Đẩy mạnh xây dựng Liên minh HTX Quảng Trị vững mạnh, thực hiện hiệu quả chức năng đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của thành viên

- Thưa ông! Nhiệm kỳ 2014-2020, bức tranh kinh tế tập thể (KTTT) trên địa bàn tỉnh đã có nhiều khởi sắc. Đề nghị ông cho biết những kết quả nổi bật về tình hình hoạt động của khu vực KTTT trên địa bàn tỉnh trong nhiệm kỳ qua?

- Nhiệm kỳ qua, Liên minh Hợp tác xã (HTX) tỉnh Quảng Trị đã có nhiều nỗ lực trong phát triển kinh tế hợp tác, HTX, qua đó đóng góp quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.

Đến cuối năm 2019, toàn tỉnh có 320 HTX, liên hiệp HTX hoạt động theo Luật HTX 2012. Ước đến cuối năm 2020 toàn tỉnh có 333 HTX, liên hiệp HTX, trong đó 304 HTX nông nghiệp, 28 HTX phi nông nghiệp, 1 liên hiệp HTX. Nhìn chung, sau khi thực hiện việc chuyển đổi hoạt động HTX theo Luật HTX 2012, vai trò của HTX được nâng cao. Hoạt động của HTX được các cấp ủy, chính quyền quan tâm, người dân ủng hộ nên đã có những chuyển biến khá tích cực. Hầu hết các HTX sau chuyển đổi hoạt động theo Luật HTX 2012 đã đẩy mạnh chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, công nghệ mới để tăng năng suất và nâng cao chất lượng sản phẩm nhằm đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường; phát huy được vai trò tập hợp, thay đổi cách nghĩ, cách làm cho nông dân, ứng dụng có hiệu quả các tiến bộ khoa học kỹ thuật, nâng cao hiệu quả sản xuất. Nhiều HTX đã mở rộng sản xuất, tạo thêm nhiều ngành nghề, phát triển kinh doanh tổng hợp, đầu tư trang thiết bị để nâng cao năng lực sản xuất, kinh doanh, xây dựng cánh đồng mẫu lớn, thực hiện tốt việc dồn điền đổi thửa, sắp xếp, bố trí sản xuất hợp lý. Bên cạnh đó, nhiều HTX nhanh chóng thích nghi với cơ chế thị trường, hợp tác với nhau và với các doanh nghiệp để liên kết sản xuất mang lại hiệu quả kinh tế cho các thành viên.

Hoạt động của các HTX chủ yếu là phát triển và xây dựng thương hiệu sản phẩm như hồ tiêu, cà phê, cao dược liệu, sản xuất nông nghiệp sạch theo hướng hữu cơ... Các HTX này đã tìm được hướng đi phù hợp, phát triển sản xuất, kinh doanh gắn với sản phẩm có lợi thế, ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất, chú trọng thị trường đầu ra và định hướng phát triển theo chuỗi giá trị sản phẩm. Đây là hướng đi có hiệu quả trong xây dựng HTX kiểu mới. Điển hình là HTX Chân Mây Bắc Hướng Hóa với sản phẩm cà phê hữu cơ, sản xuất theo chuỗi giá trị, liên kết với doanh nghiệp vừa là thành viên, vừa là đối tác tiêu thụ đầu ra cho HTX; HTX Hồ tiêu Vĩnh Linh xây dựng thương hiệu sản phẩm với quy mô toàn huyện, liên kết hầu hết các hộ sản xuất hồ tiêu để cùng xây dựng nhãn hiệu tập thể, nâng cao giá trị gia tăng cho sản phẩm. Một số HTX chú trọng phát triển sản phẩm theo hướng canh tác tự nhiên như HTX Nông sản sạch Triệu Phong với sản phẩm gạo sạch, các HTX Chăn nuôi gà Triệu Thượng, Tứ Hải với sản phẩm gà đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm…

Trên địa bàn tỉnh hiện có 2.673 tổ hợp tác (THT) với 31.796 thành viên. Hoạt động của đa phần THT phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế ở địa phương do tính linh hoạt, đáp ứng cao yêu cầu về nguyên tắc tự nguyện, cùng có lợi. Hoạt động của 11 quỹ tín dụng nhân dân (TDND) trên địa bàn 35 xã, phường, thị trấn, với 18.700 thành viên cũng đã phát huy hiệu quả. Đến nay, các quỹ TDND huy động vốn đạt 887 tỉ đồng, tổng dư nợ cho vay đạt 993 tỉ đồng, nợ xấu chiếm tỉ lệ 0,6%/ tổng dư nợ.

Liên minh HTX tỉnh Quảng Trị tổ chức cho các HTX thành viên tham gia hội chợ nông nghiệp công nghệ cao -Ảnh: H.N

- Tuy nhiên trên thực tế, tốc độ phát triển KTTT trên địa bàn tỉnh còn chậm, chưa tương xứng với tiềm năng và số lượng HTX đạt tiêu chí HTX kiểu mới còn thấp. Ông đánh giá như thế nào về vấn đề này?

