Dành làn ưu tiên xe buýt, chớ bàn lùi

Điều này khiến xe buýt đi chậm hơn phương tiện cá nhân, chưa hấp dẫn hành khách.

Chưa được ưu tiên trên đường

7h50 sáng 10/12, có mặt tại điểm xe buýt đối diện Đại học KHXH&NV Hà Nội trên đường Nguyễn Trãi, PV ghi nhận hàng chục hành khách là học sinh, sinh viên, người đi làm đang sốt sắng hướng mắt về phía dòng ùn tắc kéo dài để đợi các tuyến xe buýt tới. “Tôi vừa bị lỡ chuyến lúc 7h35 nhưng chờ tới 15 phút chưa có chuyến tiếp theo”, chị Phương, một hành khách đang chờ xe chia sẻ.

Vào giờ cao điểm ở Hà Nội, những chiếc xe buýt luôn “ì ạch” bởi vây quanh là lượng phương tiện cá nhân khổng lồ - Ảnh: Tạ Hải

Chỉ cách điểm chờ xe buýt tại chợ Nhà Xanh khoảng hơn 200m, nhưng chiếc xe buýt số 27 BKS 29B-4174 phải mất tới 12 phút mới có thể vào nhà chờ để đón khách.

Quan sát cho thấy trên đường Nguyễn Trãi, Khuất Duy Tiến, Phạm Hùng, Xuân Thủy, Cầu Giấy… giờ cao điểm, những chiếc xe buýt luôn “ì ạch” bởi vây quanh là lượng phương tiện cá nhân khổng lồ.

Anh Vũ Công Hoàn, lái xe buýt tuyến 27 lộ trình bến xe Yên Nghĩa - Nam Thăng Long chia sẻ, vào giờ cao điểm tình trạng chung của xe buýt là đi chậm do ùn tắc. Mặc dù là phương tiện công cộng nhưng để đảm bảo an toàn, xe buýt luôn phải nhường phương tiện cá nhân, khiến tốc độ di chuyển của xe buýt giờ cao điểm rất chậm.

Theo ông Nguyễn Trọng Thông, Chủ tịch Hiệp hội Vận tải hành khách công cộng Hà Nội, với việc lưu thông trên làn hỗn hợp, tốc độ của xe buýt thường chỉ đạt khoảng 14km/h, thấp hơn tốc độ bình quân của xe máy (khoảng 17km/h). Chính điều này khiến xe buýt khó thu hút được người dân.

Ông Thông cho biết thêm, cách đây gần chục năm, Hiệp hội Vận tải hành khách công cộng Hà Nội kiến nghị các cơ quan chức năng ưu tiên xây dựng 14 tuyến đường dành riêng cho xe buýt. Trong đó có 4 tuyến đường được đưa vào kế hoạch nghiên cứu từ năm 2019 đến năm 2020, 10 tuyến đường được đưa vào kế hoạch từ năm 2021-2030 nhưng đến thời điểm này vẫn chưa có gì thay đổi.

“Giai đoạn từ 2004-2013, khi Hà Nội hình thành đoạn đường dành riêng cho xe buýt trên đường Nguyễn Trãi, tốc độ bình quân của xe buýt đạt đến 23km/h. Khách mua vé tháng lúc đó chiếm tới 1/6 toàn mạng lưới, góp phần giảm ùn tắc và hạn chế phương tiện cá nhân. Trong khi đó, tuyến buýt BRT 01 (Kim Mã - bến xe Yên Nghĩa) đang chạy làn đường riêng, dù có nhiều ý kiến trái chiều, tuy nhiên lượng khách lại khá tốt”, ông Thông dẫn chứng.

Có làn đường riêng, xe buýt sẽ nhanh hơn

Ông Thái Hồ Phương, Phó giám đốc Trung tâm Quản lý Giao thông công cộng (Sở GTVT Hà Nội) cho biết, theo khảo sát của Ngân hàng Thế giới, với việc hoạt động trên làn đường riêng, tỷ lệ đúng giờ của xe buýt BRT lên đến 92%. BRT cũng đang có tốc độ chạy xe gần 20km/h và thời gian giảm 20% so với xe buýt thường trên đoạn đường cùng khoảng cách. Nhờ đó, BRT đang là loại hình vận tải công cộng hiệu quả nhất tại Thủ đô.

“Tuyến buýt BRT 01 có tỷ lệ hành khách là người đi làm chiếm tới 60-70% (công chức, viên chức khoảng 43%; nhân viên văn phòng khoảng 36%). Trong khi đó, đối với các tuyến buýt thường, nhóm đối tượng là người đi làm chỉ chiếm khoảng 22%, còn lại 78% là học sinh, sinh viên”, ông Phương thông tin.

Theo TS. Vũ Anh Tuấn, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu GTVT Việt Đức (Đại học Việt Đức), với hiện trạng giao thông của Hà Nội hiện nay, không có giải pháp nào hiệu quả bằng phát triển giao thông công cộng. Nếu không ưu tiên đường đi cho xe buýt, chỉ khoảng vài ba năm nữa, người dân sẽ rơi vào cảnh “đứng yên ngoài đường nhìn nhau, ngắm ùn tắc”.

Dẫn chứng cụ thể, TS. Tuấn cho biết, theo nghiên cứu, trên một làn đường rộng 3,5m (một chiều), nếu đi bằng ô tô chỉ chở được 1.000-1.200 người/h/hướng thì với xe buýt, con số này lên đến 4.000-5.000.

“Hiện 50% thời gian di chuyển của xe buýt là do phải chờ đợi tại các nút giao. Do đó, làn đường riêng cho xe buýt phải được đính kèm đồng thời với đèn tín hiệu ưu tiên để xe buýt có thể rút ngắn thời gian thực hiện một lộ trình”, TS. Tuấn phân tích và cho rằng, để việc hình thành làn ưu tiên cho xe buýt được hiệu quả, cơ quan chức năng và người dân phải chấp nhận trong giai đoạn đầu giao thông có xáo trộn.

Chuyên gia giao thông, TS. Phan Lê Bình cũng cho rằng, để xe buýt cạnh tranh được với phương tiện cá nhân, xe buýt phải được ưu tiên trên mặt đường. Khi nào xe buýt được ưu tiên làn, được ưu tiên chạy trong giờ cao điểm, chạy nhanh hơn xe cá nhân, lúc đó người dân mới thay đổi suy nghĩ, bỏ xe máy để đi xe buýt.

“Còn chúng ta cứ nghe dư luận nói về việc xe buýt chiếm riêng một làn gây tắc đường rồi điều chỉnh sẽ rất khó thành công. Nhất định phải tạo làn ưu tiên cho xe buýt, nhất là các tuyến đường mới mở. Dần dần từ 1 tuyến sẽ có thêm nhiều tuyến khác, không làm được đồng bộ một lúc thì làm từ từ, sau sẽ có mạng hoàn chỉnh”, TS. Bình nói.

Lê Tươi