Đạo diễn, NSƯT Đặng Thái Huyền: Làm phim chiến tranh để trân trọng hòa bình

Nữ đạo diễn chia sẻ, phải nỗ lực rất nhiều để khán giả trẻ hiểu được về lịch sử, hiểu được sự hy sinh của cha anh mình. Có như vậy, họ mới trân trọng giá trị của hòa bình hôm nay.

Đạo diễn, NSƯT Đặng Thái Huyền.

Phim chiến tranh không hề "khó, khô, khổ"

Chị từng chia sẻ, đề tài chiến tranh vẫn còn rất nhiều chất liệu để tạo nên những bộ phim chạm đến trái tim khán giả, thậm chí có thể trở thành phim ăn khách. "Mưa đỏ" có phải là một bộ phim như vậy?

Ai cũng nghĩ đề tài chiến tranh là "khó, khô, khổ". Mới đầu tôi cũng nghĩ thế, khi bắt tay thực hiện, tôi cũng cảm thấy khó. Nhưng đề tài chiến tranh còn rất nhiều vấn đề có thể khai thác thác tốt.

Thế giới đã có rất nhiều bộ phim chiến tranh ăn khách, đạt kỷ lục phòng vé, chúng ta có quyền hy vọng. Các nhà làm phim phải nỗ lực nhiều hơn với khát vọng để khán giả trẻ hiểu được về lịch sử, hiểu được sự hy sinh của cha anh mình. Có như vậy, họ mới trân trọng giá trị của hòa bình hôm nay.

Muốn truyền tải được thông điệp ấy, chúng ta phải thuyết phục được khán giả ra rạp. Và không có cách nào khác là các nhà làm phim buộc phải tìm ra những cách để vừa truyền tải được thông điệp nhân văn của một bộ phim lịch sử chiến tranh cách mạng, vừa phải có những chi tiết để các bạn trẻ hôm nay đồng cảm.

Đạo diễn Đặng Thái Huyền (giữa) cùng đoàn làm phim "Mưa đỏ" ở phim trường tại Quảng Trị.

Không ít ý kiến cho rằng, làm phim chiến tranh hiện nay là một thử thách kép - vừa đòi hỏi sáng tạo nghệ thuật, vừa phải vượt qua định kiến, khó khăn kinh phí và cả sự dè dặt từ khán giả trẻ. Chị nghĩ sao?

Chúng tôi không gặp khó khăn, áp lực về định kiến của khán giả. Áp lực nhất với chúng tôi là chính mình. Nếu vượt qua chính mình, không bằng lòng với bản thân chắc chắn sẽ có kết quả.

Hướng tới thị hiếu khán giả khác với việc chỉ chăm chăm nhìn vào thị hiếu khán giả. Với bộ phim chiến tranh lịch sử cách mạng, đầu tiên là phải tôn trọng lịch sử, dù muốn kể câu chuyện như thế nào. Trên cơ sở ấy, có thể mở rộng, hư cấu để câu chuyện mềm mại, cảm xúc hơn.

Mỗi đạo diễn buộc phải tìm ra phương án của mình. Không có đáp án chung cho tất cả. Có người chọn các gương mặt ăn khách, có người muốn tập trung vào cảnh vũ khí, khí tài, cháy nổ giống như những phim hành động nước ngoài… Với "Mưa đỏ", chỉ sau khi xem xong phim, khán giả mới đưa ra câu trả lời rằng lựa chọn của đạo diễn có đúng hay không.

Theo chị, liệu những yếu tố gây ấn tượng mạnh như các cảnh nóng hoặc chi tiết sốc có phải là cách để giúp phim chiến tranh bớt khô khan, không rơi vào tình trạng "xem xong rồi quên"?

Tôi là một trong những đạo diễn thực hiện khá nhiều cảnh nóng trong phim. Nhưng tôi không lạm dụng cảnh nóng. Cảnh nóng trong phim nếu xuất hiện đúng lúc và cần thiết thì nên có. Nếu chỉ là sự dễ dãi hay để lôi kéo khán giả, truyền thông thì tôi không bao giờ làm.

Với "Mưa đỏ", tôi chưa thể trả lời. Tôi muốn để dành câu trả lời này khi phim ra mắt.

Không quảng bá, khó có khán giả

Trước "Mưa đỏ", có khá ít tác phẩm điện ảnh về chiến tranh được đầu tư bài bản và phát hành rạp, tạo được hiệu ứng tích cực là "Đào, Phở và Piano" cùng "Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối". Chị có nghĩ đó là con số khá khiêm tốn so với tiềm năng của dòng phim này?

