Đạo diễn 'The Stringer' ngạc nhiên vì những tiếng nói ủng hộ Nick Út

Bao Nguyen tham dự buổi ra mắt phim “The Stringer” tại Liên hoan phim Sundance năm 2025. Ảnh: Sundance Film Festival.

Khi ánh đèn bật sáng tại buổi ra mắt phim tài liệu The Stringer tại Sundance vào tháng 1, người xem một lần nữa được quay trở lại với cuộc chiến tàn khốc tại Việt Nam, nhưng lần này với một trọng tâm khác.

Dưới bàn tay đạo diễn của Bao Nguyen, bộ phim ghi lại quá trình điều tra của các nhà báo Gary Knight, Fiona Turner, Terri Lichstein và Lê Vân khi họ lần theo dấu vết của bức ảnh Em bé Napalm qua màn sương mù của chiến tranh và thời gian.

Từ đó, họ đi đến kết luận: người lâu nay được cho là tác giả Em bé Napalm, Huỳnh Công Nick Út, không phải là người thật sự chụp được bức ảnh. Thay vào đó, một nhiếp ảnh gia tự do bị công chúng chính thống lãng quên trong hơn 50 năm, Nguyễn Thành Nghệ, mới chính là người chụp thật sự.

Lên tiếng về cuộc tranh luận

Trước thông tin từ bộ phim, hãng tin AP đã điều tra và vẫn cho rằng không có bằng chứng cặn kẽ để hủy quyền tác giả của Nick Út. Còn tổ chức World Press Photo (WPP) có ảnh hưởng tại Amsterdam vào ngày 16/5 đã quyết định tạm dừng việc công nhận tác quyền cho bức ảnh, cho rằng có quá nhiều nghi vấn.

Khi được hỏi về phản ứng đối với những hành động có phần trái chiều này, Bao Nguyen cho hay: “Theo tôi, WPP là một trong những tiếng nói hàng đầu trong thế giới báo ảnh và cuộc điều tra của họ là độc lập… Ngoài ra WPP cũng đã thảo luận với các chuyên gia bên ngoài và các nhà khoa học pháp lý để đưa ra kết luận của họ. Họ chưa bao giờ thay đổi hoặc tạm dừng ghi nhận tác quyền của một nhiếp ảnh gia nào trong lịch sử 70 năm của họ, điều đó thật đáng kinh ngạc. Tôi hoan nghênh WPP vì những gì họ đã làm… Họ rất kỹ lưỡng và về cơ bản họ nhất trí với các bằng chứng pháp lý và những phát hiện trong bộ phim của chúng tôi”.

Về phía AP, Bao Nguyen cho rằng có một số điểm không hoàn hảo trong báo cáo của hãng tin, ví dụ tuyên bố rằng mọi nhân chứng còn sống từ ngày đó đều đã được phỏng vấn. “Những người đã xem phim đều biết Trần Văn Thân, người phụ trách âm thanh của NBC, cũng là một trong những nhà báo có mặt có thể đã chụp bức ảnh đó. Thân chưa bao giờ được phỏng vấn trong báo cáo của AP và ông là một trong những nhân chứng sống của sự kiện”.

“Một điều thú vị nữa từ góc nhìn của một nhà làm phim là thông thường, những người phụ trách âm thanh giỏi không chỉ quan tâm tới mỗi âm thanh, mà họ cần phải quan sát rất nhiều. Vì Thân là một người phụ trách âm thanh nên ông cũng là người quan sát nhiều nhất, có lẽ là quan sát đầy đủ nhất trên con đường đó và trong nhóm người đó. Và ông nói rằng ông đã chứng kiến Nghệ chụp bức ảnh. Tôi thấy lạ là AP không phỏng vấn ông, nếu không muốn nói là ông là nhân chứng người Việt duy nhất còn sống ngoài Nghệ. Ông là người có thể chứng minh rằng Nghệ đã chụp bức ảnh đó. Một trong những điều bộ phim muốn nói là tiếng nói của người Việt đã bị xóa khỏi câu chuyện”.

