Để những cánh rừng thêm sinh khí mới

Rừng sau bão dữ: Người trồng rừng trước nguy cơ tái nghèo

"Rừng nhà tôi được 3-4 năm bây giờ gãy hết rồi. Giờ chỉ làm củi nên tôi cũng chẳng lên vác được, gãy như người chém. Tái nghèo phải chịu, thiên nhiên mà. - Bà Trần Thị Vũ, (81 tuổi, người Sán Dìu, xã Đông Hải,huyện Tiên Yên" chia sẻ.

"Đi đâu bà con nhìn thấy cũng xót lắm nhưng mà mình làm cán bộ thôn cũng chẳng giúp được gì. Bây giờ chỉ biết đề nghị nâng mức hỗ trợ lên cho người dân, từ 4 triệu lên thành 6 triệu, từ 2 triệu lên thành 4 triệu, gọi là được đủ tiền cây giống cho bà con"-Ông Hoàng Văn Sơn, Bí thư, trưởng thôn Sơn Hải, xã Nam Sơn, huyện Ba Chẽ nói.

"Hôm nay là đi tận thu xem được bao nhiêu. Buồn lắm. Cơn bão làm thiệt hại bao nhiêu, giờ chẳng biết lấy tiền đâu mà trả nợ cho ngân hàng"- chị Hoàng Mai Dung, Người Dao huyện Ba Chẽ cho biết.

Chỉ vài tiếng quần thảo trên những cánh rừng, bão số 3 đã đánh tan công sức, hoài bão của hàng chục nghìn hộ dân cả đời sống cùng rừng ở Quảng Ninh.

Đó là lo lắng, là mong ước và trăn trở của người trồng rừng ở các huyện miền núi Tiên Yên, Ba Chẽ, Bình Liêu (Quảng Ninh) sau siêu bão Yagi. Thiên tai bất ngờ đặt ra thách thức mới trước mục tiêu giảm nghèo bền vững ở địa phương vốn có tỷ lệ nghèo cao nhất Quảng Ninh. Hơn 18.000ha rừng bị thiệt hại trên địa bàn huyện Ba Chẽ (Quảng Ninh) cũng là nguồn thu nhập chính của hơn 96% dân số cả huyện với. Làm thế nào ổn định cuộc sống người dân vùng đồng bào dân tộc thiểu số là điều mà ông Hoàng Văn Sơn, Bí thư chi bộ, Trưởng thôn Sơn Hải luôn trăn trở khi hàng ngày đi động viên, cùng bà con người Dao tận thu keo rừng đang khô héo dần sau bão.

"Nhà ai tự đi nhặt thôi, chứ bây giờ thuê người họ đòi giá cắt cổ, bình thường chỉ 260.000 đến 300.000/tấn thôi, nhưng bây giờ họ đòi từ 350.000 đến 360.000/1 tấn họ mới làm. Bây giờ vận động bà con khai thác đã, nhà mình làm sau thôi, lúc đấy mới có công nhân làm. Mọi người trêu nhau là năm nay nghèo rồi. Nghèo thì phải chịu thôi, đây là chung của cả tỉnh chứ không phải của mỗi huyện mình, thôi cố gắng"- ông Hải nói.

Diện tích rừng cần trồng mới sau bão có thể bằng cả nhiệm kỳ cộng lại.

Sau bão, chồng chất khó khăn đặt ra với chính quyền địa phương mà trước mắt là cần gấp rút vệ sinh rừng, tạo đường băng cản lửa để tránh thảm họa cháy rừng khi miền Bắc bước vào mùa hanh khô. Khối lượng công việc vô cùng lớn khi sau bão gió bẻ gãy, cuộn tròn cây rừng ở những khu vực đồi núi, địa hình phức tạp... trong khi lao động có sức khỏe và kỹ thuật xử lý cây rừng bị đổ ngã đang thiếu trầm trọng.

Ông Khiếu Anh Tú, Phó Chủ tịch UBND huyện Ba Chẽ lo lắng: "Trên 18.000ha chắc chắn phải trong vòng 2 năm may ra mới trồng lại được. Khả năng cung cấp giống trên địa bàn của chúng tôi hiện nay có khoảng trên 30 cơ sở sản xuất giống, số lượng cây giống chỉ khoảng trên 2 triệu cây, chỉ đảm đủ khả năng cung cấp giống cho khoảng 500ha. Đây cũng là một khó khăn, chúng tôi đang báo cáo với tỉnh để phát triển thêm các cơ sở sản xuất giống trên địa bàn cũng như là ngoài địa bàn huyện, cố gắng đủ khả năng cung cấp cây giống cho bà con trồng trong 2 năm tới"

Sau bão, người trồng rừng ở Quảng Ninh đối mặt với 2 nguy cơ: Tái nghèo và cháy rừng

Chỉ vài tiếng quần thảo trên những cánh rừng, bão số 3 đã đánh tan công sức, hoài bão của hàng chục nghìn hộ dân cả đời sống cùng rừng ở Quảng Ninh. Ông Vũ Duy Văn, Phó Giám đốc Sở NN-PTNT Quảng Ninh đánh giá diện tích rừng cần trồng mới có thể bằng cả nhiệm kỳ cộng lại. Do đó, tỉnh Quảng Ninh đã có những chỉ đạo, giải pháp đồng bộ để giúp người trồng rừng khôi phục sản xuất, đặc biệt là trong những lĩnh vực liên quan đến vốn đầu tư cũng như tiêu thụ những sản phẩm từ rừng hiện nay.

