Đào tạo nhân lực kiểm toán trước 'cơn lốc' công nghệ số

Sinh viên kiểm toán cần làm chủ phương pháp tiếp cận, khai thác công nghệ số. Ảnh: N.LỘC

Nguy cơ thua trên “sân nhà”

Trong xu thế toàn cầu hóa và chuyển đổi số, việc ứng dụng công nghệ thông tin - đặc biệt là công nghệ mới - vào quản trị, điều hành tại các cơ quan, đơn vị là yêu cầu bức thiết. Giải pháp này giúp tối ưu vận hành, tiết giảm chi phí dài hạn và nâng cao hiệu quả quản lý, kinh doanh. Tuy nhiên, ngành kiểm toán đang đứng trước thách thức lớn khi các doanh nghiệp phụ thuộc ngày càng nhiều vào công nghệ cao như trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data) và chuỗi khối (Blockchain), khiến quy trình kiểm toán trở nên phức tạp và đòi hỏi kỹ năng chuyên sâu mới.

Theo giới chuyên môn, những yêu cầu này phản ánh ngược trở lại quá trình đào tạo - nơi xây nền cho thế hệ kế toán, kiểm toán viên tương lai. Hiện tại, bên cạnh một số trường tiên phong đưa công nghệ hiện đại, đặc biệt là AI, vào giảng dạy như: Đại học Ngoại thương, Đại học Kinh tế Quốc dân, Học viện Tài chính…, thì nhìn chung công tác đào tạo nhân lực chất lượng cao vẫn còn nhiều thách thức. Việc thiếu hụt kiểm toán viên có hiểu biết về công nghệ mới tạo nên khoảng trống lớn trong khả năng phục vụ doanh nghiệp, nhất là các tập đoàn có vốn đầu tư nước ngoài.

Các chuyên gia kiểm toán nhận định: Hạn chế trong đào tạo khiến nguồn nhân lực không đáp ứng yêu cầu thực tế, buộc doanh nghiệp phải tái đào tạo, gây lãng phí thời gian, chi phí và mất lợi thế cạnh tranh. Trong bối cảnh thị trường lao động ngày càng mở, cùng làn sóng dịch chuyển lao động từ nước ngoài đến các thị trường tiềm năng như Việt Nam, nguy cơ thua “ngay trên sân nhà” là điều hoàn toàn có thể xảy ra nếu đội ngũ kế toán, kiểm toán chậm thích ứng.

PGS,TS. Đinh Thế Hùng - chuyên gia kiểm toán - nhấn mạnh: Chuyển đổi số đang làm thay đổi căn bản cách thức vận hành của ngành, từ mô hình tiếp cận truyền thống sang tích hợp công nghệ cao. Để thích ứng, các chiến lược phát triển kiểm toán cần tập trung đầu tư vào công nghệ, lấy con người làm trung tâm và triển khai đồng bộ. Quá trình này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan quản lý nhà nước về giáo dục, kế toán - kiểm toán và các cơ sở đào tạo. Bởi “nguồn nhân lực là yếu tố then chốt quyết định sự thành công và phát triển bền vững của ngành kiểm toán, cũng như bất kỳ xu hướng dịch chuyển nào” - ông nhấn mạnh.

Phối hợp trang bị kỹ năng số cho người học

Công nghệ số đang phủ sóng mạnh mẽ lên mọi lĩnh vực, đặc biệt trong bối cảnh cả nước đang nỗ lực thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Bài toán đào tạo nhân lực kiểm toán vì thế cũng đặt ra những yêu cầu mới về nội dung, phương pháp và chuẩn đầu ra.

Các chuyên gia nhận định, các cơ sở đào tạo cần đổi mới chương trình, cập nhật nội dung, phương pháp giảng dạy và nghiên cứu các vấn đề mới trong kế toán - kiểm toán để bắt kịp xu thế toàn cầu. Trong đó, cần đặc biệt chú trọng đến đào tạo các kỹ năng cốt lõi thời đại số: Hiểu và vận dụng công nghệ dữ liệu để giải quyết các vấn đề tài chính, kế toán của doanh nghiệp.

Các chiến lược phát triển kiểm toán cần tập trung đầu tư vào công nghệ, lấy con người làm trung tâm và triển khai đồng bộ. Ảnh minh họa

PGS,TS. Trần Thị Kim Anh - Trưởng khoa Kế toán - Kiểm toán, Trường Đại học Ngoại thương - cho biết, định hướng đào tạo của Trường là phát triển năng lực thực hành và tích hợp ba nhóm nội dung chiến lược: Phân tích và trực quan hóa dữ liệu; công nghệ trong kiểm toán; luật và đạo đức nghề nghiệp. Chương trình đào tạo của Trường không chỉ dựa trên chuẩn quốc tế của Hiệp hội Kế toán Công chứng Anh quốc (ACCA), mà còn được xây dựng thông qua hợp tác với các tổ chức, doanh nghiệp kiểm toán uy tín, đặc biệt chú trọng trang bị kỹ năng ứng dụng công nghệ cho sinh viên.

Từ góc nhìn của cơ sở đào tạo, lãnh đạo Khoa Kế toán - Kiểm toán, Trường Đại học Kinh tế - Kỹ thuật Công nghiệp nhận định: Trong thời đại số hóa, Big Data đóng vai trò quan trọng trong việc phân tích khối lượng dữ liệu khổng lồ mà các doanh nghiệp tạo ra. Tuy nhiên, đào tạo trong nhà trường thường có độ trễ nhất định. Do đó, rất cần có sự vào cuộc của các tổ chức nghề nghiệp đầu ngành như: Viện Kế toán Công chứng Anh và xứ Wales (ICAEW), ACCA, Hội Kiểm toán viên hành nghề Việt Nam (VACPA), Hiệp hội Kế toán và Kiểm toán Việt Nam (VAA), cùng các doanh nghiệp kiểm toán… để thiết lập chương trình đào tạo toàn diện, tập trung vào kế toán quốc tế, pháp luật, AI và Big Data.

Cũng theo đề xuất từ các chuyên gia, các khóa học cần được thiết kế theo cấp độ: Từ kiểm toán viên mới vào nghề đến những người giữ vị trí quản lý cao cấp. Qua đó đảm bảo mỗi đối tượng người học đều được trang bị đúng - đủ và hiệu quả với công việc thực tế.

Từ phía nhà tuyển dụng, bà Lê Mai Trang (Công ty Lọc hóa Dầu Nghi Sơn) nhấn mạnh: Công nghệ số, tư duy chiến lược và đạo đức nghề nghiệp là những năng lực không thể thiếu. Song để hội tụ được các năng lực này, người học cần có tinh thần kiên trì, chủ động học hỏi và sẵn sàng đối mặt thử thách. Bởi môi trường đào tạo chỉ là nền tảng, còn yếu tố quyết định để đưa công nghệ vào thực hành kiểm toán chính là người học - là chính những kiểm toán viên tương lai./.

PHỐ HIẾN