Để kinh tế Đồng Nai tăng trưởng nhanh và bền vững

Xã biên giới Lộc Ninh (tỉnh Đồng Nai) nhìn từ trên cao. Ảnh: Phú Quý

Tiềm năng và những nỗ lực hiện tại

Tỉnh Đồng Nai mới sở hữu quy mô ấn tượng với diện tích 12.737km², dân số gần 4,5 triệu người và đứng thứ 4 cả nước về quy mô nền kinh tế, chỉ sau các trung tâm hàng đầu cả nước là Thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội và Hải Phòng... Sự hợp nhất này đã kiến tạo nên một không gian phát triển mới rộng lớn, kết hợp sức mạnh của một “Đồng Nai - trung tâm công nghiệp trưởng thành” với tiềm năng to lớn của “vùng đất giàu tiềm năng - Bình Phước”, tạo ra sự thuận lợi chưa từng có. Bối cảnh này đã được xác định rõ trong Báo cáo Chính trị trình Đại hội Đại biểu Đảng bộ tỉnh Đồng Nai lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030, với mục tiêu xuyên suốt là xây dựng tỉnh Đồng Nai phát triển xanh, giàu mạnh, văn minh, vì hạnh phúc của nhân dân trong kỷ nguyên mới phát triển thịnh vượng, hùng cường của dân tộc. Đây chính là một cam kết chính trị mạnh mẽ và định hướng chiến lược dài hạn, muốn thực hiện đòi hỏi những tư duy phát triển mới cùng các giải pháp đột phá để khai thác hiệu quả các tiềm năng cho Đồng Nai tăng trưởng nhanh, mạnh và bền vững.

Bước vào kỷ nguyên mới, Đồng Nai sở hữu một nền tảng kinh tế vững chắc cùng những tiềm năng to lớn để trở thành cực tăng trưởng nhanh của vùng và cả nước. Hiện trạng kinh tế - xã hội của tỉnh phản ánh một sức bật mạnh mẽ, với GRDP bình quân 9 tháng năm 2025 tăng trưởng 8,86%, riêng trong quý III tăng trưởng đạt 10,18%... Nền tảng cho sự tăng trưởng nhanh là vị thế thủ phủ công nghiệp đa ngành. Đồng Nai hiện thu hút hơn 2,2 ngàn dự án vốn đầu tư nước ngoài (FDI) đến từ 51 quốc gia và vùng lãnh thổ. Sự kiện hợp nhất tỉnh đã giải quyết triệt để thách thức về sự “cạn kiệt” quỹ đất công nghiệp, mở rộng quy hoạch lên 83 khu công nghiệp với tổng diện tích hơn 36,7 ngàn héc ta, tạo ra không gian phát triển mới có quy mô lớn cho nhiều thập kỷ tới.

Quan trọng hơn, Đồng Nai đang chủ động chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo chiều sâu, chuyển từ thu hút các dự án thâm dụng lao động sang ưu tiên các dự án công nghệ cao, đổi mới sáng tạo, xanh và sạch. Dòng vốn FDI gần đây tập trung rõ rệt vào các lĩnh vực chiến lược như: bán dẫn, linh kiện điện tử, cơ khí chế tạo chính xác và logistics xanh, phù hợp với định hướng phát triển của tỉnh. Bên cạnh đó, sự kết hợp thế mạnh nông nghiệp của Bình Phước cũ đã tạo ra tiềm năng khổng lồ để Đồng Nai phát triển thành thủ phủ nông nghiệp công nghệ cao và công nghiệp chế biến nông sản hàng đầu. Tuy nhiên, tỉnh cũng đối mặt với những thách thức không nhỏ, bao gồm áp lực hoàn thiện hạ tầng kết nối, nâng cao năng lực quản trị hành chính công sau hợp nhất, và bài toán phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao để đáp ứng yêu cầu của nền kinh tế tri thức, kinh tế số, xanh và tuần hoàn.

