Đằng sau chuyến bay chở người di cư đến đảo Martha's Vineyard

Daniel Cauro và em gái (đều là người di cư từ Venezuela) đã rất phấn khích khi lên máy bay ở Texas sau chuyến hành trình kéo dài hàng tháng tới Mỹ. Họ đã được phép ở lại Mỹ một cách hợp pháp trong khi chờ kết quả đề nghị xin tị nạn. Họ chưa từng đi máy bay và một hôm được thông báo sẽ đến một nơi được trợ giúp nhà ở. Nhưng cuối cùng, 2 anh em lại nằm trong số 50 người di cư bay từ Texas đến đảo Martha's Vineyard (bang Massachusetts) trên chuyến bay do Văn phòng Thống đốc bang Florida Ron DeSantis sắp xếp.

Hai anh em Daniel và Deci Cauro trong số 50 người di cư bị bỏ rơi tại đảo Martha's Vineyard

Phát ngôn lạ của vị Thống đốc

Rạng sáng 14-9-2022, 50 người di cư đã xếp hàng trên đường băng của một sân bay quân sự ở San Antonio (Texas) và lên 2 máy bay phản lực tư nhân. Vài giờ sau, họ hạ cánh xuống đảo Martha's Vineyard cách đó hơn 3.000km và thực sự không biết đây là một hòn đảo nhỏ.

Jackie Stallings và chồng là Larkin sở hữu quán bar The Ritz trên đảo, họ là một trong những người đầu tiên được gọi đến để giúp đỡ. Jackie kể, những người di cư có vẻ bị sốc. Các nhà hảo tâm cùng đông đảo phóng viên đổ về đây sau khi Thống đốc DeSantis giới thiệu chuyến bay là một phần của chương trình tái định cư người di cư trị giá 12 triệu USD mới được thực hiện. Tại cuộc họp báo vào tháng 9-2022, ông DeSantis nhấn mạnh: “Họ đói khát, vô gia cư, không có cơ hội nào cả. Bang Florida tình nguyện đưa họ đến đây”. Nhưng Văn phòng Thống đốc bang Florida không nói cho ai ở Vineyard biết về kế hoạch này.

Câu chuyện kỳ lạ nói trên đã thu hút sự chú ý của ông Javier Salazar - Cảnh sát trưởng hạt Bexar ở San Antonio (Texas), cách biên giới với Mexico khoảng 200km về phía Bắc. Ông Salazar kinh ngạc bởi đó là những người đang ở hạt Bexar một cách hợp pháp vào thời điểm đó. Vấn đề họ không phải là những người “không có giấy tờ”. Là một đảng viên Đảng Dân chủ, lại làm việc 23 năm tại Sở Cảnh sát San Antonio trước khi được bầu làm Cảnh sát trưởng vào năm 2016, ông Salazar đã yêu cầu đơn vị chống tội phạm có tổ chức của mình điều tra. Sau 8 tháng, họ phát hiện ra cái mà Cảnh sát trưởng Salazar gọi là “hoạt động tội phạm bí mật” có liên quan đến Văn phòng Thống đốc bang Florida.

Nhóm người di cư được đưa đến đảo Martha's Vineyard nhận ra họ bị… lừa

Bí mật thu gom người di cư

Hành vi lừa dối bắt đầu từ bên ngoài trung tâm người di cư ở San Antonio. “Những gì chúng tôi có thể nói vào thời điểm này, về cơ bản có vẻ như họ đã lái xe quanh khu vực, tìm kiếm những người có thể giống đối tượng mục tiêu mà họ đang theo đuổi, sau đó tìm cách tiếp cận” - Cảnh sát trưởng Salazar nói. Mục tiêu mà ông nói đến là những người di cư như Daniel Cauro. Người đàn ông 30 tuổi đến từ Venezuela đã mất hàng tháng vượt biên từ Trung Mỹ cùng với chị gái Deici và 2 người anh em họ. Họ đến biên giới Mỹ vào đầu tháng 9-2022, đăng ký tị nạn và được phép vào Mỹ hợp pháp. Vài ngày sau, khi đã mệt mỏi vì đói khát ở bên ngoài trung tâm di cư, Daniel nhận được lời đề nghị giúp đỡ của 2 phụ nữ đi trên chiếc ô tô màu trắng. “Họ nói muốn đưa tôi đến một tiểu bang không có quá nhiều người di cư, ở đó sẽ có nhà ở và mọi thứ. Nhưng không ai nhắc đến từ Massachusetts”.

Qua điều tra, 1 trong 2 phụ nữ đó là Perla Huerta - cựu điệp viên phản gián của quân đội Mỹ. Thời điểm đó, Huerta ở Texas để tìm kiếm người di cư cho đầy chuyến bay. Công việc này được báo cáo thường xuyên cho các thành viên chủ chốt của Văn phòng Thống đốc Florida. Vào giữa tháng 8-2022, Huerta nhắn tin cho ông Larry Keefe - Giám đốc An toàn công cộng Florida: “Vừa trở về. Các nhà thờ trống rỗng...”. Vào ngày 11-9, Keefe gửi cho ông James Uthmeier, lúc đó là Chánh văn phòng của Thống đốc DeSantis rằng đã thu gom đủ 50 người.

