Để người trẻ lọc 'rác' văn hóa trên TikTok

Thời gian gần đây, liên tiếp những bản nhạc và hình ảnh chế xuất hiện trên nền tảng TikTok gây bức xúc trong dư luận.

Tràn lan nhạc "rác”

Những ngày cuối tháng 4 vừa qua, bản nhạc rap chế bài thơ Lượm của Tố Hữu với hastag “Chubeloatchoat” do 2see thực hiện và DJ FWIN phối nhạc đã đạt 25 triệu lượt xem trong ba ngày trên nền tảng này.

Thay vì ca ngợi chú bé Lượm, bản rap đã xuyên tạc nội dung bài thơ, làm mất đi hình ảnh chú bé liên lạc tinh nghịch, giàu lòng yêu nước, gắn liền với nhiều thế hệ học sinh.

Hình ảnh một số bạn trẻ đu trend nhạc "rác” gây bức xúc trong dư luận thời gian qua. Ảnh: Chụp màn hình trên nền tảng TikTok (hiện chủ nhân các clip này đã gỡ bỏ).

Trước đó, nhiều bản nhạc chế, nhảm cũng lan truyền trên nền tảng TikTok khiến người nghe khó chịu như bản nhạc chế Doraemon của LDBL. Dù bị cho là nhảm, phá nát nguyên mẫu câu chuyện tuổi thơ của nhiều thế hệ nhưng bản nhạc vẫn không ngừng được chia sẻ. Thậm chí người chế ra bản nhạc này còn vô tư hát nhiều lần tại các game show.

Ngoài những bản nhạc chế được cho là vô nghĩa, thảm họa đối với người nghe, TikTok cũng trở thành địa hạt để các TikToker thực hiện các trend bẩn. Gần đây nhất, trào lưu hóa thân thành nữ anh hùng Võ Thị Sáu, sử dụng một đoạn lời thoại từ bộ phim điện ảnh Như một huyền thoại được nhiều bạn trẻ sử dụng TikTok hưởng ứng.

Thế nhưng bên cạnh các video ca ngợi và tôn vinh anh hùng Võ Thị Sáu, một số chủ kênh bị chỉ trích khi hóa thân thành chị Võ Thị Sáu với trang phục phản cảm.

Theo đó, tài khoản tên K đã chọn bộ trang phục không phù hợp với nét diễn có phần cợt nhả. TikToker này cũng diễn lại cảnh hy sinh của nữ anh hùng nhưng theo hướng diễn lố, gây cười, lồng nhạc ca khúc Biết ơn chị Võ Thị Sáu.

Đoạn clip đã nhanh chóng bị cộng đồng mạng chỉ trích dữ dội, buộc TikToker phải gỡ clip này.

Có phải lỗi của người trẻ?

Bên cạnh việc các bản nhạc chế, nội dung bẩn xuất hiện trên TikTok thì điều gây lo lắng chính là sự tiếp tay của một bộ phận người trẻ, hầu hết là học sinh.

Điển hình, khi tác giả bản rap chế Lượm đã gỡ bỏ và lên tiếng xin lỗi, bản rap gốc vẫn tiếp tục được lan truyền. Thậm chí một số bạn trẻ còn biến hình, tạo dáng trên nền bản chế ban đầu để câu view, câu like.

PGS-TS Trần Thành Nam, chuyên gia tâm lý, Chủ nhiệm khoa Các khoa học giáo dục (Trường ĐH Giáo dục, ĐH Quốc gia Hà Nội), cho rằng nếu nhận thức và nhu cầu tiêu dùng văn hóa của cộng đồng đều rất cao thì những sản phẩm “rác” văn hóa như trên sẽ không còn tồn tại.

“Thực tế tâm lý công chúng thường bị hấp dẫn bởi những thứ giật gân, gây sốc hơn nên những sản phẩm như trên vẫn có đất sống. Thêm vào đó, các sản phẩm này lại được sự tiếp tay của TikTok khiến sự lan tỏa càng mạnh hơn.

Đối với học sinh, khi hệ giá trị của các em chưa định hình mà lại tiếp xúc quá nhiều với “rác” văn hóa sẽ khiến các em thay đổi góc nhìn, xem đó là vui, là giỏi, là dám nói, là chấp nhận được.

Nhưng tôi không đồng ý việc quy trách nhiệm cho người trẻ. Họ mắc sai lầm vì thiếu sự dẫn dắt và trao truyền kiến thức đầy đủ kịp thời” - PGS-TS Trần Thành Nam chia sẻ.

Ông Nam cho rằng cần có chính sách nhất quán bảo vệ trẻ an toàn trên không gian mạng; phải nhanh chóng triển khai nâng cao năng lực số cho những người trẻ và hướng dẫn cha mẹ, giáo viên cách thức giáo dục và quản lý hành vi con cái trên không gian mạng.

Bên cạnh đó phải tích cực phát hiện sớm, xử lý nghiêm các cá nhân phát tán nội dung độc hại trên không gian mạng; lôi kéo sự tham gia và trách nhiệm giải trình của các nền tảng mạng xã hội đang dung chứa và tạo điều kiện cho những nội dung xấu, độc được lan truyền.

“Mỗi người cần một thông điệp ẩn dụ mang tính hình tượng ngắn gọn, dễ nhớ để nhắc nhở bản thân mình ứng xử phù hợp trong cuộc sống thực và thế giới ảo. Bạn có thể ghi xuống slogan “Hãy tắt TikTok đi và bật cuộc sống lên” hay “Hãy ngắt kết nối mạng, để kết nối tình thân” là tùy bạn. Nói vậy không phải là cô lập, tẩy chay thế giới ảo mà phải ý thức rõ cái lợi, cái hại để sống an toàn và bảo vệ những người xung quanh. Không những thế, chúng ta cần bày tỏ thái độ với tiêu cực, những sản phẩm “rác” văn hóa, biết nhân lên cái đẹp để dẹp cái xấu” - ông Nam nhấn mạnh.

VĂN HÀ