Đau đầu quản lý các khu chợ tươi sống - ổ dịch corona

Chợ Huanan ở Vũ Hán được cho là điểm khởi đầu cho sự bùng phát virus corona. Tại khu chợ này, không gian luôn ẩm ướt, tanh nồng mùi thịt sống cùng xú uế của chó, thỏ rừng và các loài động vật hoang dã khác.

Đây là một khu phức hợp gồm 1.000 quầy hàng trải rộng trên diện tích tương đương 9 sân bóng, là khu vực lớn nhất ở miền trung Trung Quốc, chủ yếu cung cấp mặt hàng hải sản cho cư dân và các nhà hàng tại Vũ Hán.

Một góc khu chợ tươi sống tại Vũ Hán, Trung Quốc. Ảnh: Bloomberg.

Trước tâm bão virus corona, hoạt động buôn bán tại các khu chợ như trên được liệt vào vị trí hàng đầu về nguyên nhân của dịch bệnh. Nhà báo Jeremy Page của tờ The Wall Street đã có chuyến thăm tới khu chợ nổi tiếng với các mặt hàng động vật hoang dã tại Trung Quốc - nơi được xem là khởi nguồn của loại virus chết người corona.

KHỞI NGUỒN CỦA DỊCH BỆNH

Tại khu chợ này, những sản phẩm có nguồn gốc từ động vật hoang dã thường được bán rất chạy. Người tiêu dùng xem những chế phẩm động vật hoang dã như một thú vui ẩm thực, họ xem đây là một nét ẩm thực riêng, thậm chí còn được dùng để làm những phương thuốc chữa bệnh truyền thống.

Trước đây, Bắc Kinh cũng đã cảnh báo hoạt động kinh doanh tại các khu chợ này trong việc gây ra một đợt dịch corona cách đây gần 2 thập kỷ.

Vào hôm 26/1, giới chức trách Trung Quốc đã áp đặt lệnh cấm tạm thời trên toàn quốc đối với việc buôn bán động vật hoang dã, đồng thời tiến hành cách ly tất cả trung tâm nhân giống động vật hoang dã nhằm hạn chế mức thấp nhất việc lây lan dịch bệnh.

Trước tình cảnh nguy cấp hiện nay, các quan chức tại tỉnh Hồ Bắc (trong đó có thành phố Vũ Hán) đang ra sức nỗ lực nhằm ngăn chặn sự bùng phát của dịch corona sau khi nhận được nhiều chỉ trích về phản ứng chậm chạp với dịch bệnh. Truyền thông Nhà nước đưa tin rằng Thủ tướng Lý Khắc Cường hiện giữ trách nhiệm chỉ đạo phản ứng với nạn dịch trên toàn quốc.

Trong khi đó, chính quyền Hong Kong cho biết họ sẽ từ chối nhập cảnh với những người có mặt tại Hồ Bắc trong 2 tuần trở lại đây. Hong Kong đã xác nhận 6 trường hợp nhiễm virus, tất cả bệnh nhân được xác định đều sống hoặc đến Vũ Hán trong thời gian gần đây.

Sau khi các cuộc thanh tra được gấp rút thực hiện, chợ Huanan đã bị đóng cửa.

XỬ LÝ CÁC KHU CHỢ TƯƠI SỐNG

Hiện tại, Trung Quốc đang trong cuộc chạy đua căng thẳng để ngăn chặn nạn dịch chết người này. Tính đến nay, đã có gần 2.900 trường hợp nhiễm bệnh, làm ít nhất 80 người tử vong.

Chính quyền Trung Quốc đã ngay lập tức phong tỏa thành phố Vũ Hán và một số thành phố khác ở Hồ Bắc nhằm ngăn chặn sự lây lan của virus.

Virus corona hoành hành đặt ra bài toán lớn đối với giới chức trách Trung Quốc trong việc quản lý các khu chợ tươi sống. Ảnh: Business Insider.

Giờ đây, câu hỏi lớn đối với giới chức trách Bắc Kinh là việc giải quyết vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm đối với hoạt động buôn bán động vật hoang dã, vốn đã nảy sinh trong những năm gần đây.

