Đề cương văn hóa Việt Nam Ánh sáng soi đường cho quốc dân đi

Tròn 80 năm nhìn lại, đất nước đã trải qua bao đổi thay nhưng những nội dung cơ bản của Đề cương về văn hóa Việt Nam vẫn còn nguyên giá trị và tính thời sự. Nó không chỉ là ánh sáng soi đường cho văn hóa dân tộc trong quá trình đấu tranh giành độc lập, giải phóng và bảo vệ Tổ quốc mà còn cả trong thời kỳ đất nước hội nhập và phát triển hiện nay.

Ba nguyên tắc mà Đề cương đưa ra: dân tộc hóa, đại chúng hóa, khoa học hóa đã trở thành kim chỉ nam cho các tổ chức và hoạt động văn hóa, văn nghệ, trực tiếp đưa các giá trị văn hóa nói chung đóng góp cho sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước, bảo vệ và xây dựng nước Việt Nam mới ngày càng đàng hoàng hơn, to đẹp hơn.

Nguyên tắc dân tộc hóa ngoài việc chống mọi ảnh hưởng tiêu cực của văn hóa nô dịch và thuộc địa của thực dân và đế quốc, còn đề cao giá trị truyền thống văn hóa ngàn đời của dân tộc để thúc đẩy tinh thần tự tôn tự cường, anh hùng bất khuất; động viên toàn dân đứng lên thực hiện nghĩa vụ và trách nhiệm của người dân đối với non sông đất nước, quyết tâm thực hiện sự nghiệp giải phóng dân tộc do Đảng lãnh đạo.

Nguyên tắc đại chúng hóa thể hiện rõ quan điểm lấy dân làm gốc, văn hóa phải thuộc về quần chúng nhân dân, người dân có quyền học tập để có kiến thức, có trình độ học thức, từ đó biết thưởng thức và tham gia sáng tạo văn học, nghệ thuật và tiếp thu các giá trị tinh thần của dân tộc cũng như tinh hoa văn hóa của nhân loại.

Nguyên tắc khoa học hóa chống lại những cái gì làm cho văn hóa trái khoa học, phản tiến bộ, kéo lùi sự phát triển; chống lại sự bảo thủ lạc hậu, thành kiến, mê tín dị đoan, và những nội dung mị dân, ngu dân.

Tính dân tộc về hình thức là giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt, phát triển tiếng nói của ông cha nhằm đáp ứng mọi nhu cầu của cuộc sống mới, hiện đại, hội nhập với thế giới bên ngoài; bảo tồn, giữ gìn các giá trị và di sản văn hóa tinh thần, văn hóa vật chất của ông cha.

Tính dân chủ về nội dung là nói lên tiếng nói của nhân dân, phản ánh tâm tư nguyện vọng, tư tưởng của nhân dân, vì nhân dân trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, bảo vệ và xây dựng Tổ quốc Việt Nam yêu dấu.

Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011) nêu rõ: Xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, phát triển toàn diện, thống nhất trong đa dạng, thấm nhuần tinh thần nhân văn, dân chủ, tiến bộ; làm cho văn hóa gắn kết chặt chẽ và thấm sâu vào toàn bộ đời sống xã hội, trở thành nền tảng tinh thần vững chắc, sức mạnh nội sinh quan trọng của phát triển.

Tháng 6/2014, Trung ương ra Nghị quyết 33-NQ/TW về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước, tiếp tục xác định rõ mục tiêu: “Xây dựng nền văn hóa và con người Việt Nam phát triển toàn diện, hướng đến chân - thiện - mỹ, thấm nhuần tinh thần dân tộc, nhân văn, dân chủ và khoa học. Văn hóa thực sự trở thành nền tảng tinh thần vững chắc của xã hội, là sức mạnh nội sinh quan trọng bảo đảm sự phát triển bền vững và bảo vệ vững chắc Tổ quốc vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”.

Trải qua chặng đường 80 năm, dù thực tế đã thay đổi và nội dung, tính chất, nhiệm vụ, phương thức tổ chức, xây dựng một nền văn hóa mới của văn hóa Việt Nam thời hội nhập đã khác nhưng những định hướng cơ bản về tư tưởng, nội dung và những nguyên tắc của nền văn hóa mới vẫn còn nguyên giá trị. 80 năm ngày ra đời Đề cương văn hóa là dịp để ôn lại và nhìn rõ hơn những giá trị soi đường, tác dụng định hướng của Đề cương, qua đó nhận thức đúng hơn nghĩa vụ và trách nhiệm công dân đối với sự nghiệp xây dựng, phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc trong giai đoạn mới.