Dân Sri Lanka 'trắng tay'

Tại Sri Lanka, hàng người chờ đợi ở khắp mọi nơi và có trật tự.

Trên khắp các đường phố ở Sri Lanka, hình ảnh những chiếc xe tuk-tuk xếp hàng dài chờ đổ xăng được ví như những con trăn kim loại khổng lồ.

Để mua được 5 lít xăng, những người lái xe đã bình tĩnh xếp hàng chờ đợi trong 5 ngày. Mọi người đã xếp hàng để mua gas, sữa bột và lấy thực phẩm tại điểm phát đồ ăn mà không có xích mích hay tranh cãi, theo New York Times.

Kiên nhẫn chờ đợi

Mỗi ngày, những người lao động trong các lĩnh vực thiết yếu phải chen chúc trong xe buýt. Đây là một trong những phương tiện giao thông duy nhất được đảm bảo nguồn cung nhiên liệu.

Đất nước này đang vận hành bằng sự kiên nhẫn, ngay cả khi cuộc khủng hoảng chính trị và kinh tế leo thang.

Tình trạng thiếu nhiên liệu, giá lương thực toàn cầu tăng cao và khí hậu thất thường, cộng với những sai lầm trong chính sách và đại dịch Covid-19, đã tạo ra một cuộc khủng hoảng mà không có giải pháp dễ dàng.

Kristalina Georgieva, Giám đốc điều hành của Quỹ Tiền tệ Quốc tế, nhận định Sri Lanka như “một dấu hiệu cảnh báo”.

Những người đã quyết định rời khỏi đất nước phải chờ đợi một thời gian dài tại văn phòng hộ chiếu. Ảnh: New York Times.

Tuy nhiên, Sri Lanka có thể khác biệt ở một điểm: Sự tương trợ và cách vận hành khéo léo đã giúp quốc gia này ngăn chặn được sự sụp đổ hoàn toàn và tình trạng vô chính phủ, sau những phẫn nộ trước sự thất bại và tham nhũng của tầng lớp cầm quyền.

Các bệnh viện vẫn đang hoạt động. Xe rác vẫn đi trên các con phố, cho dù ít thường xuyên hơn. Việc cắt điện kéo dài 3 giờ được thông báo trong lịch trình chi tiết trước một ngày.

Trong đỉnh điểm của căng thẳng vào tuần trước, hàng nghìn người đã xông vào dinh thự của tổng thống và một số tòa nhà chính phủ khác. Tuy nhiên, ngay sau đó, người dân Sri Lanka đã quay trở lại xếp hàng, kiên nhẫn chờ đến lượt bên ngoài cung điện.

Đất nước này ngày càng phụ thuộc vào lòng tốt của người khác. Để thu hẹp khoảng cách về vật tư y tế, ban giám đốc bệnh viện thường đưa ra danh sách vật tư cần thiết và vận động quyên góp.

Tại Bệnh viện Lady Ridgeway, nơi nhiều đứa trẻ đến để phẫu thuật tim, cấy ghép thận và làm các thủ thuật phức tạp khác, 40% thuốc thiết yếu và thiết bị phẫu thuật đến từ các nhà tài trợ ở nước ngoài.

Bên cạnh đó, chính phủ nước này đang tìm kiếm những gì họ cần. Sumila Wanaguru, một nhà kinh tế học tại Ngân hàng Trung ương Sri Lanka, phân tích dòng tiền mỗi ngày để xác định những gì có thể tiết kiệm.

Du lịch và kiều hối - nguồn ngoại tệ chính của Sri Lanka - đã bốc hơi phần lớn. Khi chính phủ hết tiền để nhập khẩu các mặt hàng thiết yếu vào mùa xuân năm ngoái, họ đã sử dụng nguồn dự trữ của Ngân hàng Trung ương, vốn dao động quanh mức 0 trong những tháng gần đây.

