Đề nghị Quốc hội quyết việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh sớm hơn dự kiến

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng phát biểu tại phiên họp.

Tiếp tục phiên họp thứ 46, chiều 5/6, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về Đề án sắp xếp đơn vị hành chính (ĐVHC) cấp tỉnh năm 2025; xem xét, thông qua về nguyên tắc các nghị quyết về sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã năm 2025.

Theo Đề án, Chính phủ đề xuất sắp xếp 52 ĐVHC cấp tỉnh, gồm 4 thành phố và 48 tỉnh. Có 11 ĐVHC cấp tỉnh không thực hiện sắp xếp, gồm 10 ĐVHC cấp tỉnh đã bảo đảm tiêu chuẩn về diện tích tự nhiên và quy mô dân số theo quy định và 1 tỉnh chưa bảo đảm tiêu chuẩn nhưng có yếu tố đặc thù là tỉnh Cao Bằng.

Đề án của Chính phủ xây dựng 23 phương án sắp xếp đối với 52 ĐVHC cấp tỉnh để hình thành 23 ĐVHC cấp tỉnh mới, gồm 15 phương án nhập 2 tỉnh, 4 phương án nhập 3 tỉnh, 2 phương án nhập 1 tỉnh và 1 thành phố trực thuộc trung ương và 2 phương án nhập 2 tỉnh và 1 thành phố trực thuộc trung ương. Sau sắp xếp, cả nước có 34 ĐVHC cấp tỉnh gồm 6 thành phố trực thuộc trung ương và 28 tỉnh, giảm 29 tỉnh (tương đương 46,03%).

Thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết, Ủy ban tán thành với các phương án sắp xếp các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương năm 2025 như đã thể hiện tại Đề án.

Các phương án sắp xếp ĐVHC cấp tỉnh do Chính phủ đề xuất đã bám sát và bảo đảm phù hợp với các chỉ đạo, định hướng của cấp có thẩm quyền, nhất là Nghị quyết số 60-NQ/TW ngày 12/4/2025 của Hội nghị lần thứ 11 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII. Riêng đối với tỉnh Cao Bằng là ĐVHC thuộc diện sắp xếp nhưng Chính phủ đề nghị không thực hiện sắp xếp vì có yếu tố đặc thù, mặc dù vấn đề này đã được báo cáo và được sự đồng ý của cấp có thẩm quyền nhưng trong Đề án chưa thể hiện rõ các thông tin, giải trình cụ thể về yếu tố đặc thù. Đề nghị Chính phủ tiếp tục bổ sung thông tin, làm rõ về nội dung này để có cơ sở báo cáo Quốc hội xem xét, quyết định.

Ông Tùng cũng nêu rõ, theo Đề án của Chính phủ, toàn bộ 23/23 ĐVHC cấp tỉnh hình thành sau sắp xếp đều bảo đảm các tiêu chuẩn về diện tích tự nhiên và quy mô dân số theo quy định của Nghị quyết số 1211. Tỉnh Hưng Yên hình thành sau sắp xếp có diện tích tự nhiên là 2.514,81 km2 (đạt 71,85% so với tiêu chuẩn), quy mô dân số là 3.567.943 người (đạt 254,85% so với tiêu chuẩn), tuy chưa bảo đảm tiêu chuẩn về diện tích tự nhiên của tỉnh đồng bằng nhưng đã đáp ứng tiêu chuẩn của thành phố trực thuộc trung ương theo quy định cùng với việc đã có định hướng phát triển tỉnh Hưng Yên sau khi sắp xếp thành thành phố trực thuộc trung ương nên tỉnh Hưng Yên (sau khi sắp xếp) đã bảo đảm phù hợp với định hướng tiêu chuẩn của ĐVHC cấp tỉnh sau sắp xếp theo quy định tại Nghị quyết số 76.

Bên cạnh đó, có ý kiến thành viên Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cho rằng, trong các phương án sắp xếp theo Tờ trình của Chính phủ thì có một số phương án đề xuất sắp xếp ĐVHC ở miền núi, vùng cao với ĐVHC ở đồng bằng. Đối với các trường hợp này, đề nghị Chính phủ làm rõ hơn cơ sở để xác định ĐVHC hình thành sau sắp xếp là ĐVHC ở miền núi, vùng cao hay đồng bằng để áp dụng tiêu chuẩn đánh giá phù hợp và làm cơ sở cho việc thực hiện các chế độ, chính sách đối với các ĐVHC này; đồng thời sớm có phương án phân loại các vùng kinh tế - xã hội để phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của các địa phương.

