Đề nghị có cơ chế kiểm soát quỹ phòng bệnh

Hoàn thiện cơ sở pháp lý về phòng bệnh

Sáng 23/10, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội nghe trình bày Tờ trình và Thẩm tra dự án Luật Phòng bệnh.

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan.

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cho biết, mục đích ban hành luật nhằm hoàn thiện cơ sở pháp lý về phòng bệnh góp phần nâng cao sức khỏe cả về thể chất và tinh thần, tầm vóc, tuổi thọ, chất lượng cuộc sống của người Việt Nam thông qua việc kiểm soát hiệu quả bệnh truyền nhiễm, bệnh không lây nhiễm và các yếu tố nguy cơ đối với sức khỏe.

Nêu các nội dung bổ sung mới so với quy định hiện hành, Bộ trưởng Đào Hồng Lan cho hay, dự thảo Luật quy định về phòng, chống yếu tố nguy cơ gây bệnh không lây nhiễm, bao gồm các nội dung về các biện pháp phòng, chống bệnh không lây nhiễm, phòng, chống yếu tố nguy cơ gây bệnh không lây nhiễm và phát hiện sớm, dự phòng bệnh không lây nhiễm và quản lý điều trị bệnh không lây nhiễm tại cộng đồng; dự phòng cho người có nguy cơ cao và quản lý, điều trị người mắc bệnh không lây nhiễm.

Dự thảo Luật giao Bộ trưởng Bộ Y tế quy định về phòng, chống các yếu tố nguy cơ gây bệnh không lây nhiễm khác được thực hiện thông qua các hoạt động bảo đảm dinh dưỡng hợp lý, tăng cường hoạt động thể lực, phòng, chống các yếu tố nguy cơ liên quan đến bệnh không lây nhiễm.

Bên cạnh đó, dự thảo Luật quy định về các yếu tố nguy cơ, phát hiện sớm và các biện pháp phòng ngừa mắc rối loạn sức khỏe tâm thần, quyền và trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong phòng, chống rối loạn sức khỏe tâm thần. Dự thảo Luật đã giao Bộ trưởng Bộ Y tế quy định chi tiết các nội dung này.

Ngoài ra, dự thảo Luật quy định về dinh dưỡng trong phòng bệnh bao gồm nguyên tắc thực hiện dinh dưỡng trong phòng bệnh; dinh dưỡng cho một số nhóm đối tượng như phụ nữ có thai, bà mẹ cho con bú và trẻ dưới 24 tháng tuổi, dinh dưỡng cho trẻ em và dinh dưỡng học đường, dinh dưỡng cho người lao động và người cao tuổi.

Đồng thời, giao Bộ trưởng Bộ Y tế quy định chi tiết việc bổ sung trực tiếp vi chất dinh dưỡng và hướng dẫn chế độ dinh dưỡng cho các nhóm đối tượng này.

Về các điều kiện bảo đảm để phòng bệnh, dự thảo Luật quy định về nghiên cứu, ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong phòng bệnh; chế độ đối với người làm công tác phòng, chống bệnh truyền nhiễm và người tham gia chống dịch; đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực làm công tác phòng bệnh; kinh phí cho công tác phòng bệnh và Quỹ Phòng bệnh.

Trong đó, Quỹ Phòng bệnh là quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, có tư cách pháp nhân, có con dấu, tài khoản riêng, do Thủ tướng Chính phủ thành lập, phê duyệt Điều lệ tổ chức.

Quỹ Phòng bệnh được hình thành từ các nguồn: Ngân sách nhà nước hỗ trợ vốn điều lệ theo quy định của pháp luật về ngân sách nhà nước; vốn điều lệ ban đầu được hình thành từ toàn bộ kinh phí kết dư chưa được sử dụng đến hết ngày 30/6/2026 của Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá; khoản đóng góp bắt buộc 2% trên giá tính thuế tiêu thụ đặc biệt của cơ sở sản xuất, nhập khẩu thuốc lá theo quy định của pháp luật về phòng, chống tác hại của thuốc lá; nguồn tài trợ, đóng góp tự nguyện, hợp pháp của doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài; viện trợ không hoàn lại không thuộc hỗ trợ phát triển chính thức của cá nhân, tổ chức nước ngoài; các nguồn thu hợp pháp khác theo quy định của pháp luật.

Dự thảo Luật giao Chính phủ quy định việc đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực làm công tác phòng bệnh; nội dung chi của Quỹ Bảo hiểm y tế cho công tác phòng bệnh; Quỹ Phòng bệnh và quy định về tổ chức hoạt động, quản lý, sử dụng và nội dung chi của Quỹ Phòng bệnh.

