Đảng muốn độc lập giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Greenland

Sau khi hoàn tất kiểm phiếu, đảng Demokraatit giành được 29,9% số phiếu bầu, tăng mạnh so với mức 9,1% của năm 2021, vượt qua đảng Naleraq - lực lượng ủng hộ ly khai nhanh chóng - với 24,5%.

Ông Jens-Frederik Nielsen, lãnh đạo Demokraatit và cựu Bộ trưởng Công nghiệp, nhấn mạnh: "Người dân muốn thay đổi... Chúng tôi muốn có nhiều doanh nghiệp tài trợ cho phúc lợi của chúng tôi hơn. Chúng tôi không muốn độc lập ngay ngày mai, mà cần một nền tảng vững chắc". Ông sẽ bắt đầu đàm phán thành lập liên minh cầm quyền.

Đảng Inuit Ataqatigiit cầm quyền và đối tác Siumut, cả hai đều theo đuổi con đường độc lập chậm rãi, chỉ giành được tổng cộng 36% phiếu bầu, giảm mạnh so với 66,1% vào năm 2021. Thủ tướng Mute Egede của đảng Inuit Ataqatigiit thừa nhận kết quả và tuyên bố sẽ lắng nghe mọi đề xuất trong các cuộc đàm phán liên minh.

Lãnh đạo đảng Demokraatit, Jens-Frederik Nielsen (bên trái) trong bữa tiệc bầu cử tại quán cà phê Killut ở Nuuk, ngày 12/3. Ảnh: Ritzau Scanpix/Mads Claus Rasmussen

Kết quả này diễn ra giữa bối cảnh Tổng thống Mỹ Donald Trump cam kết muốn nắm quyền kiểm soát hòn đảo này.

Kể từ khi nhậm chức vào tháng 1, ông Trump đã công khai ý định đưa Greenland – vùng lãnh thổ bán tự trị của Đan Mạch – trở thành một phần của Mỹ, viện dẫn lợi ích an ninh quốc gia.

Tuy nhiên hầu hết người dân Greenland phản đối ý tưởng này. Với dân số chỉ khoảng 57.000 người, Greenland trở thành điểm nóng trong cuộc cạnh tranh địa chính trị ở Bắc Cực, nơi băng tan giúp tài nguyên dễ khai thác hơn và mở ra các tuyến đường vận tải mới.

Greenland từng là thuộc địa của Đan Mạch trước khi trở thành vùng lãnh thổ vào năm 1953. Năm 1979, nước này giành được quyền tự trị hạn chế, nhưng Đan Mạch vẫn kiểm soát đối ngoại, quốc phòng và chính sách tiền tệ, đồng thời hỗ trợ tài chính gần 1 tỷ USD mỗi năm. Năm 2009, Greenland đạt được quyền tuyên bố độc lập thông qua trưng cầu dân ý, nhưng chưa thực hiện do lo ngại ảnh hưởng kinh tế.

Bà Qupanuk Olsen, ứng cử viên của đảng Naleraq, khẳng định: "Chúng ta cần sống theo văn hóa và ngôn ngữ của mình, không phụ thuộc vào Đan Mạch". Trong khi đó, bà Inge Olsvig Brandt của đảng Inuit Ataqatigiit cảnh báo: "Chúng ta chưa sẵn sàng. Còn nhiều vấn đề phải giải quyết trước khi nghĩ đến độc lập".

Sự quan tâm đặc biệt của ông Trump khiến cuộc bầu cử trở nên căng thẳng. Trong cuộc tranh luận trên truyền hình KNR vào tối thứ Hai, lãnh đạo cả 5 đảng có ghế trong quốc hội đều tuyên bố không tin tưởng ông Trump. Ông Erik Jensen, lãnh đạo đảng Siumut, chỉ trích: "Ông ấy đang cố gây ảnh hưởng đến chúng tôi. Điều đó khiến người dân lo lắng".

Dù phần lớn người dân Greenland ủng hộ độc lập, họ vẫn chia rẽ về thời điểm thực hiện. Cố vấn chính trị Julie Rademacher nhận định: "Ban đầu, sự tức giận với Đan Mạch là tâm điểm tranh luận. Nhưng nỗi lo về tham vọng của Mỹ giờ đây còn lớn hơn".

Hòn đảo này sở hữu trữ lượng tài nguyên đáng kể, bao gồm đất hiếm phục vụ công nghệ cao. Greenland chưa khai thác mạnh do lo ngại môi trường và sự thống trị của Trung Quốc trong ngành này.

Ông Trump cam kết sẽ "đầu tư hàng tỷ USD" nếu Greenland gia nhập Mỹ. Thủ tướng Đan Mạch khẳng định Greenland không phải để bán, nhưng quyền quyết định vẫn thuộc về người dân.

Tất cả 6 đảng chính trị tại Greenland đều ủng hộ độc lập nhưng khác nhau về lộ trình thực hiện. Naleraq, đảng đối lập hàng đầu, được hưởng lợi từ sự chú ý của Mỹ và cáo buộc Đan Mạch bóc lột tài nguyên. Đảng này muốn đưa vấn đề ly khai ra bỏ phiếu trước cuộc bầu cử tiếp theo sau 4 năm.

Ngọc Ánh (theo Reuters, CNN)