Đặt đối ngoại ngang hàng với quốc phòng, an ninh là bước đi đúng đắn

PGS.TS Nguyễn Thị Quế nhận định, việc bổ sung “đối ngoại, hội nhập quốc tế” cùng với quốc phòng và an ninh là “nhiệm vụ trọng yếu, thường xuyên” trong dự thảo Văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng là bước đi đúng đắn và kịp thời, phản ánh tầm nhìn chiến lược trong bối cảnh đất nước bước vào kỷ nguyên vươn mình mới.

Kể từ công cuộc Đổi mới, đường lối đối ngoại của Việt Nam không ngừng được hoàn thiện, linh hoạt thích ứng trước những biến động của tình hình thế giới; qua đó giữ vững môi trường hòa bình, bảo vệ chủ quyền, nâng cao uy tín và vị thế quốc gia, đồng thời mở rộng quan hệ hợp tác sâu rộng trên cả bình diện song phương và đa phương.

PGS.TS Nguyễn Thị Quế, Nguyên Viện trưởng Viện Quan hệ Quốc tế, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh

Tuy nhiên, trong bối cảnh cạnh tranh chiến lược giữa các cường quốc và những thách thức an ninh phi truyền thống ngày càng gia tăng, Việt Nam cần nhận thức sâu sắc hơn mối quan hệ gắn bó mật thiết giữa đối ngoại - quốc phòng - an ninh, coi đây là ba trụ cột hợp thành sức mạnh tổng hợp quốc gia, bảo đảm cho phát triển bền vững và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

Đặc biệt, trên mặt trận đối ngoại, cần tập trung phát triển các lĩnh vực chính là chính trị, kinh tế và văn hóa, nhằm tạo dựng sức mạnh tổng hợp cho nền ngoại giao Việt Nam phục vụ mục tiêu phát triển đất nước. Từ nay đến năm 1930, hoạt động ngoại giao phục vụ phát triển đất nước là một trọng tâm ưu tiên của hoạt động ngoại giao Việt Nam. Hoạt động ngoại giao không chỉ diễn ra trên mặt trận kinh tế, mà còn bao hàm một nghĩa rất rộng, trong đó việc phát triển kinh tế - xã hội được thực hiện trên nhiều lĩnh vực.

“Ngoại giao phải đi trước, đón đầu. Trong đó, ngoại giao chính trị giữ vai trò nền tảng, kiến tạo môi trường hòa bình, ổn định và tin cậy cho phát triển; ngoại giao văn hóa mang ý nghĩa chiến lược khi góp phần quảng bá hình ảnh, bản sắc và giá trị Việt Nam, thu hút đầu tư, du lịch và nguồn lực quốc tế cho phát triển kinh tế”, bà Nguyễn Thị Quế nói.

Ngoại giao đi trước, đón đầu như thế nào?

Kể từ khi khởi xướng công cuộc đổi mới, đặc biệt qua gần bốn thập kỷ kiên định đường lối đối ngoại “độc lập, tự chủ, hòa bình, hợp tác và phát triển”, Việt Nam đã không ngừng mở rộng quan hệ quốc tế, đa dạng hóa, đa phương hóa, chủ động tham gia sâu rộng vào các cơ chế khu vực và toàn cầu.

Nhờ đó, môi trường hòa bình, ổn định cho phát triển được giữ vững; chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ được bảo đảm; uy tín và vị thế quốc tế của Việt Nam không ngừng được nâng cao. Từ một quốc gia đang phát triển, Việt Nam đã trở thành đối tác tin cậy, thành viên có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế, được bầu làm Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, thành viên Hội đồng Nhân quyền và là điểm đến hấp dẫn của dòng vốn đầu tư toàn cầu.

Kỷ nguyên số và cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư cũng mở ra cơ hội lớn để Việt Nam rút ngắn khoảng cách phát triển, chuyển đổi mô hình tăng trưởng, bứt phá trong các lĩnh vực kinh tế số, đổi mới sáng tạo, trí tuệ nhân tạo và công nghệ xanh. Sự hội nhập ngày càng sâu vào các chuỗi giá trị toàn cầu cùng việc triển khai hiệu quả các FTA thế hệ mới như CPTPP, EVFTA, RCEP… đã và đang tạo động lực mới cho phát triển.