Trong nhiều ngày, những người di cư được ăn, ở tại khách sạn trị giá 59 USD/đêm gần sân bay San Antonio. Buổi chiều trước khi họ rời đi, Daniel nói rằng Perla đã tặng họ một thẻ quà tặng McDonald's trị giá 10 USD mà hiện giờ anh vẫn còn giữ. “Cô ấy nói đây là một tấm thiệp, nhưng tôi cần bạn ký vào tờ này, phải ký mới lấy được thẻ. Chúng tôi đồng ý nên đã ký”. Giấy tờ đó thực chất là một mẫu đơn đồng ý di chuyển. Những chữ viết tắt của Texas và Massachusetts đã được người khác điền vào. Không nơi nào trên mẫu đơn có ghi Martha's Vineyard. Sáng hôm sau, 50 người di cư lên máy bay. Họ đáp xuống Martha's Vineyard lúc 15h và được mời lên những chiếc xe buýt đang chờ sẵn rồi thả xuống bên đường. Theo hồ sơ công khai, hoạt động này tiêu tốn của Florida hơn 600 - 12.000 USD/người di cư.

Ban đầu, 1 trong số 50 người di cư lập tức rời Martha's Vineyard để vào đất liền vì nhận ra tình trạng bị bỏ rơi này. Theo nữ luật sư Rachel Self (một luật sư bào chữa hình sự và nhập cư), những người di cư nói rằng họ được hứa trợ giúp, nhưng hầu hết họ chỉ được cầm giấy tờ giới thiệu về nơi đến khoảng 15 phút trước khi máy bay hạ cánh ở Massachusetts. Theo Văn phòng của ông DeSantis, sách hướng dẫn họ nhắc đến Martha's Vineyard và một danh sách dài các lợi ích sẵn có. Nhưng thực tế là gì? Họ không được hưởng bất kỳ quyền lợi nào.

Cảnh sát trưởng Javier Salazar nhận thấy sự việc là một hoạt động phạm pháp

Chưa rõ động cơ của vụ việc

Cảnh sát trưởng Salazar nhận thấy vấn đề khuất tất ở đây. “Nếu chẳng có gì được chuẩn bị khi bạn đến đó, liệu bạn có muốn đi hay không? Tôi nghĩ một số người có thể đồng ý, vì họ chấp nhận may rủi. Nhưng theo tôi hiểu thì đó không phải là điều đã xảy ra. Người ta săn lùng người di cư để đưa lên những chiếc máy bay đó. Người ta lợi dụng hoàn cảnh tuyệt vọng của những con người này rồi đưa họ đi chỉ để bỏ lại đó”.

Khi đã ở Martha's Vineyard, những người di cư lo lắng về việc bỏ lỡ cơ hội kiểm tra nhập cư bắt buộc. Nữ luật sư Rachel Self cho biết, việc đăng ký đã được lên lịch trên khắp đất nước. “Nếu bỏ lỡ lần đăng ký đó, người xin nhập cư có khả năng bị đưa vào quy trình tố tụng và bị trục xuất vắng mặt”. Rachel Self lý giải thêm, về mặt kỹ thuật, họ không phải là người nhập cư bất hợp pháp mà là những người được tạm tha đang xin tị nạn. Tuy nhiên, có một cách để giúp nhóm người nhập cư này, họ sẽ nhận được U-Visa nếu đáp ứng 2 điều kiện: Phải có giấy chứng nhận của quan chức thực thi pháp luật rằng họ là nạn nhân của tội phạm và sau đó cần chứng minh rằng họ đã phải chịu đựng hậu quả của tội ác đó. Vì vậy, Rachel Self đã bay tới Texas với một chồng giấy chứng nhận U-Visa để Cảnh sát trưởng Javier Salazar ký. Sau khi xem xét cẩn thận, ông đã xác nhận.

Vậy liệu mục đích của sự việc này là gì? Phải chăng là để tỏ ra cứng rắn với người di cư hay chỉ để đánh bóng tên tuổi cho những nhà lãnh đạo muốn phô trương ý tưởng giải quyết bài toán về người di cư. Luật sư Rachel Self cho rằng, trớ trêu thay, nó lại cung cấp cho họ một con đường độc lập để hợp pháp hóa địa vị của họ. Chỉ có Daniel, Deici và 2 anh em họ của họ ở lại đảo làm những công việc lặt vặt để sống. 45 người còn lại trở về đất liền. Tất cả họ đã bắt đầu chờ đợi nhiều năm để hồ sơ xin tị nạn và thị thực của họ được xử lý. Chính việc Quốc hội Mỹ đình chỉ chính sách với người tạm tha đã khiến vấn đề trở nên nghiêm trọng. Trước kia, những người được tạm tha đồng thời được cấp giấy phép làm việc theo cùng một con dấu. Nhưng bây giờ phải mất nhiều năm đối tượng này mới có được giấy phép làm việc. Vì vậy, nó tạo ra kẽ hở cho tình trạng lạm dụng lao động và nhà ở, cũng như nạn buôn người phát triển mạnh.

Sự gia tăng người di cư ở biên giới Mỹ - Mexico đã bóp nghẹt hệ thống nhập cư của nước này. Trong năm qua, khoảng 2 triệu người di cư đã bị bắt khi cố gắng vượt biên vào Mỹ và khoảng 1.500 người (đang xin tị nạn) được phép vào mỗi ngày. Các nơi tạm trú đang quá tải, nguồn lực bị cạn kiệt và các nhà lập pháp dường như không có khả năng giải quyết vấn đề. Tình trạng đó làm nảy sinh tình huống kịch tính và vụ việc nói trên đã thu hút sự chú ý của cơ quan thực thi pháp luật.

Cho tới nay, không ai trong Văn phòng Thống đốc bang Florida bị buộc tội về hành vi vi phạm liên quan đến các chuyến bay nói trên. Vào tháng 6-2023, Cảnh sát trưởng Salazar đã đề nghị cáo buộc hình sự đối với 2 nghi phạm mà ông không nêu tên, nhưng được mô tả là những nhà tuyển dụng nữ tham gia vào hoạt động này. Khuyến nghị của Cảnh sát trưởng đang được luật sư hạt Bexar xem xét.

Theo CBS News