Để công chức 'không ngồi nhầm chỗ'

Ngay trong tháng 9 này, Bộ Nội vụ sẽ trình Bộ Chính trị 4 nội dung trọng yếu nhằm bảo đảm tiến độ triển khai chính quyền địa phương 2 cấp. Trong đó, xây dựng khung vị trí việc làm ở cấp xã, phường được đánh giá là nhiệm vụ then chốt, bởi nó gắn trực tiếp với hiệu quả vận hành bộ máy sau sắp xếp.

Đúng người, đúng chuyên môn

Bộ Nội vụ vừa ban hành Văn bản số 7415/BNV - CCVC gửi UBND các tỉnh, thành, yêu cầu tập trung triển khai phương án bảo đảm nhân sự cấp xã, phường - nhấn mạnh nguyên tắc "đúng người, đúng việc, đúng chuyên môn". Đây không chỉ là vấn đề kỹ thuật mà còn là nền tảng chính trị - hành chính để mô hình mới đi vào thực chất.

Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết giai đoạn đầu sắp xếp bộ máy cấp xã, phường còn mang tính "cơ học" dẫn đến tình trạng nơi thừa, nơi thiếu cán bộ, đặc biệt thiếu ở các lĩnh vực quan trọng. Sau tinh giản, chính quyền địa phương 2 cấp đã vận hành ổn định, nhưng sắp tới phải tính toán khoa học hơn, dựa vào vị trí việc làm. Bộ Nội vụ đang hoàn thiện tiêu chí về dân số, diện tích, quy mô kinh tế - xã hội để xác định biên chế phù hợp.

Trung tâm Phục vụ hành chính công phường Thủ Đức, TP HCM bố trí đủ cán bộ để phục vụ người dân.

Theo Bộ trưởng Bộ Nội vụ, Bộ Chính trị và Ban Bí thư đã ban hành Kết luận 183 - KL/TW và 186 - KL/TW, yêu cầu các địa phương khẩn trương tăng cường năng lực cho cấp xã, phường; rà soát hiện trạng, điều chuyển biên chế giữa các xã, phường theo nhu cầu; đồng thời bổ sung nhân lực thiếu hụt trên cơ sở bảo đảm chuyên môn, nghiệp vụ.

Theo định hướng, Bộ Nội vụ đưa ra 4 cách thức triển khai: điều chuyển công chức phù hợp thực tiễn; ký hợp đồng lao động với người có chuyên môn, ưu tiên lĩnh vực công nghệ thông tin, kế toán, địa chính; thi tuyển, xét tuyển hoặc tiếp nhận công chức trong biên chế chưa dùng; tăng cường bồi dưỡng, đào tạo đội ngũ hiện có, nhất là các mảng đòi hỏi kỹ năng cao.

Đặc biệt, phụ lục kèm Văn bản 7415 đã xác định 36 vị trí việc làm ở cấp xã, phường - trong đó 8 vị trí lãnh đạo, quản lý và 28 vị trí chuyên môn, nghiệp vụ trải khắp các lĩnh vực: tư pháp, tài chính - kế hoạch, xây dựng - công thương, nông nghiệp - môi trường, giáo dục, văn hóa, y tế, dân quân tự vệ... Danh mục này được xem là "khung chuẩn" để địa phương rà soát, bổ sung nhân sự, khắc phục tình trạng thừa - thiếu cục bộ vốn tồn tại nhiều năm.

Điểm đáng chú ý là khung này không cứng nhắc - vừa giúp bảo đảm tính thống nhất trong hệ thống vừa mở ra sự linh hoạt để địa phương điều chỉnh nhân lực theo yêu cầu thực tiễn, không vượt biên chế được giao. Cách tiếp cận này thể hiện rõ định hướng: xây dựng bộ máy cấp xã, phường tinh gọn nhưng hiện đại, có đủ năng lực quản trị, đáp ứng yêu cầu phát triển trong bối cảnh mới.

Bước chuẩn bị quan trọng

TS Nguyễn Tiến Dĩnh, nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ, cho rằng trước đây việc xác định vị trí việc làm còn rườm rà, dẫn tới tình trạng "một công chức một vị trí", bộ máy phình to, hiệu quả thấp.

Với Luật Cán bộ, công chức năm 2025, cách tiếp cận đã thay đổi. Bộ Nội vụ căn cứ chức năng, nhiệm vụ để định hướng chỉ còn 36 vị trí. Điểm mới là một công chức có thể kiêm nhiệm nhiều việc, hoặc một vị trí có thể cần nhiều người, qua đó vừa tinh gọn vừa thực chất.

Ông Dĩnh đề xuất các địa phương cần linh hoạt điều chuyển công chức giữa các xã, phường; ký hợp đồng với nhân sự có chuyên môn kể cả từ khu vực tư. Đồng thời, tiếp tục thi tuyển trong biên chế chưa dùng để thu hút nhân tài. Những cách làm này không chỉ giảm tải cho các mảng nóng như địa chính, đất đai, môi trường mà còn mở ra động lực mới cho đội ngũ công chức cấp xã, phường.

Ông Nguyễn Quang Đồng, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chính sách và Phát triển truyền thông (IPS), nhấn mạnh khung vị trí việc làm giúp định rõ nhiệm vụ, tránh chồng chéo nhưng chính cán bộ mới là "chìa khóa" để vận hành bộ máy. "Người cán bộ trong bối cảnh mới phải đa năng, vững chuyên môn, giỏi một việc nhưng có thể làm thêm nhiều việc khác" - ông Đồng nói.

Chính năng lực đa nhiệm và tinh thần trách nhiệm sẽ quyết định sự thành công của mô hình chính quyền địa phương 2 cấp - nhất là ở cơ sở, nơi trực tiếp gắn bó với người dân, doanh nghiệp.

Thực tiễn triển khai 2 tháng qua cho thấy nhiều địa phương sau khi sắp xếp lại bộ máy phát sinh thiếu hụt nhân sự ở bộ phận tài chính, tư pháp, địa chính, xây dựng… nhưng lại dư ở bộ phận khác. Nếu không có khung chuẩn để cân đối thì hiệu quả hoạt động của chính quyền cơ sở sẽ bị ảnh hưởng. Việc Bộ Nội vụ định hướng 36 vị trí và thúc đẩy hoàn thiện báo cáo Bộ Chính trị trong tháng 9 là bước đi kịp thời, mang tính nền tảng cho cải cách bộ máy.

Về lâu dài, khung vị trí việc làm không chỉ là một danh mục hành chính, mà là công cụ quản trị nhân sự, là căn cứ để đánh giá, đào tạo, bồi dưỡng, thậm chí là cơ sở để sắp xếp lại chính sách tiền lương, phụ cấp. Mỗi công chức khi gắn với một vị trí cụ thể sẽ phải chịu trách nhiệm rõ ràng, hạn chế tình trạng làm việc cầm chừng, né tránh hoặc "ngồi nhầm chỗ".

Theo ông Nguyễn Quang Đồng, một bộ máy cấp xã, phường tinh gọn, đúng người, đúng việc sẽ nâng cao hiệu quả phục vụ nhân dân, góp phần củng cố niềm tin của xã hội vào cải cách hành chính.

Đây cũng là bước chuẩn bị quan trọng để tiến tới xây dựng nền hành chính phục vụ, chuyên nghiệp, hiện đại và minh bạch.

nld.com.vn