí bổ sung tự nguyện tại Việt Nam, góp phần đa dạng hóa các chính sách an sinh xã hội.

Ảnh minh họa.

Sau hơn 2 năm triển khai, nhằm đơn giản hóa điều kiện kinh doanh, Chính phủ ban hành Nghị định số 151/2018/NĐ-CP sửa đổi, đơn giản hóa một số điều kiện, hồ sơ đối với dịch vụ quản lý quỹ hưu trí bổ sung tự nguyện. Triển khai quy định tại nghị định, Bộ Tài chính, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội đã ban hành các thông tư hướng dẫn về chế độ báo cáo, hoạt động đầu tư quỹ và văn bản thỏa thuận tham gia chương trình hưu trí bổ sung tự nguyện tại doanh nghiệp. Theo đó, khung pháp lý để triển khai bảo hiểm hưu trí bổ sung đã được ban hành đầy đủ.

Theo quy định tại Nghị định số 88, chỉ có doanh nghiệp được cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh dịch vụ quản lý quỹ hưu trí bổ sung tự nguyện mới được phép tổ chức dịch vụ quản lý quỹ hưu trí tự nguyện với các điều kiện cụ thể.

Nghị định số 88 còn quy định về việc thiết lập và hoạt động của quỹ hưu trí; quyền, nghĩa vụ của doanh nghiệp quản lý quỹ hưu trí cũng như trách nhiệm của Bộ Tài chính và các bộ, ngành liên quan (Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, Bộ Kế hoạch và Đầu tư) trong việc thẩm định cấp phép, theo dõi và đánh giá tình hình hoạt động của doanh nghiệp cung cấp dịch vụ này.

Về tình hình triển khai, Bộ Tài chính cho biết, căn cứ quy định của pháp luật, Bộ Tài chính đã phối hợp với các bộ: Lao động – Thương binh và Xã hội, Kế hoạch và Đầu tư, Tư pháp rà soát hồ sơ và cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh dịch vụ quản lý quỹ hưu trí bổ sung tự nguyện cho 4 doanh nghiệp.

Hệ thống quỹ hưu trí bổ sung tự nguyện chính thức đi vào hoạt động từ năm 2021 và hiện có 10 quỹ do 4 doanh nghiệp quản lý quỹ được cấp phép thành lập với tổng trị giá tài sản đến cuối năm 2023 là 857,9 tỷ đồng.

Theo sát biến động của thế giới để quy định chặt chẽ hơn

Bộ Tài chính cho biết, thời gian qua, ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 đã thay đổi các nguyên tắc vận hành nền kinh tế và thị trường tài chính của các nước trên thế giới.

Đối với hệ thống quỹ hưu trí, tình hình tài chính - tiền tệ trên thế giới thời gian gần đây có nhiều biến động phức tạp đã khiến hệ thống quỹ hưu trí gặp rất nhiều khó khăn, giá trị tổng tài sản của nhiều quỹ giảm mạnh.

Các chương trình hưu trí tự nguyện là một giải pháp có tính chiến lược dài hạn đối với hệ thống an sinh xã hội nói riêng và phát triển kinh tế nói chung.

Thống kê cho thấy, sự sụt giảm của thị trường chứng khoán và trái phiếu khiến tài sản của các quỹ hưu trí toàn cầu giảm 5,9% trong năm 2022, từ 22.100 tỷ USD xuống 20.800 tỷ USD.

Tại Anh, ước tính tổng giá trị tài sản của 5.100 quỹ hưu trí trong năm 2022 giảm 24% từ 1,79 nghìn tỷ GBP xuống 1,36 nghìn tỷ GBP, tương đương với mức giảm 425 tỷ bảng Anh (gần 550 tỷ USD).

Quỹ hưu trí toàn cầu chính phủ Na Uy (GPFG), quỹ đầu tư quốc gia lớn nhất thế giới, thua lỗ kỷ lục 164,4 tỷ USD trong năm 2022. Quỹ hưu trí tư nhân của Đan Mạch giảm 45% giá trị tài sản trong năm 2022, gây thua lỗ 34 tỷ USD cho những người hưu trí.

Sự sụt giảm tổng tài sản của các quỹ do giá trái phiếu chính phủ (là tài sản đầu tư an toàn và chiếm tỷ trọng lớn của các quỹ) giảm mạnh. Trước tình hình đó, chính phủ một số nước đã phải can thiệp khẩn cấp, dù đây là các quỹ hưu trí tư nhân, để ngăn chặn nguy cơ căng thẳng tài chính lan rộng, ổn định tâm lý của người dân.

Trên cơ sở theo dõi xu hướng tác động lên các quỹ hưu trí tại một số quốc gia trước biến động của thị trường tài chính quốc tế trong thời gian qua, đặc biệt là sau đại dịch Covid-19, Bộ Tài chính đang phối hợp với Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội đánh giá quy định của pháp luật về hệ thống quỹ hưu trí bổ sung tự nguyện để báo cáo Chính phủ trong tổng thể các chính sách bảo hiểm xã hội tại dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) đang trình Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, đảm bảo phù hợp với định hướng của Nghị quyết số 28-NQ/TW ngày 23/5/2018 của Ban Chấp hành Trung ương khóa XII về cải cách chính sách bảo hiểm xã hội theo hướng thận trọng, bảo đảm an toàn, bền vững hệ thống.

Trên cơ sở định hướng chính sách tại cấp Luật nêu trên được Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, cho ý kiến chỉ đạo, Bộ Tài chính sẽ tiếp tục phối hợp với các Bộ, ngành rà soát, đánh giá để báo cáo Chính phủ xem xét, quyết định sửa đổi, bổ sung quy định tại Nghị định số 88 để xây dựng, phát triển hệ thống bảo hiểm xã hội đa tầng, đảm bảo nguyên tắc an toàn, bền vững, hiệu quả./.

Quản chặt điều kiện cấp phép trong hoạt động quản lý quỹ

Về điều kiện cấp phép: Nghị định số 88 và Nghị định số 151 quy định các điều kiện bao gồm: Là doanh nghiệp thành lập hợp pháp tại Việt Nam được phép hoạt động trong các lĩnh vực: bảo hiểm nhân thọ, quản lý quỹ.

Đối với công ty quản lý quỹ phải có ít nhất 5 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý quỹ; tổng giá trị tài sản quản lý tối thiểu là 1.000 tỷ đồng, đang hoạt động quản lý quỹ mở hoặc quỹ trái phiếu; không phải là tổ chức nằm trong diện đang được tái cơ cấu; có dự thảo điều lệ quỹ đối với mỗi quỹ hưu trí dự kiến thành lập; có hợp đồng nguyên tắc ký kết với tổ chức lưu ký tài sản quỹ hưu trí và ngân hàng giám sát hoạt động quản lý quỹ hưu trí và quản trị tài khoản hưu trí cá nhân; có phương án kinh doanh dịch vụ quản lý quỹ hưu trí.

Ngoài ra, phải có tối thiểu 5 người lao động có ít nhất 5 năm làm việc trực tiếp trong lĩnh vực quản lý quỹ hưu trí, quản lý quỹ đầu tư chứng khoán hoặc quản lý quỹ chủ hợp đồng bảo hiểm. Trong đó, phải có tối thiểu 3 nhân viên nghiệp vụ có chứng chỉ hành nghề quản lý quỹ do Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cấp hoặc là thành viên của Hiệp hội Các nhà phân tích tài chính (CFA) và có quy trình quản trị rủi ro, hệ thống kiểm soát nội bộ.

Minh Anh