Đào tạo nguồn nhân lực - chìa khóa làm chủ AI trong kỷ nguyên số

Theo PGS.TS. Phạm Mạnh Hùng, hiện chưa có một nghiên cứu định lượng nào so sánh trực tiếp vềviệc đào tạo ứng dụng AI cho nhân sự ngành Ngân hàng Việt Nam với thế giới. Tuy nhiên, có thể khẳng định rằng các ngân hàng quốc tế đi trước chúng ta một bước khá xa.

Các ngân hàng trên thế giới đã xây dựng hệ thống đào tạo AI đa tầng: từ cán bộ nghiệp vụ hằng ngày, đội ngũ kỹ sư phát triển hệ thống AI, cho tới lãnh đạo cấp cao hoạch định chiến lược. Nhiều ngân hàng còn thành lập học viện AI nội bộ, kết hợp chặt chẽ với các trường đại học hàng đầu như Harvard, MIT để vừa đào tạo chuyên sâu, vừa khuyến khích nhân viên học tập suốt đời và đạt chứng chỉ quốc tế. Trong khi đó, tại Việt Nam, các ngân hàng mới chỉ ở giai đoạn đầu của quá trình này. Việc tái đào tạo nhân sự liên quan đến AI mới diễn ra trong vài năm gần đây, tập trung vào nâng cao kiến thức cơ bản và kỹ năng ứng dụng cho hàng chục nghìn lượt cán bộ tại những ngân hàng lớn như Agribank, VietinBank, VPBank.

PGS.TS. Phạm Mạnh Hùng, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Khoa học Ngân hàng (Học viện Ngân hàng)

Một trong những điểm mấu chốt mà PGS.TS. Phạm Mạnh Hùng nhấn mạnh là mô hình kỹ năng “chữ T”. Theo đó, chiều dọc chính là nền tảng chuyên môn sâu về các nghiệp vụ cốt lõi của ngành ngân hàng như tín dụng, thanh toán, thẩm định, những kiến thức mà cán bộ ngân hàng vốn đã được đào tạo bài bản từ trước. Trên nền tảng này, cần bổ sung chiều ngang là các kỹ năng mới của kỷ nguyên số, bao gồm khả năng phân tích dữ liệu, hiểu biết pháp lý và đạo đức trong ứng dụng AI, năng lực đổi mới sáng tạo và tư duy công nghệ. Chỉ khi kết hợp hài hòa giữa chiều sâu chuyên môn và chiều rộng kỹ năng số, đội ngũ nhân lực ngân hàng mới có thể thực sự vận hành, phát triển và làm chủ các công cụ trí tuệ nhân tạo trong hoạt động thực tiễn.

Thực tế, nhiều ngân hàng Việt Nam đã bước đầu triển khai các ứng dụng AI trong quản trị và kinh doanh. Các ngân hàng xây dựng mô hình khai thác dữ liệu văn bản nội bộ, giúp cán bộ tra cứu nhanh chóng và hiệu quả. Các hệ thống AI còn được thử nghiệm trong việc phân tích dữ liệu lịch sử giao dịch, đưa ra gợi ý sản phẩm phù hợp, hỗ trợ nhân viên tiếp cận và phục vụ khách hàng tốt hơn. Điều này cho thấy AI không chỉ nâng cao hiệu quả nội bộ mà còn trực tiếp cải thiện trải nghiệm khách hàng, tăng năng lực cạnh tranh cho ngân hàng.

Toàn cảnh Tọa đàm

PGS.TS. Phạm Mạnh Hùng cho rằng, bài toán cấp bách hiện nay không nằm ở việc đầu tư thêm bao nhiêu hệ thống AI, mà ở việc tái đào tạo và phát triển nguồn nhân lực.

Ông dẫn ví dụ trong môi trường giáo dục: giảng viên dùng AI để ra đề, sinh viên dùng AI để trả lời, rồi giảng viên dùng AI để chấm điểm. Nếu con người chỉ “giao khoán” cho AI thì vô hình chung AI trở thành chủ thể còn con người lại biến thành công cụ. Vì vậy, cần phải thay đổi tư duy: AI phải là công cụ, và con người mới là người làm chủ công cụ đó.

Chính vì thế, đào tạo và tái đào tạo không chỉ là việc quan trọng, mà là then chốt. Các ngân hàng Việt Nam cần học hỏi kinh nghiệm quốc tế, đồng thời thiết kế lộ trình riêng phù hợp với thực tiễn trong nước để xây dựng đội ngũ nhân sự có năng lực số toàn diện.

Trà Giang - Ảnh: Hoàng Giáp