Đáp ứng yêu cầu nguồn nhân lực chất lượng cao

Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn trả lời chất vấn. Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN

Cử tri đánh giá cao phần trả lời của Bộ trưởng về các nội dung liên quan trong công tác quản lý ngành như: vấn đề quản lý dạy thêm, học thêm; phòng, chống bạo lực học đường; bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm trong trường học... Cử tri tại Thành phố Hồ Chí Minh cũng quan tâm đến vấn đề đào tạo nhân lực chất lượng cao đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước.

Giáo dục - đào tạo đại học đáp ứng yêu cầu thực tiễn cuộc sống

Giáo sư, Tiến sĩ Lê Mạnh Hùng, Chủ tịch Hội Khoa học Thủy lợi Thành phố Hồ Chí Minh cho rằng, từ thực tế công tác cho thấy, hiện nay, một số sinh viên sau khi tốt nghiệp vẫn còn thiếu nhiều kỹ năng, đặc biệt là kỹ năng thực hành dẫn đến chưa đáp ứng được yêu cầu của công việc. Theo Giáo sư, Tiến sĩ Lê Mạnh Hùng, lý do dẫn đến thực trạng này là nội dung chương trình đào tạo còn tập trung nhiều vào lý thuyết, cung cấp kiến thức; còn phần đào tạo kỹ năng thực hành, kỹ năng làm việc vẫn hạn chế cả về thời lượng, điều kiện và cơ sở hạ tầng. Ngoài ra, lý do chủ quan là một số sinh viên chưa thực sự tập trung đầu tư nghiêm túc cho quá trình học tập, thực hành kỹ năng làm việc.

Để nâng cao hơn nữa chất lượng giáo dục - đào tạo đại học đáp ứng yêu cầu thực tiễn cuộc sống, nhất là trong bối cảnh đất nước bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, Giáo sư, Tiến sĩ Lê Mạnh Hùng đề xuất cần có những giải pháp căn cơ, đầu tư mạnh mẽ từ Nhà nước, sự mạnh dạn đổi mới của ngành Giáo dục và sự thay đổi tư duy nghề nghiệp của xã hội. Trong đó, quan tâm hơn nữa đến xây dựng chương trình đào tạo đại học với nền tảng tri thức khoa học cơ bản gắn với kỹ năng thực hành; kết hợp chặt chẽ giữa lý thuyết với thực tiễn.

Theo Giáo sư, Tiến sĩ Lê Mạnh Hùng, trong bối cảnh đất nước bước vào giai đoạn hướng tới sự phát triển mạnh mẽ khoa học công nghệ và chuyển đổi số thì yêu cầu nâng cao chất lượng giáo dục đại học để cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ phát triển kinh tế - xã hội càng trở nên quan trọng và cấp thiết. Các trường đại học không chỉ quan tâm cung cấp kiến thức lý thuyết mà phải gia tăng thời gian, hàm lượng giáo dục ứng dụng khoa học, gia tăng thời gian đào tạo thực hành để các sinh viên tiếp thu kiến thức khoa học và chuyển đổi thành những sản phẩm vật chất mang tính tri thức cao cho xã hội.

Để đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, các đơn vị cần có chính sách phát hiện và đầu tư từ sớm cho các “nhân tài”; không chỉ là chính sách tạo điều kiện phát triển tài năng mà còn cả biện pháp để đảm bảo kết quả đầu tư đúng đối tượng, mục đích và cho kết quả thiết thực.

Qua quá trình công tác thực tiễn, để tránh tình trạng “thừa thầy, thiếu thợ”, ngành Giáo dục cần đầu tư mạnh mẽ hơn cho công tác giáo dục nghề, phát triển các trường cao đẳng, trung cấp nghề - nơi đào tạo ra những người trực tiếp thực hiện các ý tưởng khoa học thành sản phẩm vật chất; góp phần cho sự phát triển bền vững của xã hội. Đồng thời, ngành Giáo dục cần đẩy mạnh tuyên truyền để thay đổi quan điểm xã hội của các bậc cha mẹ học sinh trong định hướng nghề nghiệp theo hướng quan tâm đến khả năng, sở trường, ý thích của con cũng như những đóng góp thực tế đối với xã hội sau khi bước vào cuộc sống.

Xây dựng cơ chế đặc thù để thu hút, đào tạo và bồi dưỡng nhân lực

Ở góc độ đơn vị đào tạo, Tiến sĩ Nguyễn Trung Nhân, Trưởng phòng Đào tạo, Trường Đại học Công nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh nhìn nhận, công tác đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao ở Việt Nam thời gian qua đã đạt được những thành tựu quan trọng. Đặc biệt, cơ chế tự chủ đại học cùng các chính sách hỗ trợ của Nhà nước đã thúc đẩy phát triển giáo dục đại học, nguồn nhân lực tạo ra từng bước được nâng lên. Nhiều sinh viên tốt nghiệp đại học trong nước đã tham gia các doanh nghiệp toàn cầu trong và ngoài nước.

Tuy nhiên, trước yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong bối cảnh hiện nay, chất lượng nguồn nhân lực chưa thực sự đáp ứng được như kỳ vọng. Một phần nguyên nhân là do đầu tư từ Nhà nước cho giáo dục đại học chưa tương xứng, sự tham gia của doanh nghiệp trong đào tạo cũng chưa nhiều. Thực tế, năng lực đào tạo của các trường đại học và học tập của sinh viên về mặt lý thuyết là rất tốt. Tuy nhiên, việc ứng dụng vào các ngành nghề cụ thể còn hạn chế. Khoảng trống này là do sinh viên chưa có nhiều điều kiện tiếp cận những công nghệ mới, hiện đại nhất. Dù đã thực hiện tự chủ nhưng nhìn chung, các trường đại học không thể đủ nguồn lực để đầu tư cơ sở vật chất, phòng thí nghiệm xứng tầm và theo kịp sự phát triển công nghệ hiện nay; đặc biệt là ở trong những lĩnh vực mới như công nghệ sinh học, bán dẫn, lĩnh vực khoa học sự sống…

Theo Tiến sĩ Nguyễn Trung Nhân, các ngành khoa học cơ bản, kỹ thuật then chốt và công nghệ chiến lược không chỉ đóng vai trò nền tảng trong hệ sinh thái khoa học công nghệ quốc gia, mà còn là lực lượng nòng cốt trong việc hình thành đội ngũ nhân lực chất lượng cao. Đây là yếu tố quyết định cho tiến trình đổi mới sáng tạo, phát triển khoa học công nghệ và chuyển đổi số. Tuy nhiên, hiện nay chưa có nhiều người giỏi chọn vào học các ngành này; do đó, cần thiết xây dựng và triển khai các chính sách ưu đãi, cơ chế đặc thù để thu hút, đào tạo và bồi dưỡng nhân lực trong các lĩnh vực nêu trên. Đây là yêu cầu cấp thiết, mang tính chiến lược, góp phần hiện thực hóa các mục tiêu phát triển bền vững và dài hạn của đất nước trong giai đoạn mới.

Giới khoa học, các trường đại học rất phấn khởi khi có Nghị quyết số 57-NQ/TW, ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về "đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia". Các trường mong mỏi các chính sách mới của Nghị quyết được cụ thể hóa để có thêm nguồn lực đầu tư cho đào tạo như cơ sở vật chất, phòng thí nghiệm và chính sách cho người học; có cơ chế cụ thể hơn để kết nối doanh nghiệp - nhà trường trong đào tạo. Các chính sách này góp phần thực hiện chủ trương phát triển đất nước bằng con đường khoa học công nghệ.

Xuân Khu - T.Hoài (TTXVN)