Để AI phát huy vai trò giám sát, xử lý vi phạm giao thông

“Cánh tay nối dài” của lực lượng chức năng

TP HCM là một trong những địa phương tiên phong ứng dụng camera giám sát tích hợp công nghệ AI vào quản lý giao thông. Từ lần đầu triển khai năm 2022 trên tuyến QL1 (cũ), đến nay hệ thống này đã trở thành “cánh tay nối dài” cho lực lượng Công an Thành phố trong công tác giám sát, xử lý vi phạm giao thông.

Hiện, thống kê toàn TP HCM với tất cả các vị trí, các điểm kết nối từ các hệ thống camera của Trung tâm chỉ huy, Công an TP HCM, hệ thống giám sát của Sở Xây dựng có trên 1.000 camera thực hiện chức năng giám sát giao thông và tự động bắt lỗi vi phạm.

Từ tháng 1 đến 7/2025, Cảnh sát giao thông TP HCM đã xử lý gần 64.000 trường hợp vi phạm qua hình thức “phạt nguội”, trong đó gần 40.000 là ô tô, còn lại là xe máy, chủ yếu với các lỗi: chạy quá tốc độ, không chấp hành tín hiệu đèn, dừng đỗ sai nơi quy định, đi vào đường cấm…

Không chỉ mang lại hiệu quả rõ rệt trong công tác quản lý giao thông, việc ứng dụng hệ thống camera giám sát tích hợp công nghệ AI được cho là bước đi phù hợp, cụ thể hóa chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về thúc đẩy phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo theo tinh thần Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị.

Trước công cuộc chuyển đổi, đa phần ý kiến người dân bày tỏ sự ủng hộ và mong muốn toàn bộ hệ thống giám sát an toàn giao thông sớm tích hợp công nghệ AI hoàn toàn trên khắp cả nước. Tuy nhiên, cũng có không ít ý kiến cho rằng để AI thực sự giữ vai trò “cầm cân nảy mực”, bảo đảm tính công bằng, hiệu quả trong giám sát, xử lý vi phạm giao thông vẫn cần nhìn nhận một cách toàn diện hơn. Nhất là khi tình hình vi phạm pháp luật về giao thông ở nước ta vẫn còn diễn biến phức tạp.

AI không chỉ nên được sử dụng để xử phạt…

Trao đổi với phóng viên Báo Pháp luật Việt Nam về vấn đề này, PGS.TS Trần Thành Nam - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội nhận định, đối với những trường hợp vi phạm diễn biến phức tạp và mang tính bộc phát cao, AI chưa thể lập trình phản ứng linh hoạt và xử lý như con người. Lúc đó, vẫn cần sự tham gia của lực lượng chức năng, không chỉ trong việc xử lý vi phạm mà còn ở khía cạnh tác động trực tiếp, giáo dục và răn đe nâng cao ý thức chấp hành luật giao thông.

Tuy nhiên, trên thực tế, lực lượng Cảnh sát giao thông chưa thể đủ để xử lý trực tiếp toàn bộ vi phạm. Do đó, việc ứng dụng AI trong giám sát và xử lý vi phạm là xu hướng tất yếu, không thể đảo ngược. Không chỉ hỗ trợ nâng cao hiệu quả quản lý, công nghệ này còn giúp loại bỏ những hành vi tiêu cực như “xin xỏ” bỏ qua lỗi vi phạm, hay chống đối gây cản trở lực lượng Cảnh sát giao thông làm nhiệm vụ.

Vì vậy, trong tương lai, nếu muốn AI phát huy tối đa vai trò trong giám sát và xử lý vi phạm giao thông, trước hết cần củng cố năng lực công nghệ thông tin cũng như khả năng ứng dụng AI của con người.

Song song với đó, việc nâng cao ý thức chấp hành luật và hình thành văn hóa giao thông văn minh trong mỗi cá nhân cũng là yếu tố then chốt. Đây cũng là nền tảng quan trọng để hướng tới một xã hội an toàn, nơi AI không chỉ đóng vai trò như một công cụ hỗ trợ mà còn trở thành động lực xây dựng môi trường sống hiện đại, văn minh.

“Trong kỷ nguyên mà ở lĩnh vực nào cũng tận dụng sức mạnh của AI, thì phẩm chất của con người lại càng trở nên quan trọng. Để AI phát huy hiệu quả, mỗi người cần trang bị cho mình kiến thức, trình độ văn minh và ý thức tuân thủ cao hơn. Thậm chí, AI không chỉ nên được sử dụng để xử phạt mà còn có thể trở thành công cụ khuyến khích, khen thưởng.

Chẳng hạn, trong tình huống phát hiện ùn tắc giao thông cần phân luồng, AI có thể phát cảnh báo, nhắc nhở người điều khiển phương tiện chủ động hỗ trợ điều tiết giao thông và ghi nhận lại hành vi tích cực. Sau đó, dữ liệu này có thể được sử dụng để áp dụng khen thưởng cho những người tham gia giao thông có ý thức, góp phần xây dựng một môi trường giao thông văn minh, an toàn và nhân văn hơn”, PGS.TS Trần Thành Nam chia sẻ.

Linh Chi