Để 'lõi nghèo' không còn bám rễ

Chương trình “Bò giống giúp người nghèo nơi biên giới” do BĐBP phát động đã giúp nhiều người dân khu vực biên giới thoát nghèo. Ảnh: qdnd.vn

Theo số liệu tổng kết của cơ quan chức năng, tỷ lệ hộ nghèo đa chiều hiện đã giảm xuống dưới 1,9% (giảm trên 1%), tổng số hộ nghèo và cận nghèo còn 1.258.997 hộ; tỷ lệ hộ nghèo dân tộc thiểu số giảm còn dưới 13,5% (giảm trên 3%); tại các huyện nghèo, con số này còn khoảng 26% (giảm khoảng 5%). Đây là thành tựu đáng ghi nhận, nhưng đằng sau những con số ấy, thực tế vẫn phơi bày một sự thật nhức nhối: “Lõi nghèo” vẫn bám rễ sâu tại miền núi, biên giới, vùng sâu, vùng xa - nơi cuộc sống của đồng bào vẫn bị bao trùm bởi nghèo đói và thiếu thốn. Đây không chỉ là vết rạn kinh tế, nó còn là điểm nghẽn của khát vọng phát triển bền vững.

Tại sao bức tranh tăng trưởng lại bị che mờ bởi nghịch lý này? Rất dễ thấy, trong các hội nghị xóa đói giảm nghèo, những cụm từ như “đầu tư tràn lan, hiệu quả thấp”, “thiếu cán bộ khuyến nông” hay “hạ tầng yếu kém” thường vang lên như điệp khúc cũ kỹ. Nhưng gốc rễ vấn đề nằm ở tư duy: Chúng ta đang nhìn nghèo đói qua lăng kính kinh tế đơn điệu, mà quên rằng chính tri thức mới là ánh đuốc phá tan bóng tối bất công.

Theo số liệu được cập nhật trên truyền thông mới đây, hiện có tới 85% lao động miền núi chưa qua đào tạo. Và chênh lệch thu nhập của cả nước hiện ở mức 7,6 lần: Nhóm thu nhập thấp nhất chỉ đạt 1,35 triệu đồng/tháng, trong khi nhóm thu nhập cao nhất đạt khoảng 10,23 triệu đồng/tháng. Ở khu vực đô thị, con số này là 6,1 lần, còn ở nông thôn là 7,2 lần. Đây không chỉ là thống kê lạnh lùng, mà là hồi chuông báo động, nhắc nhở rằng nếu không có những hành động quyết liệt, bất bình đẳng sẽ trở thành rào cản kiên cố đẩy hàng triệu người vào vòng luẩn quẩn của khó khăn, thiếu thốn.

Bước sang năm 2025, công tác giảm nghèo đặt ra những mục tiêu không khoan nhượng: Tỷ lệ nghèo đa chiều cả nước phải giảm từ 1-1,5%/năm, trong đó, hộ nghèo giảm trên 1%; tỷ lệ hộ nghèo dân tộc thiểu số giảm trên 3%; và tại các huyện nghèo, con số này phải giảm từ 4-5%. Nhưng muốn chặt đứt gốc rễ nghèo đói, chúng ta cần một cuộc cách mạng tư duy. Đừng nhìn vùng núi như mảnh đất cằn cỗi của nghèo khó. Đó là kho báu tiềm tàng với cảnh quan hùng vĩ như tranh thủy mặc, văn hóa đa sắc như tấm thảm dệt tay và quỹ đất rộng lớn chờ ngày nở hoa với nông nghiệp sạch.

Hãy nhìn các mô hình xóa đói khởi giàu thành công: Sa Pa (Lào Cai) đã trở thành điểm sáng của du lịch xanh, mang lại hàng nghìn tỷ đồng mỗi năm nhờ chính sách phát triển bền vững. Hay như Sơn La, từ một vùng đất khó khăn, nay vươn lên trở thành trung tâm sản xuất nông sản sạch, xuất khẩu xoài, nhãn, chanh leo sang châu Âu. Những minh chứng ấy khẳng định một chân lý: Nếu có chính sách sắc bén và bàn tay đào tạo đúng hướng, vùng núi không chỉ thoát nghèo mà còn trở thành động lực tăng trưởng.

Song song với nỗ lực thu hẹp khoảng cách giàu nghèo là trận chiến không khoan nhượng với lãng phí, bởi bất công và lãng phí là hai kẻ thù song sinh. Báo cáo của cơ quan chức năng cho thấy, nhiều dự án hỗ trợ giảm nghèo hàng trăm, hàng ngàn tỷ đồng nhưng kém hiệu quả, bị thất thoát hoặc sử dụng sai mục đích. Nếu không siết chặt kỷ luật, ngân sách dù lớn đến đâu cũng không thể đủ để nâng đỡ những phận đời khó khăn. Một đất nước hùng cường không thể đứng vững trên đôi chân chênh vênh của bất bình đẳng hay những vết rỉ sét của thất thoát.

Năm 2025, khi đất nước bước vào kỷ nguyên mới, các nhà hoạch định chính sách cần giương cao ngọn cờ thắp sáng dân trí, đánh thức tiềm năng vùng khó và khóa chặt dòng chảy lãng phí. Chỉ khi bóng tối của hai kẻ thù này bị dập tắt, ánh sáng tăng trưởng mới thực sự tỏa đều, sưởi ấm mọi mái nhà trên dải đất hình chữ “S” thân yêu.

Thái Bình