Bên cạnh đó, ngoại giao văn hóa giữ vai trò ngày càng quan trọng trong tổng thể chính sách đối ngoại của Việt Nam, là cầu nối mềm giúp lan tỏa hình ảnh đất nước, con người và bản sắc dân tộc ra thế giới. Thông qua các hoạt động quảng bá văn hóa, nghệ thuật, giáo dục, du lịch và giao lưu nhân dân, ngoại giao văn hóa không chỉ góp phần xây dựng “sức mạnh mềm” quốc gia, mà còn tạo niềm tin, thiện cảm và sự đồng thuận quốc tế đối với Việt Nam.

Trong bối cảnh hội nhập sâu rộng và cạnh tranh toàn cầu gay gắt, ngoại giao văn hóa trở thành nguồn lực chiến lược để thu hút đầu tư, du lịch, mở rộng thị trường, đồng thời củng cố vị thế, uy tín và bản sắc Việt Nam trên trường quốc tế. Đây cũng là phương tiện hữu hiệu để kết nối đối ngoại với phát triển kinh tế - xã hội, góp phần hiện thực hóa mục tiêu “xây dựng nền ngoại giao toàn diện, hiện đại, mang đậm bản sắc dân tộc”.

PGS.TS Nguyễn Thị Quế nhấn mạnh, nếu triển khai hiệu quả và đồng bộ nhiệm vụ đối ngoại chính trị-kinh tế-văn hóa, Việt Nam sẽ tạo dựng được sức mạnh tổng hợp mới, vừa thúc đẩy phát triển đất nước, vừa chủ động ứng phó trước những thách thức an ninh truyền thống và phi truyền thống trong kỷ nguyên hội nhập số.

Xây dựng đội ngũ cán bộ ngoại giao “vừa hồng, vừa chuyên”

PGS.TS Nguyễn Thị Quế nhấn mạnh, việc xây dựng nguồn nhân lực đối ngoại chất lượng cao có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong bối cảnh Đảng ta xác định bổ sung “đối ngoại, hội nhập quốc tế” cùng với quốc phòng, an ninh là những “nhiệm vụ trọng yếu, thường xuyên”. Trích lời Tổng Bí thư Tô Lâm, đội ngũ cán bộ làm công tác đối ngoại phải “vừa hồng, vừa chuyên”, tức là vừa có phẩm chất chính trị vững vàng, bản lĩnh nghề nghiệp, vừa có kiến thức sâu rộng về kinh tế, văn hóa, luật pháp và công nghệ số. Đây là lực lượng trực tiếp tham mưu, triển khai các hoạt động ngoại giao, góp phần bảo vệ lợi ích quốc gia - dân tộc bằng sức mạnh tổng hợp của “thế và lực” Việt Nam trên trường quốc tế.

PGS.TS Nguyễn Thị Quế đánh giá, trong giai đoạn 2015-2025, đội ngũ cán bộ ngoại giao nhìn chung có chất lượng cao, được đào tạo bài bản ở các quốc gia có nền giáo dục tiên tiến, thông thạo ngoại ngữ, am hiểu chuyên môn và thành thạo kỹ năng số, tạo nên “thương hiệu” uy tín trong hệ thống chính trị. Bộ Ngoại giao đã thực hiện nhiều bước đi căn cơ và linh hoạt trong công tác cán bộ, bảo đảm tính kế thừa và phát triển liên tục giữa các thế hệ, đồng thời khuyến khích cán bộ không ngừng trau dồi bản lĩnh chính trị, năng lực chuyên môn và tư duy sáng tạo. Nhờ đó, ngành ngoại giao Việt Nam đã hình thành một đội ngũ có thể ứng phó linh hoạt trước những biến động toàn cầu, chủ động tham gia và dẫn dắt nhiều cơ chế hợp tác song phương, đa phương. Qua đó, khẳng định vai trò nòng cốt của ngoại giao trong việc củng cố sức mạnh tổng hợp quốc gia, gắn kết chặt chẽ giữa đối ngoại, quốc phòng và an ninh trong thời kỳ hội nhập sâu rộng.

PGS.TS Nguyễn Thị Quế nhấn mạnh: “Đầu tư cho con người chính là đầu tư cho một nền ngoại giao hiện đại, chuyên nghiệp và đủ năng lực để gắn kết chặt chẽ giữa đối ngoại, quốc phòng và an ninh trong bối cảnh mới. Chỉ khi xây dựng được đội ngũ cán bộ ngoại giao bản lĩnh, trí tuệ và tận tâm, chúng ta mới có thể đưa nền ngoại giao Việt Nam vươn tầm, sánh bước cùng các cường quốc năm châu như lời Bác Hồ căn dặn”.

Diệp Thảo/VOV.VN