Đề ngữ văn đem lại nhiều hứng thú và cả thách thức

Thí sinh hoàn thành môn ngữ văn - môn thi đầu tiên của kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025. Ảnh: Lê Nguyễn

Nhận định đề ngữ văn năm nay, cô giáo Trịnh Thu Tuyết - giáo viên ngữ văn - Hệ thống Giáo dục HOCMAI cho rằng, đề ngữ văn đem lại nhiều hứng thú, cơ hội và cả thách thức cho thí sinh.

Không sử dụng ngữ liệu trong sách giáo khoa

Điểm khác biệt lớn nhất của đề thi ngữ văn trong kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông năm 2025 là ngữ liệu cho các câu hỏi phần Đọc hiểu và phần Viết đều không sử dụng văn bản trong cả 3 bộ sách giáo khoa hiện hành.

Là môn thi mở đầu cho kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông năm nay, kỳ thi đầu tiên của Chương trình giáo dục phổ thông 2018, đề thi môn ngữ văn đã có những thay đổi cơ bản theo định hướng tiếp cận năng lực học sinh; bảo đảm đúng quy định về cấu trúc, định dạng đề thi tốt nghiệp trung học phổ thông từ năm 2025 đã được Bộ Giáo dục và Đào tạo công bố, bám sát yêu cầu cần đạt về kiến thức và kỹ năng môn ngữ văn.

Từ cấu trúc đề, nội dung ngữ liệu tới những cách đặt vấn đề trong hai phần Đọc hiểu và phần Viết đều cho thấy những nỗ lực đổi mới, đem lại nhiều hứng thú, thách thức và cơ hội cho các thí sinh ham hiểu biết, khám phá, có tư duy và kiến giải độc lập về các vấn đề trong văn chương cũng như cuộc sống xã hội.

Cụ thể, ở phần I (Đọc hiểu), hai câu đầu tiên đều thuộc mức độ nhận biết, giúp những thí sinh có lực học trung bình cũng có thể đạt điểm tối đa. Khả năng phân loại chủ yếu xuất hiện trong các câu hỏi 3, 4, 5 ở các mức độ thông hiểu và vận dụng khi yêu cầu thí sinh có sự sâu sắc của tư duy và trải nghiệm.

Câu hỏi số 3 là câu hỏi ở mức độ thông hiểu, yêu cầu thí sinh phân tích tác dụng của biện pháp tu từ so sánh trong 1 câu văn của đoạn trích - đây là câu hỏi kiểm tra đồng thời cả kĩ năng cảm thụ, kỹ năng phân tích và kiến thức tiếng Việt ở thí sinh.

Câu hỏi số 4 cũng là câu hỏi ở mức độ thông hiểu, yêu cầu thí sinh phân tích vai trò của 1 chi tiết đối với việc thể hiện nội dung văn bản. Đây là câu hỏi có khả năng phân loại tương đối tốt khi các em phải hiểu và cảm nhận được không chỉ hoàn cảnh khó khăn của cuộc sống chiến đấu bảo vệ Tổ quốc mà còn phải cảm nhận được tình đồng đội, sự chung vai sát cánh của những người chiến sĩ - thấy được ý nghĩa của chi tiết trong việc thể hiện chủ đề của văn bản.

Câu hỏi số 5 ở mức độ vận dụng, yêu cầu thí sinh vận dụng vốn văn học, vốn hiểu biết về cuộc sống, xã hội… để không chỉ lựa chọn hướng trả lời, cách tư duy và lập luận logic, xác đáng mà còn thể hiện tư duy và bản lĩnh độc lập, tự chủ khi phân tích được sự tương đồng về ý nghĩa trong 2 chi tiết của 2 văn bản, thấy được sự gắn bó thiêng liêng của mỗi con người với những vùng đất, vùng trời của quê hương đất nước.

Nhìn chung, các câu hỏi đọc hiểu vừa sức với thí sinh khi kiểm tra những kiến thức, kĩ năng thuộc yêu cầu cần đạt của môn ngữ văn 2 trong Chương trình giáo dục phổ thông 2018, bảo đảm úng các mức độ nhận thức, có ý nghĩa thực tế với cách sống của các em sau này.

Khơi gợi tình yêu và trách nhiệm với quê hương

Phần II (Viết), bảo đảm đúng cấu trúc định dạng theo hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Trong đó, ở câu 1, câu nghị luận văn học đưa ra yêu cầu cụ thể để thí sinh có thể viết một đoạn văn với dung lượng khoảng 200 chữ về một khía cạnh của vấn đề rút ra từ đoạn trích của phần đọc hiểu.

Yêu cầu trong câu viết đoạn cũng là nội dung chính được thể hiện xúc động trong trích đoạn của văn bản; qua việc phân tích tình cảm của Lê dành cho Sơn, thí sinh không chỉ cảm nhận được nội dung của đoạn trích mà còn thực hiện được kỹ năng phân tích một bình diện quan trọng của thể loại truyện kể. Đây cũng là những vấn đề quen thuộc trong yêu cầu cần đạt của chương trình.

Với câu 2, câu viết bài văn nghị luận xã hội yêu cầu thí sinh vận dụng kết quả đọc hiểu ngữ liệu và những hiểu biết về bối cảnh đất nước, viết bài nghị luận về chủ đề: Vùng trời quê hương nào cũng là bầu trời Tổ quốc.

Có thể thấy, đây là vấn đề mang tâm thế truyền thống, thiêng liêng nhưng lại rất cập nhật với bối cảnh xây dựng và phát triển của đất nước, đặc biệt trong “kỷ nguyên vươn mình”.

Vấn đề vì thế vừa gần gũi, thiết thực, vừa chạm tới tình yêu quê hương đất nước rất thiêng liêng trong tâm hồn mỗi người dân Việt, tạo hứng thú cho những học trò đang chuẩn bị bước vào ngưỡng cửa mới mẻ của cuộc sống.

Đó là nơi các em không chỉ trau dồi, phát huy năng lực và bản lĩnh cá nhân, mà còn phải luôn tự nhắc mình giữ trái tim ấm nóng với quê hương đất nước. Tư tưởng của bài luận cũng sẽ rất phù hợp với xu hướng đổi mới, hòa nhập của thời đại.

Đề ngữ văn tại đây:

Thống Nhất