Dịch corona hoành hành cũng dấy lên mối quan tâm đối với chính quyền về lệnh cấm sử dụng các sản phẩm hoang dã vĩnh viễn. Đây cũng là vấn đề được các quan chức nước này “miễn cưỡng” áp đặt trong quá khứ, một phần vì sợ “đụng chạm” tới những thành phần “chịu chơi” ở Trung Quốc.

Theo đó, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình cũng đưa ra lời phát biểu về khả năng lãnh đạo trong các vấn đề toàn cầu, điển hình như sức khỏe cộng đồng. Theo các chuyên gia y tế và giới phân tích chính trị, những phản ứng của ông Tập trong bối cảnh “nước sôi lửa bỏng” như hiện nay sẽ là chứng minh cho khả năng lãnh đạo của chủ tịch Trung Quốc.

Song, dịch corona cũng mở ra cánh cửa mới trong việc giải quyết sự hỗn loạn đối với hoạt động buôn bán động vật hoang dã Trung Quốc - vốn được xem là vấn đề “nhức nhối” đối với chính quyền trong những năm gần đây.

CHỨNG TÍCH ĐẠI DỊCH SARS

Các nhà nghiên cứu y học đã xác định rằng sự bùng phát của hội chứng hô hấp cấp tính nghiêm trọng (còn được gọi là dịch SARS) - khởi nguồn từ năm 2002, được xem là bắt nguồn từ loài dơi và lây sang người qua loài cầy hương có hình dạng giống mèo chồn - loài động vật trông giống như những con chồn được bán ở chợ thực phẩm Trung Quốc.

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng các virus corona thuộc chủng SARS, cư trú tự nhiên ở loài dơi nhưng có thể dễ dàng lây lan sang các vật thể khác, bao gồm cả con người và gây ra dịch bệnh.

Mặc dù giới chức trách Trung Quốc vẫn chưa xác định được nguồn gốc chính xác của đợt bùng phát chủng mới của virus corona, theo một nghiên cứu được công bố vào cuối tuần qua bởi Viện Virus học Vũ Hán, tỷ lệ di truyền 96% với virus trước đây.

Một nghiên cứu khác cho biết loài rắn được bán trên thị trường cũng được xem là nguồn gây nên dịch bệnh. Trong khi đó, một số nhà khoa học lại cho rằng ít có khả năng virus đã lây lan giữa các loài bò sát và động vật có vú.

Virus corona thuộc chủng SARS, cư trú tự nhiên ở loài dơi, được xem là nguyên nhân gây ra dịch bệnh. Ảnh: WSJ.

Trung Quốc được xem là một điểm nóng về sự bùng phát của dịch tễ. Thực tế, đây là nơi “tụ tập” của các quần thể dơi lớn với các khu vực nông thôn đông dân cư. Ngoài ra, truyền thống ăn động vật hoang dã có từ lâu đời, đặc biệt là ở các tỉnh phía nam Quảng Đông và Quảng Tây, cũng là nguyên nhân gây nên dịch bệnh chết người này.

Kể từ khi dịch SARS hoành hành vào đầu những năm 2000, Trung Quốc đã tăng cường đáng kể khả năng ứng phó với dịch bệnh. Chính quyền cũng đã cải thiện nhanh chóng vấn đề vệ sinh tại các khu chợ ẩm ướt, đồng thời khuyến khích các thương nhân buôn bán động vật hoang dã trong quy chuẩn được cấp phép trong các trang trại được kiểm dịch vệ sinh chặt chẽ.

Tuy nhiên, quy định về vệ sinh tại các trang trại và thị trường động vật hoang dã vẫn chỉ dừng ở mức “cưỡi ngựa xem hoa”.

Việc thực thi còn lỏng lẻo càng châm ngòi phát triển mạnh đối với hoạt động buôn bán thú hoang dã, thậm chí bao gồm cả những loài động vật đang có nguy cơ tuyệt chủng. Thị trường hoang dã ngày càng tấp nập, hàng quán mọc lên nhiều với nguồn cung đa dạng, từ các thợ săn cho tới những người môi giới.

