Đề nghị xem xét công nhận liệt sĩ cho ông Nguyễn Văn Phẳng

Ông Nguyễn Văn Phẳng, sinh năm 1952, quê tại xã Chu Điện, huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang (nay là xã Lục Nam, tỉnh Bắc Ninh), nhập ngũ tháng 12/1971, thuộc Đại đội 517, Trung đoàn Pháo phòng không 240, Sư đoàn 363, Quân chủng Phòng không - Không quân. Ngày 7/7/1972, ông được phân công cùng đồng đội vào rừng Bảo Sơn lấy gỗ và củi phục vụ xây dựng hầm chỉ huy và hậu cần đơn vị. Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, xe chở gỗ bị lật khiến ông Phẳng bị thương nặng và mất sau đó. Vụ việc xảy ra trên địa bàn chiến sự Bắc Giang - một trong những trọng điểm bị Mỹ đánh phá dữ dội thời điểm đó. Khi ấy, Trung đoàn Pháo phòng không 240 được giao nhiệm vụ hiệp đồng tác chiến, phối hợp với các đơn vị tên lửa, không quân đánh trả các đợt không kích của giặc Mỹ trên bầu trời Bắc Giang.

Ông Tạ Văn Sâm, cựu chiến binh Trung đoàn Pháo phòng không 240 bên tập hồ sơ, tài liệu đề nghị công nhận liệt sĩ cho ông Nguyễn Văn Phẳng.

Hàng chục đồng đội cùng đơn vị với ông Phẳng, trong đó có ông Ngô Văn Thức - người xã Hợp Đức, Tân Yên (nay là xã Phúc Hòa), lãnh đạo một khẩu đội pháo, trực tiếp chỉ đạo ông Phẳng và một số chiến sĩ vào rừng lấy gỗ và củi đã xác nhận chi tiết sự việc.

Đất nước thống nhất, đồng đội đều nghĩ ông Phẳng được truy tặng liệt sĩ, mãi đến năm 2020, họ mới biết ông chưa được ghi công. Trước thực tế này, họ đã phối hợp với gia đình, chính quyền địa phương làm hồ sơ đề nghị cơ quan chức năng xem xét công nhận ông Phẳng là liệt sĩ. Trung đoàn Pháo phòng không 240 - đơn vị trực tiếp quản lý ông Phẳng cũng có văn bản xác nhận ông hy sinh trong khi làm nhiệm vụ quốc phòng, an ninh ở địa bàn có chiến sự. Trong cuốn Lịch sử Trung đoàn Pháo phòng không 240 (1954 - 2004), phần danh sách liệt sĩ cũng có tên ông Nguyễn Văn Phẳng.

Cụ Nguyễn Thị Lắc, mẹ ông Phẳng, suốt nửa thế kỷ mòn mỏi chờ đợi, hy vọng ngày nào đó con mình được Nhà nước công nhận là liệt sĩ thế nhưng đến lúc “nhắm mắt xuôi tay” vẫn chưa được thỏa tâm nguyện (cụ mất cách đây hơn 2 năm). Nhiều năm qua, những người đồng đội cũ của ông Phẳng đã thể hiện tình cảm sâu nặng, sự tận tình, trách nhiệm khi kiên trì thu thập hồ sơ, tài liệu liên quan để bổ sung, hoàn thiện. Họ luôn đau đáu mong muốn người đồng đội đã ngã xuống trong chiến tranh được Tổ quốc ghi công, để sự hy sinh ấy được tri ân xứng đáng. Em gái ông Phẳng là bà Nguyễn Thị Sửu tiếp tục thay mẹ và gia đình gửi gắm niềm mong mỏi, khát vọng giản dị mà thiêng liêng: Tên tuổi và phần mộ của anh mình được đặt trong nghĩa trang liệt sĩ xã nhà.

Văn bản đề nghị của Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Bắc Giang (nay là Bắc Ninh) đề nghị công nhận liệt sĩ cho ông Nguyễn Văn Phẳng.

Đằng sau câu chuyện ấy không chỉ là nỗi niềm riêng của một gia đình, mà còn là tình đồng đội sâu nặng và khát vọng công bằng trong tri ân những người đã hy sinh vì Tổ quốc. Nhân dân địa phương và đồng đội của ông Phẳng tha thiết mong các cơ quan chức năng xem xét thấu đáo, để sự hy sinh ấy sớm được ghi nhận.