Tạo các động lực tăng trưởng mới

Để hiện thực hóa khát vọng, chiến lược phát triển nhanh và bền vững, Đồng Nai cần tập trung triển khai đồng bộ một số nhóm giải pháp sau:

Khu công nghiệp Đồng Xoài III (phường Bình Phước, tỉnh Đồng Nai) đang là điểm đến hấp dẫn của các nhà đầu tư. Ảnh: Phú Quý

Thứ nhất, đẩy nhanh chuyển đổi mô hình tăng trưởng kinh tế theo chiều sâu, lấy khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo làm động lực chính. Tỉnh phải tiếp tục kiên định với chính sách thu hút FDI có chọn lọc, ưu tiên các dự án công nghệ cao, có tính lan tỏa công nghệ. Song song đó, cần đột phá xây dựng khu đổi mới sáng tạo quy mô 300ha - đây là hệ sinh thái hoàn chỉnh cho nghiên cứu, phát triển và khởi nghiệp, tập trung vào các lĩnh vực mũi nhọn như trí tuệ nhân tạo (AI), internet vạn vật (IoT) và các dịch vụ logistics số, xanh gắn với Cảng hàng không quốc tế Long Thành. Đây là giải pháp căn cơ để tạo ra các động lực tăng trưởng mới của Đồng Nai trong dài hạn.

Thứ hai, Đồng Nai phải giữ vững vai trò tiên phong trên cả nước trong việc phát triển kinh tế xanh và kinh tế tuần hoàn. Việc triển khai hiệu quả Đề án Giảm phát thải khí nhà kính để đạt net zero vào năm 2050 không chỉ là trách nhiệm mà còn tạo lợi thế cạnh tranh chiến lược. Tỉnh cần cụ thể hóa lộ trình giảm phát thải trong các ngành kinh tế chủ lực như công nghiệp, nông nghiệp, giao thông vận tải và xây dựng. Việc chủ động xây dựng một nền sản xuất sạch hơn sẽ giúp hàng hóa của Đồng Nai vượt qua “biên giới carbon” ngày càng khắt khe của các thị trường quốc tế, đồng thời thu hút thế hệ nhà đầu tư xanh, số mới đạt yêu cầu cao về các tiêu chí môi trường, xã hội và quản trị (ESG).

Thứ ba, tập trung cao mọi nguồn lực để phát triển hệ thống hạ tầng giao thông kết nối đa phương thức. Việc đẩy nhanh tiến độ, đảm bảo đưa vào khai thác đúng kế hoạch Sân bay quốc tế Long Thành và vận hành “xa lộ” hàng hóa Long Thành - Cái Mép - Biên Hòa - Hoa Lư - Tây Nguyên (có ứng dụng các logistics park thông minh) là những nhiệm vụ có ý nghĩa sống còn! Các dự án này, khi kết hợp với hệ thống cảng biển nước sâu và mạng lưới đường bộ, đường sắt, sẽ tạo thành một mạng lưới logistics tích hợp, thông minh, đưa Đồng Nai trở thành trung tâm trung chuyển hành khách, hàng hóa và dịch vụ logistics hàng đầu của khu vực, khai thác tối đa lợi thế cửa ngõ và tương lai sẽ là “ngã tư, ngã năm” vươn ra thế giới của tỉnh, như định hướng của đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm đã từng chỉ đạo.

Thứ tư, tỉnh cần xây dựng chiến lược tổng thể nhằm tối ưu hóa không gian phát triển mới và phân bổ nguồn lực sau sáp nhập. Cần có sự phân công lao động một cách khoa học: khu vực phía Nam (khu lõi Đồng Nai cũ) sẽ tập trung hoạt động sản xuất công nghệ cao, nghiên cứu và phát triển (R&D), đổi mới sáng tạo và các dịch vụ logistics số quốc tế; trong khi đó, khu vực phía Bắc (Bình Phước cũ) sẽ trở thành trung tâm của các ngành sản xuất thâm dụng đất đai, công nghiệp chế biến nông - lâm sản quy mô lớn và các ngành công nghiệp phụ trợ (hình thành các cụm nông nghiệp chế biến hiện đại, khép kín). Mô hình này sẽ tạo ra sự phát triển đồng đều, bền vững.

Thứ năm, giải pháp có tính nền tảng và quyết định là không ngừng nâng cao năng lực quản trị địa phương hiệu quả và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao. Việc quản lý một địa bàn rộng lớn và phức tạp hơn đòi hỏi một bộ máy hành chính hiệu lực, hiệu quả, đẩy mạnh xây dựng chính quyền số để kiến tạo môi trường đầu tư kinh doanh thực sự thông thoáng, hiệu quả. Đồng thời, Đồng Nai phải có một chiến lược đột phá trong đào tạo “phổ thông số”, “đại học số” và liên kết chặt chẽ giữa nhà trường, viện nghiên cứu và doanh nghiệp để có “nguồn nhân lực số” và các doanh nhân mới chất lượng cao phục vụ cho nền kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế không gian cận biên… hiện đại ngày nay.

Văn Điển - Cẩm My