Đàm phán thương mại Mỹ - Trung đình trệ: Đây là giải pháp khơi thông bế tắc

Trong cuộc phỏng vấn với Fox News, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent cho biết các cuộc đàm phán thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đang bị “chững lại”. Ông nhấn mạnh rằng để phá vỡ thế bế tắc này, lãnh đạo cấp cao hai nước cần trực tiếp lên tiếng.

Theo ông Bessent, trong vài tuần tới có thể sẽ có thêm các cuộc đàm phán diễn ra, thậm chí có khả năng sẽ có cuộc điện đàm giữa Tổng thống Trump và Chủ tịch Tập. Tuy nhiên, thời điểm cụ thể vẫn chưa được xác định.

Trước đó, vào ngày 12/5, ông Bessent đã giúp hai bên đạt được bước tiến tại Thụy Sĩ: thống nhất tạm dừng áp thuế mới trong 90 ngày, tức đến giữa tháng 8. Tuy vậy, kể từ sau cuộc gọi cấp cao cuối tuần trước, tiến độ thương lượng vẫn không có chuyển biến rõ ràng.

Những vướng mắc đang cản trở tiến trình đàm phán

Dù đã tạm thời ngừng áp thuế, căng thẳng giữa hai nước vẫn tiếp diễn ở các lĩnh vực khác, đặc biệt là công nghệ và tài nguyên chiến lược. Mỹ tiếp tục siết chặt kiểm soát xuất khẩu công nghệ sang Trung Quốc, khiến Bắc Kinh phản ứng mạnh.

Trong khi đó, Trung Quốc vẫn chưa có động thái nới lỏng các biện pháp hạn chế xuất khẩu đất hiếm – nguồn tài nguyên thiết yếu trong sản xuất công nghệ cao. Đây là điều mà phía Mỹ từng kỳ vọng sẽ được giải quyết sau thỏa thuận tại Geneva.

Bộ trưởng Bessent nhận định: “Quy mô và độ phức tạp của các cuộc đàm phán hiện nay đòi hỏi sự tham gia trực tiếp của hai nhà lãnh đạo. Họ có mối quan hệ tốt và tôi tin rằng Trung Quốc sẽ phản hồi khi ông Trump thể hiện rõ quan điểm.”

Hai nhà lãnh đạo đã trao đổi gì từ đầu năm đến nay?

Lần cuối cùng ông Trump và ông Tập nói chuyện là vào tháng 1, ngay trước lễ nhậm chức nhiệm kỳ hai của ông Trump. Kể từ đó, dù ông Trump nhiều lần bày tỏ mong muốn được đối thoại, Trung Quốc vẫn giữ thái độ thận trọng.

Theo các chuyên gia, Bắc Kinh chỉ đồng ý đối thoại cấp cao nếu đảm bảo rằng cuộc trao đổi không gặp “bất ngờ” từ phía Mỹ – như các động thái bất ngờ về thuế hay hạn chế thương mại. Phía Trung Quốc cho biết vẫn duy trì liên lạc kể từ sau thỏa thuận Thụy Sĩ, nhưng chưa sẵn sàng cho cuộc gọi cấp lãnh đạo.

Người phát ngôn Bộ Thương mại Trung Quốc, bà Hà Dung Khiêm, cũng khẳng định lại quan điểm này trong buổi họp báo ngày thứ Năm, đồng thời kêu gọi Mỹ “chấm dứt ngay các hành động sai lầm” về kiểm soát xuất khẩu chip.

Trung Quốc phản ứng ra sao với các động thái mới từ Mỹ?

Phía Trung Quốc tỏ ra không hài lòng với việc Mỹ tiếp tục áp đặt các biện pháp kiểm soát công nghệ cao, đồng thời tuyên bố sẽ bảo vệ thỏa thuận Geneva. Khi được hỏi liệu Trung Quốc có hủy bỏ các hạn chế xuất khẩu đất hiếm hay không, bà Hà không trả lời trực tiếp.

Bà cho biết các biện pháp kiểm soát đối với vật liệu lưỡng dụng (vừa phục vụ quân sự, vừa phục vụ dân sự) là “phù hợp với thông lệ quốc tế” và thể hiện lập trường gìn giữ hòa bình, ổn định khu vực của Trung Quốc.

Cùng thời điểm, Mỹ cũng công bố kế hoạch thu hồi visa đối với một số sinh viên Trung Quốc. Trung Quốc lập tức phản đối, cho rằng lý do “an ninh quốc gia” mà Mỹ đưa ra là thiếu căn cứ và mang tính phân biệt ý thức hệ.

Quan hệ Mỹ - Trung sắp tới sẽ đi theo hướng nào?

Hiện tại, đàm phán thương mại Mỹ - Trung đang đứng trước ngã rẽ. Một mặt, hai bên đều thể hiện mong muốn tiếp tục đối thoại. Mặt khác, các động thái mang tính đối đầu vẫn tiếp diễn ở cả lĩnh vực công nghệ và giáo dục.

Khả năng một cuộc điện đàm giữa hai nhà lãnh đạo có thể mở ra hướng đi mới, nhưng điều này phụ thuộc vào thiện chí từ cả hai phía. Nếu không có sự can thiệp cấp cao, nguy cơ căng thẳng leo thang trở lại là rất lớn.

Giới quan sát cho rằng nếu ông Trump có thể thuyết phục được ông Tập rằng Mỹ sẽ không đưa ra thêm "bất ngờ" nào trong đối thoại, Trung Quốc có thể đồng ý bước vào đàm phán sâu hơn – từ đó mở ra cơ hội cải thiện quan hệ trong nhiệm kỳ hai của ông Trump.

Thu Trang (Theo CNBC)