Tiến sĩ Wanaguru, Giám đốc bộ phận hoạt động quốc tế và nhiều người khác tại Ngân hàng Trung ương, đã phải yêu cầu hạn mức tín dụng, hoãn nợ và hoán đổi tiền tệ để có được hàng trăm triệu USD mỗi tháng. Điều này giúp đất nước có nguồn tiền để nhập khẩu một lượng hàng hóa tối thiểu.

Giới chức đã buộc các nhà xuất khẩu phải đổi một phần lợi nhuận của họ bằng ngoại tệ với ngân hàng. Khi Ngân hàng Thế giới trao cho chính phủ nước này 130 triệu USD, tiến sĩ Wanaguru đã đổi sang đồng rupee, từ đó thêm USD vào dự trữ của ngân hàng.

“Chúng tôi đang điều hành đất nước mà không có dòng ngoại hối đổ vào”, bà nói.

Xe buýt lên ngôi

Sau khi nhiều tổ chức hạ xếp hạng nợ của Sri Lanka vào mùa xuân năm ngoái, một số nhà cung cấp dầu diesel và các mặt hàng khác bắt đầu yêu cầu trả trước. Tình hình trở nên tồi tệ hơn kể từ khi Sri Lanka vỡ nợ vào tháng 5, từ đó mất khả năng tiếp cận thị trường vốn.

Tiến sĩ Wanaguru phải thường xuyên sắp xếp các giao dịch tiền mặt khổng lồ để phục vụ hoạt động mua bán. Các công ty nhập khẩu sử dụng tiền mặt để giao dịch với tàu chở nhiên liệu.

Hàng người đứng chờ xe buýt ở Colombo (Sri Lanka) vào hôm 18/7. Ảnh: New York Times.

Nếu có một lĩnh vực kinh doanh đang phát triển mạnh mẽ, đó là kinh doanh xe buýt. Tuy nhiên, điều đó cũng đòi hỏi phải khắc phục sự cố liên tục. Các vấn đề về giao thông đã trở nên phổ biến đến mức các đài phát thanh nói đùa rằng phải đợi bốn tiếng đồng hồ mới có xe buýt đến.

Các quan chức tại Hội đồng Giao thông Sri Lanka cho biết xe buýt công cộng và tư nhân chở khoảng 1,5 triệu hành khách mỗi ngày ở Colombo và các vùng ngoại ô lớn. Hội đồng này đã đảm bảo rằng chính phủ sẽ cung cấp một dòng dầu diesel riêng biệt và ổn định cho cả xe buýt công cộng và tư nhân để giao thông vận tải không bị sụp đổ hoàn toàn.

Kingsley Ranawaka, Chủ tịch hội đồng, cho biết: “Giá phụ tùng thay thế đã tăng gấp đôi”.

Khi kết thúc một ngày làm việc, điểm dừng xe buýt vừa là dấu hiệu của những vấn đề, vừa thể hiện sự kiên trì.

Trong số những người đang chờ đợi để được về nhà có Praneeth Anuruddha, 33 tuổi, một nhân viên ngân hàng.

Hai năm trước, anh đã mua một chiếc ôtô cho gia đình nhỏ của mình và sử dụng nó để di chuyển đến ngân hàng.

“Vào thời điểm đó, tôi chưa bao giờ nghĩ rằng mình sẽ phải sử dụng xe buýt một lần nữa”, anh nói.

Nhưng trong tuần qua, anh Anuruddha đã để xe ở nhà, vốn chỉ còn một vạch xăng để sử dụng trong trường hợp khẩn cấp của gia đình.

Với chiếc túi trên vai, anh tiến đến gần một chiếc xe buýt đang đến.

"Nó quá đông. Tôi sẽ đợi chiếc xe tiếp theo”, anh nói.

100 ngày biểu tình rung chuyển Sri Lanka Từ các cuộc biểu tình đầu tháng 4, phong trào phản đối ở Sri Lanka dần lớn mạnh và đã buộc Tổng thống Gotabaya Rajapaksa từ chức. Mũi nhọn đang được chĩa vào quyền tổng thống.

Vân Đinh

Theo New York Times