Dấu hiệu nhận biết và cách 'xả stress' phù hợp

Theo thống kê của BV Tâm thần Trung ương 1, tỷ lệ mắc 10 chứng rối loạn tâm thần phổ biến trong năm 2014 là 14,2%, trong đó riêng rối loạn trầm cảm chiếm 2,45%. Tỷ lệ tự sát trong năm 2015 là 5,87 trên 100.000 dân. Nguyên nhân của vấn đề này, một phần do tình trạng stress kéo dài nhưng người bệnh không nhận diện được.

TS-bác sỹ Chuyên khoa 2 Nguyễn Văn Dũng, Phó Viện trưởng Viện Sức khỏe tâm thần, BV Bạch Mai cho biết, stress có thể ảnh hưởng đến chúng ta về thể chất, tinh thần, cảm xúc và hành vi. Các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh về thể chất bao gồm: mệt mỏi, đau đầu, mất ngủ, đau nhức/chuột rút cơ bắp (đặc biệt là cổ, vai và lưng), tim đập nhanh, huyết áp rối loạn, đau ngực và buồn nôn. Vã mồ hôi, run chân tay, hụt hơi, chứng bụng, nóng cổ, trào ngược.

Stress kéo dài có thể dẫn đến trầm cảm, tự sát.

Về tinh thần, stress được biểu hiện giảm tập trung và trí nhớ, thiếu quyết đoán, lơ ngơ, lú lẫn và mất hài hước, kết quả làm việc hay học hành giảm sút. Về cảm xúc thì lo âu, căng thẳng, trầm cảm, tức giận, thất vọng, lo lắng, sợ hãi, khó chịu, thiếu kiên nhẫn và nóng tính; bồn chồn bất an, ăn uống nhiều, hút thuốc, uống rượu, đôi lúc khóc, la hét, đổ lỗi và thậm chí đập vỡ hay ném đồ vật xung quanh. Tuy nhiên, phần lớn chúng ta lại bỏ qua những tín hiệu này và kết quả là chúng ta không kiểm soát được tâm trạng của mình.

Bác sỹ Nguyễn Văn Dũng chỉ ra những dấu hiệu rất sơ đẳng để nhận diện cơ thể có thể đang bị stress như: Đau cơ, các triệu chứng co cơ bắp có thể là một dấu hiệu của stress. Để khắc phục tình trạng này, hãy hít thở sâu khoảng 5- 10 lần và tập trung thả lỏng cơ thể. Đối với cổ, hãy cố gắng xoay cổ và xoa bóp nhẹ nhàng.

Tín hiệu thứ 2 là co giật mí mắt, triệu chứng này bạn không nên bỏ qua bởi tình trạng này là một hình thức rối loạn trương lực cơ. Để khắc phục tình trạng này, bạn hãy nhắm mắt lại để mắt được nghỉ ngơi. Ngoài ra nên tránh các công việc khiến cho mắt bạn phải làm việc nhiều.

Tín hiệu thứ 3 là cắn móng tay, nghe có vẻ rất phi lý nhưng việc cắn móng tay có thể là kết quả của sự căng thẳng thần kinh. Để nén sự căng thẳng ấy, bạn thử bằng cách gọi điện thoại cho bạn bè hoặc người thân hoặc thư giãn bằng cách đọc sách báo, nghe nhạc, đi dạo…

Tín hiệu thứ 4 là sâu răng. Stress dẫn đến việc bạn thường nghiến răng vào ban đêm, hoặc cả ban ngày khiến răng bị ăn mòn, làm tổn hại răng dẫn đến sâu răng.

Tín hiệu thứ 5 là các nốt phát ban, những vùng da nổi mẩn đỏ ở bụng, lưng, cánh tay và khuôn mặt. Chứng phát ban được gây ra bởi tác dụng phụ của sự căng thẳng trên các hệ thống miễn dịch histamine đang được tiết ra, gây ra các vết ngứa và mẩn đỏ. Nếu bạn cảm thấy căng thẳng, hãy đặt tay vào vùng bụng. Mỗi khi hít vào, tay của bạn sẽ nổi lên và khi thở ra bàn tay sẽ hạ xuống. Hít thở sâu từ 5 đến 10 lần đều đặn trong suốt cả ngày.

Tín hiệu thứ 6 là cảm giác buồn ngủ, mệt mỏi, uể oải. Để giải quyết vấn đề này, hãy đi ngủ sớm hơn hoặc có một giấc ngủ trưa khoảng 30 phút. Chúng ta sẽ tràn đầy năng lượng cho những phần việc còn lại.

Tín hiệu thứ 7 là sự đãng trí. Những nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng stress mãn tính có thể làm thu hẹp khu hippocampus-một phần của não trước có nhiệm vụ lưu giữ thông tin và hình thành ký ức. Nếu muốn não hoạt động tốt bạn cần tập thể dục, leo cầu thang hoặc nhảy theo giai điệu sôi động.

Nguyên nhân gây ra căng thẳng do các sự kiện lớn trong cuộc sống như mất việc, mất mát người thân hoặc do các môi trường sống như ánh sáng hoặc tiếng ồn quá mức. Cũng có thể do chính bản thân mỗi cá nhân tự tạo áp lực vào cuộc sống, ví dụ như có những kỳ vọng không thực tế, tiêu cực với bản thân hoặc sử dụng quá mức caffeine hay rượu và thiếu ngủ liên tục.

Khi nhận biết được các yếu tố gây stress, phản ứng cảm xúc của cơ thể bạn hãy tìm cách điều khiển cơ thể phản ứng với sự căng thẳng đó bằng cách tránh, loại bỏ chúng hoàn toàn hoặc giảm cường độ, tần số và rút ngắn thời gian căng thẳng như nghỉ ngơi, rời khỏi môi trường gây căng thẳng; tự điều chỉnh phản ứng cơ thể với stress; thử tập thở sâu, chậm sẽ giúp nhịp tim và hô hấp trở lại bình thường.

Để “xả stress”, bác sỹ Dũng đưa ra lời khuyên, mọi người có thể sử dụng một số kỹ thuật thư giãn, có thể làm giảm căng thẳng cơ bắp như massage, tạo lối sống lành mạnh bằng cách tập thể dục (như đi bộ, bơi lội, đạp xe hoặc chạy bộ). Đồng thời, ăn đủ chất, đủ bữa, duy trì cân nặng hợp lí; tránh sử dụng quá mức nicotine, caffeine và các chất kích thích khác; ngủ đủ và đúng nhịp sinh học; duy trì lối sống tinh thần lành mạnh.

Phong Châu