Đẩy mạnh phân cấp, ứng dụng công nghệ, bảo đảm minh bạch trong quy hoạch đô thị và nông thôn

Phân quyền mạnh cho địa phương, thúc đẩy số hóa

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, sáng 7/11, Quốc hội tiến hành thảo luận ở tổ về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn. Thảo luận tại Tổ 1 (Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hà Nội) về dự án luật, nhiều đại biểu đánh giá cao việc phân cấp, phân quyền rõ ràng hơn cho chính quyền địa phương, đặc biệt là cấp thành phố và xã.

Các đại biểu thống nhất cho rằng, việc sửa đổi Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn là yêu cầu cấp thiết, nhằm khắc phục tình trạng quy hoạch chồng chéo, thiếu liên kết, đồng thời đáp ứng yêu cầu quản lý, phát triển trong giai đoạn mới.

Luật cần hướng tới một hệ thống quy hoạch thống nhất, linh hoạt, minh bạch và gắn kết giữa đô thị-nông thôn, bảo đảm mục tiêu phát triển xanh, thích ứng biến đổi khí hậu, nâng cao chất lượng sống của người dân, và thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện trong lĩnh vực quy hoạch, xây dựng.

Đại biểu Nguyễn Trúc Anh. (Ảnh: Media Quốc hội)

Đại biểu Nguyễn Trúc Anh cho rằng, việc giao thêm quyền cho địa phương trong công tác lập quy hoạch phân khu, quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/2000 tùy theo điều kiện thực tế là phù hợp. Tuy nhiên, trong phạm vi mỗi tỉnh, thành phố cần có một quy hoạch thống nhất, tránh chồng chéo giữa các loại quy hoạch tổng thể, quy hoạch xây dựng và quy hoạch đô thị.

Đại biểu đề nghị gộp lại thành một quy hoạch chung (tỷ lệ 1/10.000), còn quy hoạch chi tiết ở các tỷ lệ nhỏ hơn (1/2000, 1/1000, 1/500) do địa phương tự quy định, tùy đặc điểm vùng miền.

“Với khu vực rừng núi có thể chỉ cần tỷ lệ 1/2000, còn khu vực đô thị phức tạp thì cần chi tiết hơn. Việc này nên giao toàn quyền cho địa phương tự quyết định. Đây là điểm sáng rõ ràng của sự phân cấp”, đại biểu nêu rõ.

Cũng theo đại biểu, cần phủ kín ít nhất 50% diện tích quy hoạch chi tiết, đồng thời mạnh dạn ứng dụng công nghệ số, bản đồ 3D để quản lý không gian đô thị, bảo đảm minh bạch và sự tham gia của người dân trong giám sát quy hoạch. Đại biểu kiến nghị cho phép địa phương chủ động bố trí kinh phí để cập nhật, công khai dữ liệu quy hoạch trên nền tảng số.

Về phân cấp cho cấp xã, đại biểu nhấn mạnh, cần mở rộng quyền và cơ chế hỗ trợ chuyên môn, cho phép xã thuê đơn vị tư vấn, hội nghề nghiệp, kiến trúc sư tham gia thẩm định khi thiếu lực lượng chuyên môn. Nguồn vốn lập quy hoạch cũng cần đa dạng hóa, huy động cả xã hội hóa và hợp tác công-tư.

Đại biểu cũng gợi ý hình thành Hội đồng Quy hoạch hoặc chức danh Kiến trúc sư trưởng cấp tỉnh, thành phố để điều phối, bảo đảm đồng bộ và hiệu quả trong triển khai thực hiện.

Hướng tới quy hoạch nông thôn xanh, thông minh và thích ứng biến đổi khí hậu

Đại biểu Nguyễn Thị Lan. (Ảnh: DUY LINH)

Phát biểu thảo luận, đại biểu Nguyễn Thị Lan đánh giá, dự thảo luật lần này đã thể chế hóa rõ các chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước, có nhiều điểm mới quan trọng như phát triển xanh, thông minh, thích ứng biến đổi khí hậu.

Tuy nhiên, quy hoạch nông thôn hiện nay chưa gắn kết chặt chẽ với quy hoạch sản xuất và doanh nghiệp, do đó cần quy định cụ thể hơn để quy hoạch nông thôn trở thành công cụ điều tiết sử dụng đất, bảo vệ cảnh quan, phát triển nông nghiệp xanh và du lịch sinh thái.

Đại biểu đề nghị bổ sung yêu cầu đánh giá tác động môi trường và rủi ro sinh thái đối với quy hoạch nông thôn, đặc biệt tại các vùng chịu ảnh hưởng nặng nề của biến đổi khí hậu như đồng bằng sông Cửu Long, miền trung và ven biển.

Về hướng phát triển nông thôn thông minh, đại biểu đề nghị xây dựng nền tảng dữ liệu số và hệ thống thông tin quy hoạch dựa trên bản đồ GIS, giúp người dân có thể tra cứu, giám sát trực tuyến. Đại biểu cũng nhấn mạnh tăng cường đào tạo, bồi dưỡng cán bộ quy hoạch ở cơ sở và khuyến khích hợp tác với viện, trường, doanh nghiệp công nghệ.

Cần làm rõ khái niệm “đô thị”, bảo đảm tính thống nhất và khả thi trong quy hoạch

Đại biểu Nguyễn Phương Thủy. (Ảnh: DUY LINH)

Đại biểu Nguyễn Phương Thủy đề nghị dự thảo luật cần xác định rõ ràng tiêu chí, phạm vi, ranh giới và cơ chế quản lý đô thị-nông thôn, tránh chồng chéo và bất cập trong triển khai. Đại biểu cho rằng, dự thảo luật hiện nay chưa thể hiện rõ sự thống nhất về cách tiếp cận và còn một số khái niệm chưa thật sự rõ ràng, khó tạo cơ sở cho việc thực hiện và tích hợp sau này.