Trên cơ sở thu thập tài liệu, thông tin và căn cứ các quy định pháp luật liên quan, ngày 11/8/2021, Báo Bắc Giang (nay là Báo và Phát thanh, Truyền hình Bắc Ninh) đã đăng bài viết: “Xem xét lại hồ sơ giải quyết chế độ cho tử sĩ Nguyễn Văn Phẳng”. Bài viết phản ánh hoàn cảnh hy sinh và việc hồ sơ của ông Phẳng chưa được xét duyệt, từ đó kiến nghị ban, ngành chức năng xem xét thấu đáo trường hợp này. Được sự hướng dẫn của cán bộ Ban Chính sách (Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh), các cựu chiến binh Trung đoàn Pháo phòng không 240 đã kiên trì tìm kiếm, thu thập thêm thông tin, tài liệu nhằm hoàn thiện hồ sơ đề nghị công nhận liệt sĩ cho ông Phẳng.

Ngày 25/3/2024, Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Bắc Giang (nay là Bắc Ninh) có công văn gửi Cục Chính trị Quân khu 1 đề nghị thẩm định hồ sơ xem xét, công nhận liệt sĩ cho ông Phẳng. Đề nghị được Cục Chính trị đồng thuận và có công văn gửi Cục Chính sách - Tổng cục Chính trị đề nghị xem xét. Đặc biệt, ngày 2/7/2024, Bộ Quốc phòng có Công văn số 2519/BQP-CT đề nghị cấp Bằng “Tổ quốc ghi công” cho 23 cán bộ, chiến sĩ, trong đó có ông Phẳng. Hiện hầu hết các trường hợp trong danh sách trên đã được giải quyết, nhưng trường hợp ông Phẳng chưa được cơ quan có thẩm quyền chấp thuận.

Ngày 13/2/2025, Cục Người có công, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (nay là Bộ Nội vụ) có công văn trả lời hồ sơ của ông Phẳng chưa đủ cơ sở theo Điều 71 Nghị định 131/2021/NĐ-CP với lý do: Lịch sử Trung đoàn Pháo phòng không 240 không được xem là căn cứ lập hồ sơ và việc hy sinh được coi là “tai nạn đổ xe củi”.

Vấn đề đặt ra: Câu trả lời đó đã thật sự khách quan, thấu tình đạt lý? Trao đổi với phóng viên, đại diện Ban Chính sách, Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Bắc Ninh khẳng định, sau khi nghiên cứu kỹ lưỡng, đơn vị nhận thấy trường hợp của ông Nguyễn Văn Phẳng có đầy đủ cơ sở nên mới lập hồ sơ đề nghị. Cần lưu ý rằng, Pháp lệnh số 02/2020/UBTVQH14 ưu đãi người có công với cách mạng do Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành có giá trị pháp lý cao hơn Nghị định 131/2021/NĐ-CP. Mọi quy định hướng dẫn tại Nghị định này chỉ nhằm cụ thể hóa, không được hạn chế hoặc vượt quá phạm vi quyền lợi mà Pháp lệnh đã bảo đảm. Pháp lệnh nêu rõ: Những người hy sinh trong khi thực hiện nhiệm vụ quốc phòng tại địa bàn có chiến sự thuộc diện được xem xét công nhận liệt sĩ. Hồ sơ của ông Nguyễn Văn Phẳng hiện có đầy đủ chứng cứ, nhân chứng, được các đơn vị quân đội, Bộ Quốc phòng, đồng đội, chính quyền, Nhân dân địa phương xác nhận, đề nghị là hoàn toàn đáp ứng tiêu chí theo Pháp lệnh.

Như vậy, việc viện dẫn Nghị định để từ chối là chưa thỏa đáng, có thể dẫn tới việc quyền lợi chính đáng của người hy sinh và gia đình không được bảo đảm theo pháp luật. Trường hợp của ông Phẳng không phải “tai nạn dân sự thông thường” mà là hy sinh trong khi làm nhiệm vụ quốc phòng tại địa bàn có chiến sự, cần được nhìn nhận đúng bản chất. Với các căn cứ pháp lý và hồ sơ hiện có, đề nghị Bộ Nội vụ và Chính phủ xem xét lại trường hợp của chiến sĩ Nguyễn Văn Phẳng - người đã mất do tai nạn trong khi thực hiện nhiệm vụ quốc phòng, an ninh tại địa bàn chiến sự.

Bài, ảnh: Thùy Ninh