Đằng sau khoản chi lên tới 500 triệu USD của Phó Tổng thống Guinea Xích đạo
Cuối tháng 7-2021, chính phủ Anh đã cáo buộc và cấm nhập cảnh đối với Teodoro Obiang Mangue Obiang - Phó Tổng thống đồng thời là con trai Tổng thống đương nhiệm của Guinea Xích đạo vì đã chi tiêu hơn 500 triệu USD không đúng cách kể từ khi trở thành Bộ trưởng chính phủ vào năm 1998. Số tiền khổng lồ này đã đi đâu?
Nổi tiếng về lối sống xa hoa
Hiện có 3/4 người dân Guinea Xích đạo không được truy cập Internet, nhưng Teodoro Obiang Mangue lại thu hút 116.000 người theo dõi trên Instagram bằng những hình ảnh từ phong cách sống đẳng cấp của ông. Đó là, thử cảm giác trên một chiếc xe đua F1, dự lễ hội Carnaval, sống trong dinh thự trị giá 100 triệu USD ở Paris, sở hữu một chiếc máy bay phản lực trị giá 38 triệu USD, xe sang Ferrari hay Aston Martins, và một loạt các kỷ vật của Michael Jackson (bao gồm cả chiếc găng tay phủ pha lê trị giá 275.000 USD mà ông vua nhạc pop đã đeo trong một chuyến lưu diễn).
Các nhà điều tra chống tham nhũng nói rằng, các khoản chi tiêu phung phí ấy được tài trợ bằng tiền của chính phủ và nó phải dừng lại. Theo lệnh trừng phạt, tài sản của Phó Tổng thống Guinea Xích đạo sẽ bị đóng băng và ông sẽ bị cấm nhập cảnh vào Vương quốc Anh. Ông Dominic Raab - Ngoại trưởng Anh cho biết: “Hành động của chúng tôi nhắm vào những cá nhân đã “móc túi” đất nước để làm của riêng, gây thiệt hại cho người dân. Tham nhũng làm cho các quốc gia nghèo thêm cạn kiệt, khiến người dân của họ bị mắc kẹt trong đói khổ và đầu độc nền dân chủ”. Đối với Vương quốc Anh, các hạn chế trừng phạt được xem xét liên tục và tối thiểu là 3 năm một lần. Ông Obiang cũng có thể vận động hành lang để loại bỏ họ.
Rắc rối pháp lý nói trên đã làm sáng tỏ tình trạng bất bình đẳng ở Guinea Xích đạo. Đây là quốc gia giàu thứ ba ở châu Phi, tính theo tổng sản phẩm quốc nội trên đầu người. Nhưng theo Ngân hàng thế giới, 1/3 dân số thiếu các dịch vụ vệ sinh cơ bản.
Bị nhiều nước đưa vào “tầm ngắm”
Teodoro Obiang Mangue (53 tuổi) có xu hướng thích những thứ lạ mắt từ khi còn trẻ. Ông được cho là đã học tại một trường trung học tư thục ở Normandy (Pháp), sau đó tham gia khóa tiếng Anh tại Đại học tư thục Pepperdine ở California (Mỹ), nơi ông đi du lịch khắp nơi trên một chiếc xe limousine. Tờ báo của nhà trường năm 2007 cho biết, sinh viên này hiếm khi đến lớp, cuối cùng phải sớm rời khỏi chương trình học.
Ngay sau đó, Teodoro Obiang Mangue gia nhập Chính phủ Guinean Xích đạo. Cha của ông là Tổng thống Teodoro Obiang Nguema Mbasogo sau một cuộc đảo chính năm 1979 và đã cầm quyền liên tục kể từ đó. Đó là thời điểm tốt để Teodoro Obiang Mangue tham gia quản lý vì Guinea Xích đạo đang mở rộng đáng kể chương trình khai thác dầu mỏ. Người đàn ông này cũng được cho là đã tìm ra nhiều cách khác để làm giàu cho bản thân. Chẳng hạn, khi còn giữ chức Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và lâm nghiệp, ông đã đặt ra một loại thuế lớn đối với mặt hàng gỗ, nhưng nhấn mạnh rằng các khoản thanh toán phải được thực hiện trực tiếp cho ông hoặc cho một công ty mà ông sở hữu. Bộ Tư pháp Mỹ năm 2007 đã nêu rõ điều phi lý này, nhưng Guinea Xích đạo đã lập luận rằng những hành động này là hợp pháp. Bộ Tư pháp Mỹ cho hay, mức lương chính thức của Obiang vào thời điểm đó là 60.000 USD. Tuy nhiên, từ tháng 4-2005 đến cuối năm 2006, ít nhất 73 triệu USD đã được chuyển đến Mỹ để thay mặt ông ta mua một ngôi nhà 35 triệu USD ở Malibu và một chiếc máy bay phản lực trị giá 33,8 triệu USD. Năm 2014, Chính phủ Mỹ đã làm rõ các cáo buộc tham nhũng chống lại Obiang và ông ta đồng ý tịch thu tài sản hơn 30 triệu USD.
Ba năm sau, một tòa án Pháp xét xử vắng mặt đối với Phó Tổng thống Guinea Xích đạo về tội tham ô, tuyên án 3 năm tù treo và tịch thu hàng chục triệu đô la tài sản nắm giữ. Một điểm gây tranh cãi chính là một dinh thự khổng lồ ở Paris được dùng làm nơi ở riêng cho Obiang. Chính phủ Guinea Xích đạo cho rằng, đó là một trụ sở ngoại giao, nhưng Tòa án Liên hợp quốc sau đó đã bác bỏ tuyên bố đó.
Trong khi đó, vào năm 2018, Chính phủ Brazil được cho là đã thu giữ khoảng 1,5 triệu USD tiền mặt và số đồng hồ trị giá 15 triệu USD mà ông Obiang và phái đoàn của ông mang vào nước này. Guinea Xích đạo tuyên bố việc truy thu đó là bất hợp pháp.