"Tỉnh cũng có hệ thống chính sách, như Nghị quyết 37 năm 2024 của HĐND tỉnh về hỗ trợ chính sách đặc thù phát triển lâm nghiệp. Trên địa bàn tỉnh người dân được hỗ trợ trực tiếp cũng như hỗ trợ về vay vốn ngân hàng thông qua đó để hỗ trợ trồng rừng gỗ lớn, cây bản địa trên địa bàn tỉnh. Ngoài ra, tỉnh sẽ thực hiện quy định tại Nghị định 58 của Chính phủ về chính sách hỗ trợ phát triển lâm nghiệp trên địa bàn cả nước, ngoài những nội dung đó sẽ thực hiện những việc đề xuất hỗ trợ theo đặc thù của từng lĩnh vực. Trên cơ sở đó có thật nhiều giải pháp đồng bộ để giúp người dân có thể khôi phục sản xuất"- ông Văn nói.

Tận thu rừng là cách làm duy nhất lúc này để vớt vát lâm sản sau bão dữ

Ngày 17/9 vừa qua Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 143 về các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm để khẩn trương khắc phục hậu quả bão số 3 (Yagi). Chính sách đã có và nhiệm vụ cấp bách của các cấp chính quyền là làm thế nào để chính sách nhanh chóng đi vào cuộc sống, thực chất và hiệu quả. HĐND tỉnh Quảng Ninh cũng đã họp và đưa ra các Nghị quyết về hỗ trợ người dân về nhà ở, học phí; nâng mức trợ cấp xã hội và hỗ trợ trục vớt các phương tiện thủy bị đắm chìm do bão...

Ông Cao Tường Huy, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh cho biết: "Tỉnh Quảng Ninh cũng đang quyết định xây dựng đề án Khôi phục và tái thiết kinh tế sau bão số 3. Chúng ta thiệt hại 120.000 héc ta rừng mà chỉ có toàn keo, mức hỗ trợ theo Nghị định 02 là quá thấp. Ví dụ hỗ trợ rừng cho một hộ dân có từ 70% thiệt hại trở lên hỗ trợ có 4 triệu đồng/ha, còn thiệt hại từ 30 đến 70% hỗ trợ có 2 triệu đồng/ha là quá thấp, cho nên bây giờ chúng ta phải đề nghị nâng mức hỗ trợ lên và có những chính sách cụ thể đối để chúng ta tiếp tục khắc phục triệt để hậu quả cơn bão số 3."

Cục Lâm nghiệp Việt Nam xác định 13 tỉnh, thành phố khu vực phía Bắc có thiệt hại về rừng sau siêu bão số 3, với khoảng 170.000 ha, trong đó 2/3 diện tích tại Quảng Ninh. Một số công ty lâm nghiệp gần như bị xóa trắng rừng trồng, rừng tự nhiên cũng ảnh hưởng nghiêm trọng; tỷ lệ che phủ rừng của Quảng Ninh giảm hơn 10%, quay về thời điểm những năm 1990 và cần khoảng 10 năm nữa địa phương mới có thể có nguồn cung gỗ và lâm sản như trước bão.

Ông Triệu Thanh Hồng, người Dao, thôn Khe Đồng, xã Tân Dân đi bóc vỏ keo thuê cho biết người trồng rừng ở đây ít thì thiệt hại trăm triệu, nhiều thì mất trắng cả gần chục tỷ chỉ sau một cơn bão dữ.

Tái thiết rừng trồng như thế nào để vừa đảm bảo sinh kế cho người dân và vừa nâng cao sức chống chịu của rừng trước thiên tai cực đoan, GS.TS Trần Thị Thu Hà - Viện trưởng Viện Lâm nghiệp và phát triển bền vững, Trưởng khoa Lâm nghiệp, Trường Đại học Nông lâm Thái Nguyên cho biết, trước tiên địa phương cần nhanh chóng đánh giá, thống kê được số liệu và mức độ thiệt hại của rừng tự nhiên, rừng trồng, rừng phòng hộ để có biện pháp ứng xử khoa học ngay từ bây giờ. Lâm nghiệp là ngành kinh tế đặc biệt, khả năng phục hồi chậm nhưng có ý nghĩa an sinh lớn nên cần tham khảo một số mô hình tiên tiến trên thế giới để tái thiết trồng rừng.

"Về kỹ thuật lâm sinh trong trồng rừng hỗn giao hoặc trồng những bìa rừng, đai rừng và chọn những cái cơ cấu cây trồng và có những chiến lược khuyến khích phù hợp đối với khu vực trồng rừng này. Việc này hết sức quan trọng, thậm chí là đối với những cái khu vực biên giới không phải là rừng chỉ có một tầng mà nó phải nhiều tầng, tán với cấp độ khác nhau để tạo nên những loài cây đan xen và thậm chí rừng đó thì có những cái loài cây mà lâm sản ngoài ở dưới tán rừng để cho người dân vừa thu được cái lợi trước mắt nhưng cũng tạo nên được một hệ sinh thái rừng, nó đa dạng bền vững"- bà Hà nói.

Nhận diện được những khó khăn, thách thức trong hồi phục kinh tế sau thảm họa thiên nhiên chỉ là bước đầu tiên, nhưng bước tiếp theo cũng vô cùng quan trọng là có những chính sách, cơ chế và sự hỗ trợ trực tiếp, hiệu quả đối với các ngành, lĩnh vực sản xuất kinh doanh. Người trồng rừng ở Quảng Ninh đang cố gắng "vớt vát" những cánh rừng đổ ngã, nhưng gượng dậy sau thiên tai chưa bao giờ là câu chuyện ngày một ngày hai.

Vũ Miền/VOV-Đông Bắc