Theo đại biểu, thời gian qua, hệ thống văn bản liên quan quy hoạch và phát triển đô thị đã khá đầy đủ, từ Nghị quyết về quản lý phát triển đô thị, Luật Quy hoạch đô thị, đến việc sửa đổi mở rộng thành Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn.

Tuy nhiên, trong dự thảo hiện nay, việc bỏ quy định trực tiếp về phân loại đô thị nhưng lại nêu đích danh Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh là đô thị đặc biệt là điểm chưa thật sự thống nhất. “Nếu Quốc hội quyết định loại đô thị đặc biệt, thì cần xác định rõ cơ quan nào có thẩm quyền phân loại các đô thị khác”, đại biểu nêu.

Vấn đề đại biểu quan tâm hơn cả là khái niệm “đô thị”. Dự thảo luật định nghĩa đây là “không gian tập trung dân cư sinh sống có mật độ cao, chủ yếu hoạt động trong lĩnh vực phi nông nghiệp, có cơ sở hạ tầng kỹ thuật và xã hội đồng bộ, hiện đại, là trung tâm tổng hợp, có vai trò thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội quốc gia”.

Theo đại biểu, cách định nghĩa này đúng về lý thuyết nhưng chưa giải quyết được sự chồng chéo giữa đô thị và nông thôn trong hệ thống đơn vị hành chính hiện nay.

“Thực tế, trong đô thị vẫn có nông thôn, trong nông thôn lại có đô thị. Thí dụ trong thành phố có huyện, trong thị xã có xã; ngược lại, trong các đơn vị hành chính nông thôn lại có thị trấn, tức là đô thị”, đại biểu phân tích, đồng thời cho rằng việc thiếu rành mạch trong quản lý đô thị và nông thôn đang gây ra nhiều bất cập trong quy hoạch và phát triển.

Đại biểu nhấn mạnh, cần xác định rõ ràng tiêu chí thế nào là đô thị, thế nào là nông thôn, đồng thời phân định rạch ròi mô hình “thành phố trong thành phố” để tránh trùng lặp giữa quy hoạch cấp trên và cấp dưới.

“Thành phố trực thuộc Trung ương có thể là vùng đô thị lớn, nhưng không có nghĩa toàn bộ địa giới hành chính đều là đô thị”, đại biểu nêu thí dụ với các địa phương như Đà Nẵng, Thành phố Hồ Chí Minh, hay các tỉnh đang định hướng phát triển đô thị Trung ương như Bắc Giang, Ninh Bình, Hưng Yên, Bắc Ninh.

Theo đại biểu, đô thị nên được xác định dựa trên đặc điểm thực tế, nơi tập trung dân cư có mật độ cao, hoạt động chủ yếu phi nông nghiệp chứ không chỉ căn cứ vào ranh giới hành chính. Một đơn vị hành chính chỉ nên được coi là đô thị khi tỷ lệ dân cư đô thị đạt từ 50-60% trở lên. Khi đó, đô thị sẽ là tập hợp của nhiều khu đô thị chứ không đồng nghĩa với toàn bộ phạm vi hành chính.

Đại biểu cũng lưu ý, việc xác định đúng bản chất đô thị và nông thôn sẽ giúp tránh tình trạng trùng lặp trong quy hoạch. “Thí dụ, quy hoạch không gian ngầm chỉ cần lập cho các khu vực lõi đô thị, chứ không cần áp dụng cho vùng nông thôn. Nếu không phân định rõ, sẽ rất khó triển khai và thiếu hiệu quả”, bà nói.

Về phạm vi và danh giới đô thị, đại biểu cho rằng dự thảo vẫn còn gắn chặt quy hoạch đô thị với ranh giới hành chính. Trong khi thực tế, một đô thị không nhất thiết trùng với địa giới hành chính, như Hà Nội có vùng lõi đô thị lan tỏa sang nhiều khu vực lân cận, hoặc nhiều xã hiện nay đã phát triển đạt tiêu chí đô thị nhưng chưa được công nhận.

Đại biểu cho biết, Quốc hội sắp tới sẽ xem xét sửa đổi quy định về phân loại đô thị và tiêu chuẩn đơn vị hành chính, đây là dịp quan trọng để “gọi đúng tên và quản lý đúng tính chất” các khu vực đã đạt tiêu chí đô thị, bảo đảm tính thống nhất và khả thi trong quy hoạch, quản lý phát triển không gian đô thị-nông thôn.

Đại biểu Nguyễn Phương Thủy cho rằng cần xác định rõ khái niệm “đô thị” để tránh hiểu khác nhau giữa các luật hiện hành, đặc biệt là khi áp dụng với các khu dân cư mới hình thành, khu kinh tế hoặc khu công nghiệp có đặc điểm đô thị hóa cao.

Theo đại biểu, dự thảo luật cần quy định rõ thẩm quyền phê duyệt, điều chỉnh quy hoạch giữa trung ương và địa phương, bảo đảm nguyên tắc phân cấp nhưng không buông lỏng quản lý. “Nếu không làm rõ, sẽ dẫn tới tình trạng một dự án phải xin ý kiến nhiều cấp, kéo dài thời gian và phát sinh chi phí”, đại biểu nêu rõ.

TRUNG HƯNG