Tôi không nghĩ như vậy. Đã có rất nhiều tác phẩm điện ảnh về chiến tranh cách mạng rất ý nghĩa và có tính giáo dục, nhân văn. Rất nhiều bộ phim của các tiền bối khi xem xong, thế hệ hậu bối như tôi có thêm nguồn cảm hứng, động lực, như phim của thế hệ thầy tôi - đạo diễn, NSND Khắc Lợi, NSND Đặng Nhật Minh, NSND Thanh Vân, NSND Nhuệ Giang…

Mưa đỏ là bộ phim do nhà văn Chu Lai viết kịch bản, Đặng Thái Huyền đạo diễn.

Chỉ có điều đáng tiếc là trong một khoảng thời gian nào đấy, khâu truyền thông, quảng bá cho những tác phẩm điện ảnh của Nhà nước không được coi trọng đúng mức. Nhiều khán giả không có thông tin, cách thức tiếp cận tác phẩm.

Thời gian gần đây có "Đào, Phở và Piano", "Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối" hay "Mưa đỏ", sắp tới đây có thể nhiều tác phẩm khác, mọi người sẽ quan tâm đến khâu truyền thông, quảng bá và công chiếu rộng rãi tới khán giả. Công chúng có cơ hội được xem và biết tới nhiều hơn.

Một bộ phim thành công phải có nhiều khán giả, kể cả tranh cãi đúng - sai, khen - chê. Quảng bá là khâu nên được chú trọng và thay đổi để tiếp cận khán giả. Khác trước đây, các nhà làm phim không thể làm xong là hết nhiệm vụ.

Chứ không phải điện ảnh chiến tranh Việt Nam từng có giai đoạn trầm lắng cũng bởi vì chưa thoát khỏi khuôn mẫu, thưa chị?

Mỗi bộ phim chiến tranh đề cập đến những góc khuất khác nhau. Trước năm 1975, phim chiến tranh sinh ra trong cuộc chiến với thông điệp cổ động toàn thể nhân dân hướng về cuộc chiến phía trước.

Nhưng sau năm 1975, phim chiến tranh là những bộ phim phản tư - hoài niệm, nhìn nhận lại. Người ta bắt đầu đụng chạm vào những góc khuất, nhìn nhận lại về tổn thương mất mát của người lính sau khi bước ra khỏi cuộc chiến. Họ không chỉ phản ánh dưới góc độ người anh hùng. Rất nhiều bộ phim đã làm được điều đó như: "Mùa ổi" của NSND Đặng Nhật Minh, "Đời cát" của NSND Thanh Vân…

Duy nhất một điều các phim chiến tranh phải có là dù mất mát, đau thương, nhìn nhận lại thế nào thì điều quan trọng phải hiểu rằng: Có được ngày hòa bình như hôm nay chúng ta đã phải đánh đổi, hy sinh rất nhiều.

Cần cho thế hệ trẻ hiểu rõ bản chất của cuộc chiến tranh của chúng ta là bảo vệ đất nước. Không ai muốn chiến tranh xảy ra. Nhiều thế hệ đã đánh đổi cả thanh xuân, xương máu của mình cho hòa bình. Chúng ta phải trân quý điều đó.

Tín hiệu vui

Theo chị, thế hệ đạo diễn hiện nay đã đạt được những bước tiến nào trên hành trình hiện thực hóa khát vọng làm phim chiến tranh vừa bảo đảm chất lượng nghệ thuật, vừa chạm tới trái tim khán giả?

Tôi nghĩ một cánh én không làm nên một xuân, cần rất nhiều đạo diễn chung tay. Những bộ phim ra rạp gần đây được khán giả đón nhận là tín hiệu vui, là sự khích lệ to lớn cho giới làm phim.

Nếu đi từng bước chậm, chắc như vậy sẽ gợi cảm hứng cho rất nhiều đồng nghiệp có ý định bắt tay vào dòng phim này.

Bộ phim Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối của đạo diễn Bùi Thạc Chuyên là bộ phim đề tài chiến tranh đạt doanh thu hơn 172 tỷ đồng.

Có điều gì về đề tài chiến tranh mà chị thấy mình đủ bản lĩnh để khai thác, kể cả khi đó là những khía cạnh ít được chạm đến?

Tôi không nghĩ chỉ riêng mình mới đủ bản lĩnh hay dũng cảm để khai thác đề tài chiến tranh. Mỗi đạo diễn đều có thế mạnh và cách kể riêng. Không ai giống ai, cũng không nên so sánh ai làm tốt hơn ai. Tôi chỉ cố gắng làm tốt nhất phần việc của mình bằng sự tôn trọng với lịch sử và trách nhiệm với khán giả.

Tôi cũng mong, từ nỗ lực của mình và đồng nghiệp, dòng phim chiến tranh sẽ không còn bị xem là "khó", là "khô" hay chỉ dành cho một số dịp lễ lớn.

Cảm ơn chị!

Dung Nguyễn (thực hiện)