Dàn phương tiện, vũ khí góp phần làm nên chiến thắng tại Ngã ba Đồng Lộc

Khu di tích Ngã ba Đồng Lộc nằm trên đường Hồ Chí Minh, là giao điểm của quốc lộ 15A và tỉnh lộ 2. Trong chiến tranh, nơi đây là mạch máu giao thông để hậu phương chi viện cho miền Nam, được mệnh danh là một trong những “trận địa lửa” ở miền Trung.

Ngã ba Đồng Lộc bị đánh phá ác liệt nhất vào năm 1968. Từ tháng 4 đến tháng 10/1968, vùng đất này phải hứng chịu gần 50.000 quả bom các loại, bình quân mỗi mét vuông đất gánh trên 3 quả bom.

Cũng tại đây, trưa 24/7/1968, 10 nữ thanh niên xung phong thuộc Tiểu đội 4, Đại đội 552, Tổng đội 55, ra đường làm nhiệm vụ tại Ngã ba Đồng Lộc. Đến 16h, trận bom thứ 15 trong ngày dội xuống Đồng Lộc, một quả nổ gần căn hầm chữ A, nơi 10 chị tránh bom. Hầm sập, tất cả các chị hy sinh. Người trẻ nhất hy sinh khi ấy mới 17 tuổi, ba chị lớn nhất cùng 24 tuổi.

Ngày nay, Đồng Lộc trở thành Khu di tích lịch sử cấp Quốc gia đặc biệt, trưng bày gần 1.000 hiện vật chiến tranh. Trong đó có dàn phương tiện, vũ khí góp phần làm nên Chiến thắng Đồng Lộc trong cuộc kháng chiến chống Mỹ.

Trong ảnh là xe ZIN-157, loại phương tiện từng tham gia phục vụ chiến đấu tại chiến trường Ngã ba Đồng Lộc, có trọng tải 2,5 tấn, động cơ 5,6 lít, công suất 109 mã lực. Loại phương tiện này được Liên Xô chế tạo trong thời gian từ năm 1958 đến năm 1961. Trong chiến đấu, phương tiện này thường được dùng để chở binh sĩ và quân nhu.

Chiếc xe GAZ-63, loại phương tiện do Liên Xô chế tạo và viện trợ cho Việt Nam. Xe sử dụng động cơ 6 xi lanh, công suất 70 mã lực, hộp số 4 cấp, 2 cầu. Bình xăng của xe có thể chứa từ 90 đến 105 lít nhiên liệu, tiêu thụ 25 lít/100km. Tốc độ tối đa mà xe đạt được là 65km/h.

“Cỗ máy” xe ủi C100, phương tiện này được Anh hùng lực lượng vũ trang Uông Xuân Lý điều khiển gạt bom nổ chậm, san lấp hố bom tại Ngã ba Đồng Lộc.

Nằm cạnh xe ủi C100 là Cùng hai khẩu pháo huyền thoại 37mm và 57mm. Pháo 37mm từng được Tiểu đoàn 8 pháo cao xạ Hà Tĩnh sử dụng, còn pháo 57mm được Trung đoàn 210 sử dụng chiến đấu tại Ngã ba Đồng Lộc.

Hai xác máy bay được trưng bày ngoài trời tạo điểm nhấn cho du khách khi đến tham quan khu di tích Ngã ba Đồng Lộc. Trong đó có 1 máy bay AD-6.

Ông Lê Thanh Hoàn, Phó trưởng Ban Quản lý Khu di tích Ngã ba Đồng Lộc cho biết, Mỹ cũng dùng AD-6 để bay trinh sát và ném bom khói chỉ điểm cho máy bay khác ném bom tàn phá Ngã ba Đồng Lộc.

Ngoài ra, nhiều vỏ bom các loại (bom phá, bom từ trường, bom sát thương) do quân đội Mỹ từng ném xuống Ngã ba Đồng Lộc cũng được trưng bày tại phòng truyền thống khu di tích.

Theo lãnh đạo Ban Quản lý Khu di tích Ngã ba Đồng Lộc, hằng năm khu di tích đón hàng trăm lượt khách đến tham quan, dâng hương tưởng niệm các liệt sĩ nằm lại nơi đây.

TRỌNG TÙNG