- Đúng là bên cạnh những kết quả đạt được, trong nhiệm kỳ qua, tốc độ phát triển KTTT trên địa bàn tỉnh vẫn còn chậm, chưa tương xứng với tiềm năng. Năng lực nội tại của khu vực KTTT vẫn còn yếu, trình độ tổ chức, công tác quản lý điều hành chưa ngang bằng với các thành phần kinh tế khác, quy mô hoạt động còn nhỏ, cơ sở vật chất, thiết bị kỹ thuật phục vụ sản xuất lạc hậu; số lượng HTX đạt tiêu chí HTX kiểu mới thấp, rất ít HTX có đủ điều kiện và khả năng tiếp cận vốn tín dụng để chủ động đổi mới, ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất; chất lượng và quy mô sản phẩm hàng hóa rất hạn chế, khả năng cạnh tranh thấp. Sự liên kết, hợp tác trong sản xuất, chế biến và tiêu thụ sản phẩm mặc dù có chuyển biến tích cực nhưng tốc độ còn chậm, số lượng HTX có sản phẩm tham gia chuỗi giá trị hạn chế.

Nhiều HTX quy mô sản xuất manh mún, chưa xây dựng được nhãn hiệu sản phẩm cho riêng mình hoặc nhiều sản phẩm chưa được xây dựng, đăng ký theo quy chuẩn, tiêu chuẩn VietGAP... nên phần nào bị hạn chế trong các giao dịch với doanh nghiệp để kết nối thị trường tiêu thụ. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên là do sự phối hợp kiểm tra, đôn đốc của các cấp, các ngành thiếu thường xuyên. Nhận thức của một bộ phận cán bộ, đảng viên về đổi mới, phát triển KTTT còn chưa thống nhất. Một số nơi cấp ủy, chính quyền cơ sở chưa thực sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo hoặc can thiệp quá sâu vào công việc nội bộ, làm mất quyền chủ động của HTX. Hệ thống chính sách hỗ trợ phát triển KTTT được ban hành nhưng việc chỉ đạo, hướng dẫn thực hiện thiếu đồng bộ, chậm trễ; một số bộ phận thành viên, người lao động trong khu vực KTTT chưa hiểu biết đầy đủ các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về đổi mới phát triển KTTT, về mô hình HTX kiểu mới, HTX điển hình tiên tiến nên chưa tự giác tham gia xây dựng phong trào KTTT, thiếu quyết tâm nỗ lực vươn lên. Cán bộ quản lý HTX hầu hết tuổi đời khá cao, chất lượng cán bộ chưa đáp ứng nhu cầu phát triển của ngành, tỉ lệ cán bộ qua đào tạo đạt khá thấp. Tư duy phát triển trong khu vực KTTT, HTX chưa theo kịp với sự phát triển của cơ chế thị trường.

- Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang diễn ra mạnh mẽ, khu vực KTTT, HTX phải có một tư duy mới, cách nhìn mới và có các giải pháp tích cực nhằm khai thác tốt các cơ hội phát triển. Đó là những giải pháp gì, thưa ông?

- Phát triển KTTT, nòng cốt là HTX là chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước. Đây cũng là một sự nghiệp hết sức khó khăn, phức tạp trong nền kinh tế thị trường định hướng XHCN, đòi hỏi phải có sự thống nhất trong nhận thức của toàn bộ hệ thống chính trị, cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân về việc hiểu rõ, hiểu đúng bản chất, giá trị và nguyên tắc hoạt động của HTX.

Để tiếp tục khẳng định vị trí, vai trò quan trọng của KTTT, HTX trong nền kinh tế thị trường, trong xây dựng phát triển kinh tế - xã hội và xây dựng nông thôn mới, cần phải có sự vào cuộc đồng bộ, tập trung trong lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy đảng, chính quyền địa phương. Chủ động xây dựng và thống nhất chương trình hoạt động để chỉ đạo, hướng dẫn, trợ giúp các HTX hoạt động đúng Luật HTX 2012; kiên quyết xử lý dứt điểm những HTX tồn tại hình thức, hoạt động yếu kém không có hướng khắc phục; tiếp tục củng cố, đổi mới, nâng cao chất lượng hoạt động theo đúng tính chất của mô hình HTX kiểu mới; tập trung phối hợp để cùng thống nhất xây dựng các mô hình liên doanh, liên kết theo chuỗi, đồng thời tiến hành sơ kết để tổ chức nhân rộng mô hình; huy động mọi nguồn lực phát triển chuỗi sản phẩm hàng hóa chủ lực địa phương, xây dựng mô hình KTTT, HTX ứng dụng công nghệ cao.

Trong nhiệm kỳ tới, Liên minh HTX cần bám sát các mục tiêu, chỉ tiêu và định hướng phát triển KTTT, HTX giai đoạn 2020-2025, tầm nhìn đến năm 2030 của tỉnh. Tiếp tục phát huy vai trò nòng cốt trong phát triển KTTT, HTX; thực hiện hiệu quả chức năng đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của thành viên, đồng thời chủ động tham mưu, đề xuất với cơ quan lãnh đạo các cấp kịp thời ban hành các chủ trương, chính sách, giải pháp hỗ trợ, khuyến khích phát triển KTTT; đổi mới và nâng cao chất lượng các hoạt động tư vấn, hỗ trợ phát triển cho các THT, HTX, liên hiệp HTX; đẩy mạnh các phong trào thi đua yêu nước trong khu vực KTTT. Toàn bộ hệ thống Liên minh HTX và cán bộ, thành viên các HTX, THT trên địa bàn tỉnh cần quyết tâm, nỗ lực phấn đấu, vượt qua mọi khó khăn, thử thách, đồng lòng chung sức xây dựng KTTT không ngừng lớn mạnh, đóng góp tích cực vào công cuộc phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, xây dựng quê hương Quảng Trị giàu mạnh, văn minh.

- Xin cảm ơn ông!

Phan Hoài Hương (thực hiện)