Việc thay đổi tác quyền "Em bé Napalm" có sức ảnh hưởng lớn trong thế giới báo ảnh. Ảnh: WPP.

Tạo cơ hội cho ông Nghệ lên tiếng

Khán giả phim The Stringer tại Sundance vào ngày 25/1 đã rất ngạc nhiên khi thấy Nghệ có mặt trong khán phòng, nói bằng tiếng Anh: "Tôi đã chụp bức ảnh này".

Bao Nguyen bày tỏ sự vui mừng khi Nghệ có mặt tại Sundance dù sức khỏe đã yếu (Nghệ đã ngoài 80 tuổi). “Tôi chỉ có thể nói rằng đó là một khoảnh khắc rất xúc động đối với ông ấy và gia đình. Và khoảnh khắc ông nói ra điều ông muốn đối với tôi còn lớn hơn bất kỳ tràng pháo tay nào. Đó là một trải nghiệm độc đáo khi chúng tôi đưa chủ thể của bộ phim tới”.

“Đối với cuộc tranh luận về tác quyền bức ảnh, chúng tôi biết rằng kết quả không chỉ dựa vào những tổ chức đã trở thành trọng tài của di sản và hồ sơ lịch sử trong nhiều thập kỷ. Vấn đề cũng không phải là chờ họ ban tặng cho tôi thứ gì đó với tư cách là một nhà làm phim. Vấn đề là về Nghệ. Ông đã có cơ hội kể cho thế giới sự thật của ông, câu chuyện và góc nhìn của ông về một điều gì đó đã xảy ra cách đây 53 năm", đạo diễn cho hay.

Ngạc nhiên với cách bộ phim được đón nhận

Trong khi bộ phim được nhà phê bình phim Sheri Linden ca ngợi về cấu trúc xây dựng nội dung, thì The Stringer phải đối mặt với nhiều phản đối từ thế giới báo chí, đặc biệt là những tiếng nói ủng hộ Nick Út.

Điều này khiến Bao Nguyen khá ngạc nhiên, khi mọi người, đặc biệt là các nhà báo, đưa ra ý kiến mạnh mẽ như vậy dù chưa xem bộ phim. “Tôi ngạc nhiên khi có rất nhiều nhà báo mà tôi kính trọng trong nhiều thập kỷ tức giận khi chúng tôi, cũng như Gary Knight, Terri Lichstein và Lê Vân đặt câu hỏi rằng liệu Nick Út có phải là người chụp bức ảnh đó không. Việc đặt câu hỏi luôn là một trụ cột chính của nghề báo. Họ là người cần theo đuổi sự thật dù không nhất thiết phải là người phân xử sự thật đó”.

“Nhưng công bằng mà nói, rất nhiều người kiên quyết cho rằng Nick là tác giả đều là bạn thân của Nick hoặc có quen biết Nick. Việc có mối quan hệ với ai đó trong nhiều thập kỷ sẽ tạo thêm niềm tin tưởng”, Bao Nguyen cho hay.

Một điều khác nữa không thấy trong các bản tin vừa qua nhưng có trong nội dung phim là Nghệ có lẽ là nhiếp ảnh gia được đào tạo tốt nhất tại hiện trường ngày hôm đó, và nếu phải chọn ai sẽ chụp một bức ảnh như vậy, ông ấy sẽ là một ứng cử viên sáng giá, đạo diễn Bao Nguyen cho hay.

“Khi tôi biết điều đó trong quá trình thực hiện bộ phim, tôi thực sự tin tưởng rằng Nghệ là người đã chụp bức ảnh”, Bao Nguyen chia sẻ.

Trong bối cảnh tranh luận ngày càng căng thẳng, đạo diễn Bao Nguyen cho biết sẽ cố gắng để bộ phim, với những nội dung bổ sung thêm sau Sundance, được phát hành rộng rãi trong năm nay.

Minh Hoa