Ngoài ra, việc cung cấp và phân phối thịt hoang dã trên khắp Trung Quốc cũng phát triển mạnh trên các giao dịch trực tuyến. Sự phát triển của hình thức mua bán qua mạng càng giúp khâu nhập khẩu và phân phối các sinh vật hiếm như tê tê từ các quốc gia khác trở nên dễ dàng hơn, làm tăng nguy cơ lây nhiễm trong phạm vi toàn cầu.

Hai người đàn ông đến từ tỉnh Giang Tây phía đông Trung Quốc, được gọi là anh em Huanong, thậm chí đã trở thành những ngôi sao trên mạng xã hội Trung Quốc bằng cách đăng clip từ trang trại nơi họ nuôi chuột tre để lấy thịt, cũng như từ những chuyến đi thường xuyên để săn bắn động vật hoang dã.

ĐỘNG THÁI CỦA CHÍNH PHỦ

Trước sự leo thang mạnh của virus trong quá khứ, tỉnh Quảng Đông đã ra lệnh cấm chăn nuôi và bán cầy hương vào năm 2004 nhưng không có hiệu quả. Mới đây, tỉnh này đã áp đặt lệnh cấm hoàn toàn đối với buôn bán động vật hoang dã trước báo động đỏ của virus corona.

Cuối tuần trước, Bộ Nông nghiệp nước này đã ra lệnh ngừng việc buôn bán động vật hoang dã có thể mang mầm bệnh corona, bao gồm lửng và chuột tre. Sau đó, cơ quan quản lý thị trường nhà nước cũng ra tuyên bố lệnh cấm đối với mọi hoạt động buôn bán động vật hoang dã.

Ủy ban Kiểm tra Kỷ luật Trung ương Đảng Cộng sản cũng đưa ra lời kêu gọi người dân ngừng ăn thịt hoang dã trong một bài đăng trên trang web mới đây. “Chúng tôi tôn trọng quy luật tự nhiên, khuyến khích mọi người nên có thói quen ăn uống khoa học và lành mạnh”, bài viết cho hay.

Dazhong Livestock and Game, được xem là nguồn cung cấp hơn 100 động vật hoang dã, trong đó có cả loại giết mổ mới hoặc đông lạnh, phục vụ tại chỗ hoặc thông qua giao hàng tận nhà.

Trong số những món đồ đắt nhất được ghi trên bảng giá, có món ăn gồm một con đà điểu sống với giá 4.000 nhân dân tệ và một con nai nhỏ sống với giá 6.000 nhân dân tệ. Danh sách này cũng bao gồm cá sấu con, chó sói và nhím.

Bộ Nông nghiệp Trung Quốc đã ra lệnh ngừng việc buôn bán động vật hoang dã có thể mang mầm bệnh coronavirus. Ảnh: NYT.

Cơ quan quản lý thị trường Vũ Hán đã kiểm tra thị trường vào tháng 11 và tháng 12 năm ngoái nhưng không tìm thấy gì sai sót, theo các tài liệu được công bố trên trang web.

Vào tháng 9, các quan chức địa phương cũng đã kiểm tra 8 quầy hàng bán động vật hoang dã và kiểm tra giấy phép kinh doanh của các thương nhân nhưng không tìm thấy điều gì bất hợp pháp.

Mọi việc chỉ được quan tâm cho tới khi dấu hiệu đầu tiên của đợt bùng phát xảy ra vào ngày 29/12, khi 4 công nhân tại chợ được đưa vào bệnh viện Vũ Hán trong tình trạng viêm phổi.

Bệnh viện đã thông báo cho trung tâm kiểm soát dịch bệnh tại địa phương và chính quyền Vũ Hán đóng cửa khu chợ vào ngày 1/1. Các quan chức y tế đã lấy mẫu bệnh phẩm từ nơi này và tìm thấy bằng chứng về virus trong 33/585 mẫu, theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Trung Quốc CCDC.

“Virus này đã được tìm thấy không chỉ ở trên cơ thể người mà còn tại các quầy bán thịt hoang dã”, Gao Fu, giám đốc CCDC nói với truyền hình nhà nước Trung Quốc vào cuối tuần trước. “Vì vậy, chúng tôi kêu gọi mọi người không ăn động vật hoang dã”, ông nói thêm.

Hương Giang