Cũng có ý kiến đề nghị Chính phủ cung cấp thêm thông tin về các trường hợp còn chưa thống nhất về đường địa giới ĐVHC giữa các tỉnh, thành phố (ví dụ: giữa Lai Châu và Lào Cai, giữa Kon Tum và Quảng Nam, giữa Tiền Giang và Bến Tre...) để có cơ sở xác định chính xác diện tích tự nhiên, địa giới hành chính của các ĐVHC hình thành sau sắp xếp như đã thể hiện trong Đề án và dự thảo Nghị quyết.

Theo tổng hợp từ các địa phương, sau khi rà soát, thống nhất cách tính số liệu theo ý kiến của Ủy ban Pháp luật và Tư pháp, tổng biên chế cán bộ, công chức, viên chức theo định mức được giao của các cơ quan, tổ chức, đơn vị cấp tỉnh thuộc 52 tỉnh, thành phố thực hiện sắp xếp: 447.657 người (gồm: 2.321 cán bộ, 79.118 công chức, 366.218 viên chức).

Cơ quan thẩm tra đề nghị Chính phủ chỉ đạo các địa phương, các Bộ, ngành có liên quan tiếp tục rà soát, thống nhất tiêu chí phân loại để thống kê đầy đủ, chính xác các số liệu về cán bộ, công chức, viên chức ở các ĐVHC cấp tỉnh để có thể xác định phương án, lộ trình sắp xếp, bố trí cán bộ, công chức, viên chức một cách khả thi, có hiệu quả và làm cơ sở cho cấp có thẩm quyền thực hiện việc giao biên chế cho các địa phương theo quy định.

Đồng thời, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cũng đề nghị Chính phủ, sau khi bộ máy mới đi vào hoạt động, khẩn trương chỉ đạo việc xây dựng và hoàn thiện vị trí việc làm, xác định biên chế của từng địa phương, trình cấp có thẩm quyền quyết định. Có quy định cụ thể về số lượng cấp phó của các cơ quan, đơn vị, để xác định mốc cần thực hiện sau 5 năm kể từ khi thực hiện sắp xếp, làm cơ sở tiếp tục thực hiện các yêu cầu, chỉ đạo về giảm tối thiểu 20% công chức, viên chức hưởng lương từ ngân sách nhà nước để giảm biên chế theo phương án sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy, bố trí số lượng lãnh đạo, quản lý ở các đơn vị sau sắp xếp theo đúng quy định.

Về thời điểm thông qua, ban hành và thời điểm có hiệu lực của Nghị quyết của Quốc hội về sắp xếp ĐVHC cấp tỉnh và các Nghị quyết của UBTVQH về sắp xếp ĐVHC cấp xã, ông Tùng cho hay, theo dự kiến trước đây, các Nghị quyết này sẽ có hiệu lực đồng thời từ ngày 1/7/2025.

Tuy nhiên, căn cứ theo chỉ đạo của cấp có thẩm quyền về việc đẩy nhanh tiến độ, tạo điều kiện thuận lợi cho các địa phương triển khai các công tác chuẩn bị cho việc thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, sắp xếp tổ chức bộ máy tại các ĐVHC mới, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đề nghị xem xét, báo cáo Quốc hội cho điều chỉnh chương trình Kỳ họp thứ 9 để có thể thông qua Nghị quyết về việc sắp xếp ĐVHC cấp tỉnh vào thời gian sớm hơn (có thể là ngày 16 hoặc 17/6/2025) và có hiệu lực ngay; ngay sau đó (theo chương trình Kỳ họp sẽ thông qua vào ngày 24/6.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ ban hành 25 nghị quyết về việc sắp xếp ĐVHC cấp xã (của 25 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương không định hướng thành lập đặc khu) để các nghị quyết của UBTVQH cũng có hiệu lực cùng ngày với Nghị quyết của Quốc hội - ông Tùng cho biết.

Nguyễn Lê