Quy định rõ nhiệm vụ Quỹ Phòng bệnh

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh nêu rõ, Ủy ban thống nhất về mục đích, quan điểm xây dựng luật; nội dung dự thảo Luật đã thể chế hóa chủ trương của Đảng về công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân; phù hợp với quy định của Hiến pháp, cơ bản bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ trong hệ thống pháp luật và tương thích với các điều ước quốc tế. Hồ sơ dự án Luật cơ bản bảo đảm theo quy định.

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh.

Tuy nhiên, Ủy ban đề nghị tiếp tục rà soát, nghiên cứu thể chế hóa đầy đủ các quan điểm của Đảng về công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân, nhất là các nội dung trong Nghị quyết số 72; nghiên cứu, bổ sung các quy định phù hợp về phòng, chống bệnh truyền nhiễm, các rối loạn sức khỏe tâm thần, dinh dưỡng trong phòng bệnh tại dự thảo Luật để bảo đảm thực hiện được mục đích ban hành Luật và sự cân đối giữa 5 chính sách đã được quy phạm hóa trong dự thảo Luật.

Rà soát, bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ trong hệ thống pháp luật, nhất là Luật Bảo hiểm y tế, Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá, Luật Bảo vệ sức khỏe nhân dân và các dự án luật có liên quan trình Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 10; hoàn thiện các báo cáo thành phần, bổ sung đánh giá tác động chính sách, nhất là các nội dung liên quan đến nguồn kinh phí bảo đảm thực hiện các chính sách.

Về phòng, chống bệnh không lây nhiễm (Điều 27, 28 và Điều 29), Ủy ban đề nghị tiếp tục nghiên cứu bổ sung đầy đủ các quy định theo giải pháp đã lựa chọn trong báo cáo đánh giá tác động, trong đó nghiên cứu thể chế hóa các nội dung liên quan đến phòng, chống bệnh không lây nhiễm tại Nghị quyết số 72 của Bộ Chính trị.

Ngoài ra, nghiên cứu bổ sung quy định về cơ chế bảo đảm thực hiện các nội dung về “tư vấn, theo dõi, phát hiện sớm, điều trị dự phòng cho người có nguy cơ cao mắc bệnh không lây nhiễm” tại Điều 29 để bảo đảm tính khả thi trong triển khai thực hiện.

Về phòng chống rối loạn sức khỏe tâm thần (Điều 30 và Điều 31), đề nghị nghiên cứu bổ sung quy định làm rõ đối tượng có nguy cơ cao mắc rối loạn sức khỏe tâm thần; các biện pháp phòng ngừa mắc rối loạn sức khỏe tâm thần và nguồn kinh phí thực hiện cho các hoạt động này.

Cùng với đó, đề nghị nghiên cứu bổ sung quy định liên quan đến sức khỏe tâm thần, phòng, chống rối loạn tâm thần đối với học sinh, sinh viên và người bị sang chấn tâm lý sau thiên tai, thảm họa.

Về dinh dưỡng trong phòng bệnh (Điều 32 và Điều 33), đề nghị nghiên cứu, bổ sung quy định nhằm bảo đảm đầy đủ việc áp dụng nguyên tắc “dinh dưỡng trong phòng bệnh phải được thực hiện trong suốt vòng đời, theo từng lứa tuổi, từng đối tượng” đã được quy định tại khoản 1 Điều 32; cân nhắc bổ sung nguyên tắc việc thực hiện dinh dưỡng trong phòng bệnh chỉ quy định mang tính khuyến cáo sử dụng sản phẩm dinh dưỡng, không được bắt buộc sử dụng sản phẩm dinh dưỡng.

Về các điều kiện bảo đảm để phòng bệnh (Chương V), Ủy ban thống nhất về sự cần thiết quy định Quỹ Phòng bệnh, trong đó có các quy định về nguồn hình thành quỹ.

Tuy nhiên, Ủy ban đề nghị có cơ chế kiểm soát quỹ như “Định kỳ 2 năm một lần, Chính phủ báo cáo Quốc hội về kết quả hoạt động và việc quản lý sử dụng quỹ”; quy định rõ mục đích, nhiệm vụ cụ thể và nguyên tắc sử dụng Quỹ, đặc biệt là nhiệm vụ hỗ trợ hoạt động phòng, chống tác hại của thuốc lá; không làm phát sinh thêm tổ chức mới trong quá trình thành lập Quỹ Phòng bệnh.

Có ý kiến đề nghị không bãi bỏ Quỹ Phòng chống tác hại của thuốc lá mà chỉ nên sửa đổi, bổ sung tên gọi và nhiệm vụ của Quỹ quy định tại Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá để bảo đảm Quỹ được hoạt động hiệu quả hơn.

Đồng thời, có ý kiến đề nghị nghiên cứu quy định khoản đóng góp bắt buộc đối với cơ sở sản xuất, nhập khẩu các hàng hóa có nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe như rượu, bia, đồ uống có đường để bảo đảm công bằng giữa các hàng hóa gây hại đến sức khỏe.

Quỳnh Nga