Đằng sau bức tranh 'Tiếp quản thủ đô' bị bỏ quên 26 năm

Họa sĩ Trịnh Lữ kể, năm 1964, bố anh - họa sĩ Trịnh Hữu Ngọc - phủ sơn lên mặt sau bộ sơn mài Phong cảnh Bắc Kỳ chưa hoàn thành của họa sĩ Lê Phổ. Bức tranh này do họa sĩ Nguyễn Gia Trí để lại cho ông trước khi di cư vào Nam. Tiếp đến, ông làm bức tranh Tiếp quản Thủ đô mặt sau của bức Phong cảnh Bắc Kỳ để thị trưởng Trần Duy Hưng mượn treo trong phòng khánh tiết Ủy ban Hành chính TP Hà Nội.

Bức tranh 'Tiếp quản Thủ đô' của họa sĩ Trịnh Hữu Ngọc.

Bức tranh sơn mài 'Phong cảnh Bắc Kỳ' còn dang dở của họa sĩ Lê Phổ.

Đây là bức tranh lịch sử duy nhất của Trịnh Hữu Ngọc. Bức tranh đặc biệt vì mặt trước là bức sơn mài của Lê Phổ - điển hình của Mỹ thuật Đông Dương, mặt sau của Trịnh Hữu Ngọc - bức sơn khắc có phong cách và kỹ thuật độc đáo.

Bức tranh song sinh Phong cảnh Bắc Kỳ - Tiếp quản Thủ đô như một chứng tích sinh động độc nhất vô nhị cho thời kỳ quan trọng và hấp dẫn nhất của lịch sử hội họa Việt Nam: giai đoạn quá độ từ thuộc địa sang độc lập giữa thế kỷ 20.

Dù bị hư hỏng như từng chi tiết trên bức tranh cho thấy lối làm tranh sơn khắc độc nhất vô nhị của Trịnh Hữu Ngọc.

Họa sĩ Trịnh Lữ cho biết, tác phẩm ra đời từ tình yêu và niềm tin ở tương lai. Tuy nhiên năm 1985, khi UBND TP Hà Nội xây dựng lại, nó bị bỏ quên trong kho suốt 26 năm trong tình trạng ẩm ướt.

"Năm 2011, chúng tôi thu hồi được bộ tranh thì màu sắc đã phai nhạt gần hết. Phần đáy tranh bị mối xông rỗng ruột và phá ra cả mặt sơn. Vậy mà nó vẫn giữ được vẻ sinh động nồng nhiệt, trang trọng mà thanh tao, duyên dáng.

Cảnh các tầng lớp nhân dân Thủ đô ra đón chào các chú bộ đội cụ Hồ bên Hồ Gươm được lồng trong một khung hoa cúc trang trí, chứa đựng những hình ảnh lịch sử từ Cách mạng Tháng 8 cho đến chiến thắng Điện Biên Phủ. Một bố cục cổ điển với phong cách hoàn toàn mới", họa sĩ Trịnh Lữ chia sẻ.

Trịnh Hữu Ngọc chỉ dùng một chút vàng, bạc cho phần dây hoa trang trí chạy viền quanh bức tranh. Toàn bộ hình người và hoa lá đều được chạm khắc rồi dạm màu nhẹ nhàng.

Vì muốn cứu bộ tranh, họa sĩ Trịnh Lữ đã trao nó cho một nhà sưu tập vì tin rằng sẽ được một nhóm chuyên gia Nhật Bản giúp phục chế xứng đáng. Sau đó, bộ vóc hai mặt đều là tranh này đã được tách đôi và phục dựng thành ba tác phẩm: một bức Trịnh Hữu Ngọc và hai bức của Lê Phổ.

"Hy vọng của chúng tôi là những tác phẩm lịch sử đặc biệt này sẽ được trưng bày cho công chúng thưởng lãm, một ngày nào đó", họa sĩ Trịnh Lữ cho biết.

Ảnh: Chụp từ cuốn sách ''Họa sĩ Trịnh Hữu Ngọc - Di sản đặc biệt của Mỹ thuật Đông Dương''

Tình Lê