Để môn học 'làm người' không khô cứng

Đội ngũ GV môn GDCD cần đổi mới tư duy và phương pháp giảng dạy. Ảnh: Hà Anh

Thực trạng nhìn từ đội ngũ

Theo nghiên cứu và đánh giá của ThS Nguyễn Hùng Dũng – Trường ĐH Đồng Tháp thì đội ngũ giáo viên (GV) trong lĩnh vực giáo dục đạo đức – công dân ở nước ta những năm gần đây còn bộc lộ nhiều vấn đề.

Trước hết, khuynh hướng GV Giáo dục công dân (GDCD) dạy chéo môn và được đào tạo ghép môn (Văn – GDCD; Sử - GDCD; Địa – GDCD; Môi trường – GDCD) vẫn tồn tại.

Mặt khác, công tác bồi dưỡng về phương pháp dạy học mới trong môn GDCD cho đội ngũ GV các cấp phổ thông vẫn chưa được quan tâm đúng mức, dẫn đến phương pháp dạy học của GV chủ yếu vẫn cũ: Đọc – chép và hướng dẫn học sinh (HS) học thuộc lòng là chính.

Đặc biệt, xã hội chưa thấy hết tầm quan trọng của môn GDCD và chưa đánh giá đúng những đóng góp của GV dạy môn học GDCD đối với cộng đồng. Chưa có sự quan tâm, tương tác giữa gia đình, xã hội và GV, nhằm nâng cao tối đa hiệu quả giáo dục đạo đức – công dân cho HS.

Trong khi đó, việc giáo dục đạo đức – công dân đã và đang trở thành nhiệm vụ cấp thiết bởi tình trạng tội phạm trong thanh thiếu niên ở Việt Nam những năm gần đây rất đáng báo động.

Theo Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về trật tự xã hội (Bộ Công an) thời gian qua số vụ án do người chưa thành niên gây ra chiếm khoảng 20% tổng số vụ vi phạm hình sự. Trong đó, lứa tuổi phạm tội cao nhất từ 16 - 18 tuổi.

Ngoài ra, các vấn đề sống thử trước hôn nhân ở lứa tuổi thanh thiếu niên và vô vàn hệ lụy của nó như nạo phá thai, sinh con trước tuổi 18, làm cha mẹ khi còn đi học… đã khiến xã hội nhức nhối, các bệnh viện và bác sĩ sản khoa cảnh báo.

Từ những thực trạng trên thì việc nâng cao trình độ, kĩ năng và tinh thần trách nhiệm của GV dạy trong lĩnh vực giáo dục đạo đức ở cấp tiểu học và trung học là vấn đề cần được quan tâm sâu sắc.

Nâng chất cho đội ngũ GV GDCD

ThS Nguyễn Diệu Minh Chân Như và ThS Nguyễn Hùng Dũng (Trường ĐH Đồng Tháp) đã đưa ra hàng loạt đề xuất nhằm nâng cao trình độ, nâng cao chất lượng giảng dạy cho GV thuộc lĩnh vực GDCD.

Theo đó, việc quán triệt quan điểm đổi mới trong tư duy giáo dục cho GV giảng dạy lĩnh vực giáo dục đạo đức – công dân phải được đặt lên hàng đầu. Bởi có thay đổi tư duy thì cách giảng dạy mới thực sự đổi mới…

Nhất thiết phải nâng cao ý thức và trách nhiệm về giáo dục đạo đức – công dân cho GV. Sở GD&ĐT của tỉnh cần mở các lớp bồi dưỡng thường xuyên cho GV dạy môn GDCD, thường xuyên tổ chức các kì thi kiểm tra kiến thức chuyên môn và kiểm tra khả năng cập nhật thông tin, tri thức trong lĩnh vực giáo dục đạo đức - công dân của GV các cấp. Qua đó cung cấp cho GV những kiến thức lí luận để quán triệt tinh thần đổi mới giáo dục, nâng cao trình độ cho đội ngũ giáo viên.

Bên cạnh đó cần nâng cao nhận thức của GV về vị thế của lĩnh vực giáo dục đạo đức – công dân trong Chương trình GDPT mới và một số yêu cầu về giảng dạy thực hành trong môn GDCD.

Thực tế, trong những năm gần đây, môn GDCD theo đánh giá của phụ huynh học sinh, thậm chí của một số thầy cô giáo tham gia giảng dạy, lại là một môn phụ. Vì thế, cách nhìn nhận đánh giá này cần được thay đổi.

Về mặt phương thức giáo dục trong lĩnh vực giáo dục đạo đức – công dân, nên chú trọng xen kẽ các tiết lí thuyết với thực hành ở các cấp học. Cứ một tuần học lí thuyết thì nên xen một tuần cho HS thực hành, bảo đảm sao cho số tiết thực hành chiếm 1/4 tổng số tiết. Như vậy GV giảng dạy môn GDCD mới có điều kiện ứng dụng phương pháp mới, theo quan điểm mới về phát triển giáo dục…

Đặc biệt, trong lĩnh vực đào tạo GV giảng dạy giáo dục đạo đức – công dân cần theo hướng tiếp cận phương pháp mới (Học tập trải nghiệm; Dạy học đóng vai; Học tập khám phá).

Việc tổ chức trao đổi thông tin trong cộng đồng giáo viên giảng dạy lĩnh vực giáo dục đạo đức – công dân, gắn hoạt động giảng dạy với thực tiễn xã hội cũng là giải pháp quan trọng để bồi dưỡng kiến thức phương pháp giảng dạy.

Cần tổ chức cổng thông tin cho các GV để ghi nhận những trường hợp, xu hướng đạo đức của HS, yêu cầu GV các trường thường xuyên báo cáo về tình hình đạo đức của HS, từ đó có phương pháp thích hợp để đào tạo HS trong từng giai đoạn, luôn cập nhật và theo kịp những chuyển biến tích cực của thực tế xã hội và thời đại.

Thường xuyên tổ chức các hội thảo bàn về vấn đề phương pháp giảng dạy và chất lượng giảng dạy trong thực tế, tạo điều kiện cho GV gặp gỡ, giao lưu, trao đổi kiến thức, kinh nghiệm và chia sẻ các phương pháp giảng dạy hiệu quả. Một mặt bồi dưỡng phương pháp giảng dạy GDCD cho các GV; mặt khác, có thể kết hợp với truyền thông trong các buổi thảo luận về phương pháp giáo dục đạo đức cho HS, thu hút sự quan tâm của gia đình và toàn xã hội với vấn đề này.

Nâng chất cho đội ngũ GV giảng dạy GDCD cũng đồng thời phải chú ý hoàn thiện cơ sở vật chất phục vụ cho quá trình giảng dạy, quan tâm đảm bảo đời sống vật chất cho cán bộ GV, giúp họ an tâm công tác, toàn tâm toàn ý đến việc giảng dạy đạo đức cho các thế hệ HS…

Hà Anh